AKCJA REINHARDT. CEL: ŚWIĘTOKRZYSKIE
Przed wojną w Kielcach prawie co trzeci mieszkaniec miasta był Żydem. W tych samych domach mieszkały rodziny i polskie i żydowskie. Jednak już w listopadzie 1939 roku Żydów wysiedlono z najlepszych domów w centrum miasta, gdzie utworzono dzielnicę niemiecką. Potem Niemcy zaczęli przejmować żydowskie majątki. 31 marca 1941 roku wyszło rozporządzenie o utworzeniu „żydowskiej dzielnicy na terenie miasta Kielc”. Getto powstało w najuboższej dzielnicy, gdzie większość domów nie miała wody i kanalizacji. Wtedy nikt jeszcze nie wiedział, że zamknięcie Żydów w gettach, głodzenie ich, zmuszanie do morderczej pracy, bicie i okrucieństwo, karanie śmiercią za najdrobniejsze przewinienia - to tylko etap przejściowy w realizacji okrutnego planu Niemców… Był to wstęp do akcji „Reinhardt”.
[podcast archiwalny - nie będzie kolejnych odcinków]
Kategorie:
Historia
Historia
Akcja Reinhardt. Cel: świętokrzyskie - odc. 22: Sandomierz nie wierzył w zagładę
2022-05-31 18:10:26
Do Sandomierza docierały wieści o deportacji Żydów do miejsc zagłady, ale Żydzi nie wierzyli. Pewnego dnia, latem 1942 r. Żydzi z getta zgromadzili się na ulicy Żydowskiej. Pośrodku stał chudy, blady i przestraszony chłopiec i opowiadał, że przyjechał z Lublina, i że pobliskich Żydów palono w piecach. Udało mu się uciec. Zdając sobie sprawę, że słuchacze nie ufają jego słowom, błagał: „Uwierz mi, mówię prawdę”. Nie wierzyli. Tu w Sandomierzu tak się nie stanie…
Do Sandomierza docierały wieści o deportacji Żydów do miejsc zagłady, ale Żydzi nie wierzyli. Pewnego dnia, latem 1942 r. Żydzi z getta zgromadzili się na ulicy Żydowskiej. Pośrodku stał chudy, blady i przestraszony chłopiec i opowiadał, że przyjechał z Lublina, i że pobliskich Żydów palono w piecach. Udało mu się uciec. Zdając sobie sprawę, że słuchacze nie ufają jego słowom, błagał: „Uwierz mi, mówię prawdę”. Nie wierzyli. Tu w Sandomierzu tak się nie stanie…
Akcja Reinhardt. Cel: świętokrzyskie - odc. 21: Zamordowany żydowski Ożarów
2022-05-31 18:05:37
Przed wojną dwie trzecie ogółu mieszkańców Ożarowa to byli Żydzi. W większości biedni, kupowali śledzie na kawałki i jedną cytrynę w roku do bukietu na żydowskie święto Sukot. Szklanka oranżady kosztowała pięć groszy, a pół szklanki dwa grosze. Nikt nie kupował całej szklanki, zawsze dwie połówki. Jednak i w Ożarowie pojawili się Niemcy… Zbrodniarze uczestniczący w Akcji Reinhardt nie odpoczywali.
Przed wojną dwie trzecie ogółu mieszkańców Ożarowa to byli Żydzi. W większości biedni, kupowali śledzie na kawałki i jedną cytrynę w roku do bukietu na żydowskie święto Sukot. Szklanka oranżady kosztowała pięć groszy, a pół szklanki dwa grosze. Nikt nie kupował całej szklanki, zawsze dwie połówki. Jednak i w Ożarowie pojawili się Niemcy… Zbrodniarze uczestniczący w Akcji Reinhardt nie odpoczywali.
Akcja Reinhardt. Cel: świętokrzyskie - odc. 20: Potrzebni tylko do pracy
2022-05-16 21:49:00
Zbrodnia nazwana Operacją Reinhardt trwała 21 miesięcy, ale jej szczyt przypadł na okres od sierpnia do października 1942 roku. Przy życiu pozostawiono tylko zdolnych do pracy. Zatrudniono ich do porządkowania żydowskich dzielnic i segregowania pozostawionego majątku, a potem do pracy w zakładach produkujących dla potrzeb niemieckiej armii. Byli darmową siłą roboczą, pracując za marne racje żywnościowe. Getto w Ostrowcu zostało zlikwidowane na początku kwietnia 1943 roku. Około dwóch tysięcy Żydów zamknięto w obozie, utworzonym niedaleko ostrowieckiej huty – w czasie wojny – Zakładach Ostrowieckich (Herman Goring Werke). Stamtąd chodzili do pracy w hucie, cementowni i cegielni.
Zbrodnia nazwana Operacją Reinhardt trwała 21 miesięcy, ale jej szczyt przypadł na okres od sierpnia do października 1942 roku. Przy życiu pozostawiono tylko zdolnych do pracy. Zatrudniono ich do porządkowania żydowskich dzielnic i segregowania pozostawionego majątku, a potem do pracy w zakładach produkujących dla potrzeb niemieckiej armii. Byli darmową siłą roboczą, pracując za marne racje żywnościowe. Getto w Ostrowcu zostało zlikwidowane na początku kwietnia 1943 roku. Około dwóch tysięcy Żydów zamknięto w obozie, utworzonym niedaleko ostrowieckiej huty – w czasie wojny – Zakładach Ostrowieckich (Herman Goring Werke). Stamtąd chodzili do pracy w hucie, cementowni i cegielni.
Akcja Reinhardt. Cel: świętokrzyskie - odc. 19: Koszmar wysiedlenia
2022-05-09 22:25:20
Likwidacja getta w Ostrowcu Świętokrzyskim w ramach „Akcji Reinhardt” rozpoczęła się w nocy z 11-go na 12-ty października 1942 r. Policji żydowskiej wydano polecenie wypędzenia ludzi z domów na Rynek. Nadający się do pracy w ostrowieckich fabrykach mieli pozostać na miejscu. Pozostałych przeznaczono do wysiedlenia. W mieście pojawiły się oddziały Szaulisów. Tak nazywano Litwinów, będących na niemieckiej służbie, o fanatycznej wprost nienawiści do Żydów. Opisy ich okrucieństw przerażały.
Likwidacja getta w Ostrowcu Świętokrzyskim w ramach „Akcji Reinhardt” rozpoczęła się w nocy z 11-go na 12-ty października 1942 r. Policji żydowskiej wydano polecenie wypędzenia ludzi z domów na Rynek. Nadający się do pracy w ostrowieckich fabrykach mieli pozostać na miejscu. Pozostałych przeznaczono do wysiedlenia. W mieście pojawiły się oddziały Szaulisów. Tak nazywano Litwinów, będących na niemieckiej służbie, o fanatycznej wprost nienawiści do Żydów. Opisy ich okrucieństw przerażały.
Akcja Reinhardt. Cel: świętokrzyskie - odc. 18: Ostatnia ostrowiecka macewa
2022-05-03 22:49:18
Getto w Ostrowcu Św. powstało w kwietniu 1941 r. Ciągnęło się wzdłuż południowej pierzei rynku, obejmowało ulice: Bałtowską, Iłżecką, Polną, Siennieńską, Browarną, Starokunowską, Młyńską, Kościelną. Teren odgrodzono od reszty miasta drutem kolczastym. Po roku ostrowieckie getto zamieszkiwało już około 16 tysięcy ludzi.
Getto w Ostrowcu Św. powstało w kwietniu 1941 r. Ciągnęło się wzdłuż południowej pierzei rynku, obejmowało ulice: Bałtowską, Iłżecką, Polną, Siennieńską, Browarną, Starokunowską, Młyńską, Kościelną. Teren odgrodzono od reszty miasta drutem kolczastym. Po roku ostrowieckie getto zamieszkiwało już około 16 tysięcy ludzi.
Akcja Reinhardt. Cel: świętokrzyskie - odc. 17: Ostrowiecka rapsodia
2022-04-24 14:00:04
Po żydowskim Ostrowcu została pustka. Tylko ulice jakby czekały na ruch i gwar, którego kiedyś nigdy im nie brakowało. Długo, długo po wojnie, w swoim domu w Toronto przy pianinie Leon Szpilman wspominał swojego ojca i stryja. Szpilmanowie byli muzykami, po studiach w Moskwie, ale w Ostrowcu mieli klezmerska orkiestrę. Jego ojciec Ruwen grał na skrzypcach, uczył muzyki. Młodszy brat ojca, Szmul, też muzyk i pedagog, wyjechał do Sosnowca. Syn Szmula, Władysław, przeżył w Warszawie, pracował w Polskim Radiu, komponował. To o nim był film "Pianista". Leon przeżył wojnę w Ostrowcu. Jeszcze w getcie grał w orkiestrze. W obozie dla wysiedlonych skomponował rapsodię. Miała być świadectwem wojny i zagłady. Potem, gdy wyjechali do Kanady, zapomniał o tej rapsodii. Pół wieku przeleżała w szafie, aż Władysław, sławny już po sukcesie "Pianisty", opowiedział o swoim kuzynie w Muzeum Pamięci Holocaustu w Waszyngtonie. W 2000 roku odbyła się amerykańska premiera Rapsodii 1939-1945 Leona Szpilmana z Ostrowca. Po jego śmierci dzieci znalazły dzienniki z czasów wojny. Nigdy nie zapomniał swojego Ostrowca. Niemcy zniszczyli Żydowski Ostrowiec. Wymordowali ludzi. Po wojnie Ostrowiec miał się stać miastem robotników, żydowskie ślady nie były potrzebne nikomu. Więc nie ma śladów.
Po żydowskim Ostrowcu została pustka. Tylko ulice jakby czekały na ruch i gwar, którego kiedyś nigdy im nie brakowało. Długo, długo po wojnie, w swoim domu w Toronto przy pianinie Leon Szpilman wspominał swojego ojca i stryja. Szpilmanowie byli muzykami, po studiach w Moskwie, ale w Ostrowcu mieli klezmerska orkiestrę. Jego ojciec Ruwen grał na skrzypcach, uczył muzyki. Młodszy brat ojca, Szmul, też muzyk i pedagog, wyjechał do Sosnowca. Syn Szmula, Władysław, przeżył w Warszawie, pracował w Polskim Radiu, komponował. To o nim był film "Pianista".
Leon przeżył wojnę w Ostrowcu. Jeszcze w getcie grał w orkiestrze. W obozie dla wysiedlonych skomponował rapsodię. Miała być świadectwem wojny i zagłady. Potem, gdy wyjechali do Kanady, zapomniał o tej rapsodii. Pół wieku przeleżała w szafie, aż Władysław, sławny już po sukcesie "Pianisty", opowiedział o swoim kuzynie w Muzeum Pamięci Holocaustu w Waszyngtonie. W 2000 roku odbyła się amerykańska premiera Rapsodii 1939-1945 Leona Szpilmana z Ostrowca. Po jego śmierci dzieci znalazły dzienniki z czasów wojny. Nigdy nie zapomniał swojego Ostrowca.
Niemcy zniszczyli Żydowski Ostrowiec. Wymordowali ludzi. Po wojnie Ostrowiec miał się stać miastem robotników, żydowskie ślady nie były potrzebne nikomu. Więc nie ma śladów.
Leon przeżył wojnę w Ostrowcu. Jeszcze w getcie grał w orkiestrze. W obozie dla wysiedlonych skomponował rapsodię. Miała być świadectwem wojny i zagłady. Potem, gdy wyjechali do Kanady, zapomniał o tej rapsodii. Pół wieku przeleżała w szafie, aż Władysław, sławny już po sukcesie "Pianisty", opowiedział o swoim kuzynie w Muzeum Pamięci Holocaustu w Waszyngtonie. W 2000 roku odbyła się amerykańska premiera Rapsodii 1939-1945 Leona Szpilmana z Ostrowca. Po jego śmierci dzieci znalazły dzienniki z czasów wojny. Nigdy nie zapomniał swojego Ostrowca.
Niemcy zniszczyli Żydowski Ostrowiec. Wymordowali ludzi. Po wojnie Ostrowiec miał się stać miastem robotników, żydowskie ślady nie były potrzebne nikomu. Więc nie ma śladów.
Akcja Reinhardt. Cel: świętokrzyskie - odc. 16: Zgładzone miasteczko
2022-04-19 16:05:10
Już 10 lipca 1940 r. Niemcy utworzyli we Włoszczowie getto. Zamknięto w nim blisko 4 tysiące osób, nie tylko Żydów z Włoszczowy, których w mieście było niecałe 3 tysiące, ale także mieszkańców Szczekocin, Przedborza i przesiedlonych z Włocławka, Łodzi i Wielkopolski. W zamkniętej dzielnicy było strasznie. Ci, którym udało się zachować trochę majątku mieli na jedzenie, inni musieli żebrać wyciągając przez płot ręce i błagając o kawałek chleba. Tak włoszczowskie getto trwało dwa lata, do czasu aż i tutaj dotarły komanda akcji Reinhardt. 12 września 1942 r. Niemcy zgromadzili na Rynku we Włoszczowie ponad 5 tys. osób, które następnie wpakowano do bydlęcych wagonów.
Już 10 lipca 1940 r. Niemcy utworzyli we Włoszczowie getto. Zamknięto w nim blisko 4 tysiące osób, nie tylko Żydów z Włoszczowy, których w mieście było niecałe 3 tysiące, ale także mieszkańców Szczekocin, Przedborza i przesiedlonych z Włocławka, Łodzi i Wielkopolski. W zamkniętej dzielnicy było strasznie. Ci, którym udało się zachować trochę majątku mieli na jedzenie, inni musieli żebrać wyciągając przez płot ręce i błagając o kawałek chleba. Tak włoszczowskie getto trwało dwa lata, do czasu aż i tutaj dotarły komanda akcji Reinhardt.
12 września 1942 r. Niemcy zgromadzili na Rynku we Włoszczowie ponad 5 tys. osób, które następnie wpakowano do bydlęcych wagonów.
12 września 1942 r. Niemcy zgromadzili na Rynku we Włoszczowie ponad 5 tys. osób, które następnie wpakowano do bydlęcych wagonów.
Akcja Reinhardt. Cel: świętokrzyskie - odc. 15: Ocaleli w księdze pamięci
2022-04-13 21:43:39
Jędrzejowskie getto istniało od wiosny 1940 r. do 16 września 1942 roku. Najpierw miało 3,5 tysiąca mieszkańców. Potem Niemcy przesiedlili tu Żydów z okolicznych miejscowości – Małogoszcza, Lelowa, Nagłowic, Nawarzyc, Prząsławia, Sobkowa. Na tym samym terenie, w tych samych domach, musiało zmieścić się 6 tysięcy ludzi. Było coraz trudniej żyć. Ludzie nękani byli ciągłymi aresztami, rewizjami. Szerzył się tyfus plamisty.
Jędrzejowskie getto istniało od wiosny 1940 r. do 16 września 1942 roku. Najpierw miało 3,5 tysiąca mieszkańców. Potem Niemcy przesiedlili tu Żydów z okolicznych miejscowości – Małogoszcza, Lelowa, Nagłowic, Nawarzyc, Prząsławia, Sobkowa. Na tym samym terenie, w tych samych domach, musiało zmieścić się 6 tysięcy ludzi. Było coraz trudniej żyć. Ludzie nękani byli ciągłymi aresztami, rewizjami. Szerzył się tyfus plamisty.
Akcja Reinhardt. Cel: świętokrzyskie - odc. 14: W cieniu starej synagogi
2022-04-04 10:44:59
W czasie wojny w Szydłowie, Żydzi żyli dość spokojnie, choć jak wszędzie poddawani byli represjom i dotkliwym ograniczeniom narzucanym przez okupanta. 1 stycznia 1942 roku władze niemieckie ogłosiły, że za getta uważają wszystkie małe miasteczka o przewadze ludności żydowskiej. Getto w Szydłowie funkcjonowało do ostatnich dni września 1942 roku, kiedy to policja granatowa oraz żandarmi z Chmielnika przeprowadzili wysiedlenie, wyciągając z domów wszystkich Żydów. Zostali oni pognani do Chmielnika. Z Chmielnika w dwóch transportach wywieziono ich do obozu śmierci w Treblince. Pozostałych w mieście 200 osób, 7 listopada także ustawiono w kolumnę i pognano do Staszowa. Stamtąd następnego dnia zostali wywiezieni transportem do Treblinki.
W czasie wojny w Szydłowie, Żydzi żyli dość spokojnie, choć jak wszędzie poddawani byli represjom i dotkliwym ograniczeniom narzucanym przez okupanta. 1 stycznia 1942 roku władze niemieckie ogłosiły, że za getta uważają wszystkie małe miasteczka o przewadze ludności żydowskiej. Getto w Szydłowie funkcjonowało do ostatnich dni września 1942 roku, kiedy to policja granatowa oraz żandarmi z Chmielnika przeprowadzili wysiedlenie, wyciągając z domów wszystkich Żydów. Zostali oni pognani do Chmielnika. Z Chmielnika w dwóch transportach wywieziono ich do obozu śmierci w Treblince. Pozostałych w mieście 200 osób, 7 listopada także ustawiono w kolumnę i pognano do Staszowa. Stamtąd następnego dnia zostali wywiezieni transportem do Treblinki.
Akcja Reinhardt. Cel: świętokrzyskie - odc. 13: To było piękne miasteczko
2022-03-29 16:27:28
Do Nowej Słupi szybko dotarła groza wojny. W 1942 roku Niemcy utworzyli w Nowej Słupi getto, zlokalizowane w centrum miasteczka w obrębie ulic Staszica, Opatowskiej, Radoszów i Bodzentyńskiej. Granice getta, do którego przesiedlono także Żydów z okolicznych wsi oznaczono słupami z gwiazdami Dawida. Kiedy Żydzi w Nowej Słupi pozbawieni zostali już wszystkiego, wtedy także do tego miasteczka dotarł niszczący walec akcji Reinhardt. Tu też nie mieli prawa żyć. Najpierw furmankami wywieziono ich do Bodzentyna, a potem na stację Suchedniów i do obozu śmierci w Treblince.
Do Nowej Słupi szybko dotarła groza wojny. W 1942 roku Niemcy utworzyli w Nowej Słupi getto, zlokalizowane w centrum miasteczka w obrębie ulic Staszica, Opatowskiej, Radoszów i Bodzentyńskiej. Granice getta, do którego przesiedlono także Żydów z okolicznych wsi oznaczono słupami z gwiazdami Dawida. Kiedy Żydzi w Nowej Słupi pozbawieni zostali już wszystkiego, wtedy także do tego miasteczka dotarł niszczący walec akcji Reinhardt. Tu też nie mieli prawa żyć. Najpierw furmankami wywieziono ich do Bodzentyna, a potem na stację Suchedniów i do obozu śmierci w Treblince.