Poniedziałkowa Poradnia Językowa
Dlaczego mówimy „sam jak palec”, skoro palców w jednej ręce mamy pięć? Skąd się wzięło powiedzenie „tam, gdzie psy dupami szczekają” i dlaczego żartując z czegoś „robimy sobie jaja”? W tym podkaście odpowiadam na Wasze pytanie językowe. Bez tabu i bez tabloidowej sensacji. Najważniejsza jest ciekawość :)
Jak to działa?
WY: pod każdym poniedziałkowym postem PPJ na Instagramie (@mateusz_adamczyk) zadajecie pytania dotyczące języka.
JA: wybieram kilka pytań i odpowiadam na nie w formie karuzeli oraz odcinka podkastu.
Kategorie:
Edukacja
Edukacja
Odcinek 8. – pokój, śledź i śledzenie, od stóp do głów, dżdżownica
2022-06-06 18:03:04
W dzisiejszym odcinku dowiecie się:
1. Dlaczego słowo „pokój” ma tak odległe od siebie znaczenia: pokój (na świecie) i pokój jako pomieszczenie?
2. Czy wyrazy „śledź”, „śledzenie” i „śledziona” mają coś wspólnego?
3. Dlaczego mówi się „od stóp do głów” a nie „od stóp do głowy”?
4. Skąd się wzięło słowo „dżdżownica”?
Serdeczności!
Źródła:
1. W. Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków 2005.
2. W. Mańczak: Polski słownik etymologiczny. Kraków 2017.
3. Wielki słownik języka polskiego [online]. Red. P. Żmigrodzki. Kraków 2007-2022.
Muzyka:
1. https://www.epidemicsound.com/track/Eqm4pENpEA/
2. https://www.epidemicsound.com/track/fda8qCiZAh/
W dzisiejszym odcinku dowiecie się:
1. Dlaczego słowo „pokój” ma tak odległe od siebie znaczenia: pokój (na świecie) i pokój jako pomieszczenie?
2. Czy wyrazy „śledź”, „śledzenie” i „śledziona” mają coś wspólnego?
3. Dlaczego mówi się „od stóp do głów” a nie „od stóp do głowy”?
4. Skąd się wzięło słowo „dżdżownica”?
Serdeczności!
Źródła:
1. W. Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków 2005.
2. W. Mańczak: Polski słownik etymologiczny. Kraków 2017.
3. Wielki słownik języka polskiego [online]. Red. P. Żmigrodzki. Kraków 2007-2022.
Muzyka:
1. https://www.epidemicsound.com/track/Eqm4pENpEA/
2. https://www.epidemicsound.com/track/fda8qCiZAh/
Odcinek 7. – rok i lata, pstry koń, jota, hajs i forsa
2022-05-31 19:41:49
W 7. odcinku odpowiadam na takie oto pytania:
Dlaczego mamy w języku jeden „rok”, ale kilka „lat”?
Dlaczego „łaska pańska na pstrym koniu jeździ”?
Skąd się wzięły powiedzenia ze słowem „jota”?
Dlaczego na pieniądze mówimy „hajs” i „forsa”?
Serdeczności!
Źródła:
1. W. Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków 2005.
2. K. Kłosińska: Co w mowie piszczy? Poznań 2013.
3. Wielki słownik języka polskiego [online]. Red. P. Żmigrodzki. Kraków 2007-2022.
Muzyka:
1. https://www.epidemicsound.com/track/Eqm4pENpEA/
2. https://www.epidemicsound.com/track/fda8qCiZAh/
W 7. odcinku odpowiadam na takie oto pytania:
Dlaczego mamy w języku jeden „rok”, ale kilka „lat”?
Dlaczego „łaska pańska na pstrym koniu jeździ”?
Skąd się wzięły powiedzenia ze słowem „jota”?
Dlaczego na pieniądze mówimy „hajs” i „forsa”?
Serdeczności!
Źródła:
1. W. Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków 2005.
2. K. Kłosińska: Co w mowie piszczy? Poznań 2013.
3. Wielki słownik języka polskiego [online]. Red. P. Żmigrodzki. Kraków 2007-2022.
Muzyka:
1. https://www.epidemicsound.com/track/Eqm4pENpEA/
2. https://www.epidemicsound.com/track/fda8qCiZAh/
Odcinek 6. – szłem, nie w różnych językach, rząd, broń biała
2022-05-16 19:01:53
W dzisiejszym odcinku pojawią się odpowiedzi na następujące pytania:
1. Czy forma „szłem” stanie się kiedyś poprawna?
2. Dlaczego „nie” w wielu językach brzmi podobnie?
3. Czy „rząd” ‘szereg’ i „rząd” ‘rada ministrów’ mają ze sobą coś wspólnego?
4. Skąd się wzięło określenie „broń biała”?
Serdeczności! :)
Źródła:
1. Nowe spojrzenie na kryteria poprawności językowej. Red. A. Markowski. Warszawa 2012.
2. W. Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków 2005.
3. Wielki słownik języka polskiego [online]. Red. P. Żmigrodzki. Kraków 2007-2022.
4. Wielki słownik poprawnej polszczyzny. Red. A. Markowski. Warszawa 2004.
Muzyka:
1. https://www.epidemicsound.com/track/Eqm4pENpEA/
2. https://www.epidemicsound.com/track/fda8qCiZAh/
W dzisiejszym odcinku pojawią się odpowiedzi na następujące pytania:
1. Czy forma „szłem” stanie się kiedyś poprawna?
2. Dlaczego „nie” w wielu językach brzmi podobnie?
3. Czy „rząd” ‘szereg’ i „rząd” ‘rada ministrów’ mają ze sobą coś wspólnego?
4. Skąd się wzięło określenie „broń biała”?
Serdeczności! :)
Źródła:
1. Nowe spojrzenie na kryteria poprawności językowej. Red. A. Markowski. Warszawa 2012.
2. W. Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków 2005.
3. Wielki słownik języka polskiego [online]. Red. P. Żmigrodzki. Kraków 2007-2022.
4. Wielki słownik poprawnej polszczyzny. Red. A. Markowski. Warszawa 2004.
Muzyka:
1. https://www.epidemicsound.com/track/Eqm4pENpEA/
Odcinek 5. – dupa Maryny, pal sześć, wolny i powolny, nazywam się
2022-05-10 19:00:13
W dzisiejszym odcinku odpowiadam na takie oto pytania:
1. Skąd się wzięło „gadać o dupie Maryny”?
2. Skąd się wzięło powiedzenie „pal sześć”?
3. Dlaczego „wolny” to ‘niespieszny’ i ‘niezależny’?
4. Czy wyrażenie „nazywam się Patrycja” jest poprawne?
Serdeczności!
Źródła:
1. Inny słownik języka polskiego. Red. M. Bańko. Warszawa 2017.
2. M. Walter-Mazur: Zapomniany instrument, zapomniana praktyka. Tromba marina w klasztornym muzykowaniu w XVIII wieku. „Annales Universitas Mariae Curie-Skłodowska” XV, 1. Lublin 2017.
3. W. Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków 2005.
4. Wielki słownik języka polskiego [online]. Red. P. Żmigrodzki. Kraków 2007-2022.
5. Wielki słownik poprawnej polszczyzny. Red. A. Markowski. Warszawa 2004.
Muzyka:
1. Fragment z dźwiękiem tuby mariny: https://www.youtube.com/watch?v=srWxpRxlTbc
2. https://www.epidemicsound.com/track/Eqm4pENpEA/
3. https://www.epidemicsound.com/track/fda8qCiZAh/
W dzisiejszym odcinku odpowiadam na takie oto pytania:
1. Skąd się wzięło „gadać o dupie Maryny”?
2. Skąd się wzięło powiedzenie „pal sześć”?
3. Dlaczego „wolny” to ‘niespieszny’ i ‘niezależny’?
4. Czy wyrażenie „nazywam się Patrycja” jest poprawne?
Serdeczności!
Źródła:
1. Inny słownik języka polskiego. Red. M. Bańko. Warszawa 2017.
2. M. Walter-Mazur: Zapomniany instrument, zapomniana praktyka. Tromba marina w klasztornym muzykowaniu w XVIII wieku. „Annales Universitas Mariae Curie-Skłodowska” XV, 1. Lublin 2017.
3. W. Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków 2005.
4. Wielki słownik języka polskiego [online]. Red. P. Żmigrodzki. Kraków 2007-2022.
5. Wielki słownik poprawnej polszczyzny. Red. A. Markowski. Warszawa 2004.
Muzyka:
1. Fragment z dźwiękiem tuby mariny: https://www.youtube.com/watch?v=srWxpRxlTbc
2. https://www.epidemicsound.com/track/Eqm4pENpEA/
3. https://www.epidemicsound.com/track/fda8qCiZAh/
Odcinek 4. – sranie w banie, kot z pęcherzem, nóż widelec, ratowniczka i ratownica
2022-05-02 19:00:49
A oto odpowiedzi na kolejne Wasze pytania:
1. Skąd się wzięło powiedzenie „sranie w banie”?
2. Dlaczego mówimy „biegać jak kot z pęcherzem”?
3. Dlaczego mówimy „a nóż widelec (coś się uda)”?
4. „Ratowniczka”, a może „ratownica”?
Serdeczności!
Źródła:
1. M. Łaziński: O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa. Warszawa 2006.
2. W. Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków 2005.
3. Wielki słownik języka polskiego [online]. Red. P. Żmigrodzki. Kraków 2007-2022.
Muzyka:
1. https://www.epidemicsound.com/track/Eqm4pENpEA/
2. https://www.epidemicsound.com/track/fda8qCiZAh/
A oto odpowiedzi na kolejne Wasze pytania:
1. Skąd się wzięło powiedzenie „sranie w banie”?
2. Dlaczego mówimy „biegać jak kot z pęcherzem”?
3. Dlaczego mówimy „a nóż widelec (coś się uda)”?
4. „Ratowniczka”, a może „ratownica”?
Serdeczności!
Źródła:
1. M. Łaziński: O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa. Warszawa 2006.
2. W. Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków 2005.
3. Wielki słownik języka polskiego [online]. Red. P. Żmigrodzki. Kraków 2007-2022.
Muzyka:
1. https://www.epidemicsound.com/track/Eqm4pENpEA/
2. https://www.epidemicsound.com/track/fda8qCiZAh/
Odcinek 3. – cycki, zielone pojęcie i sina dal, dr hab. i prof., kminić
2022-04-25 19:00:43
W trzecim odcinku PPJ znajdziecie odpowiedzi na pytania:
1. Skąd się wzięło słowo „cycki”?
2. Dlaczego pojęcie jest „zielone”, a dal „sina?
3. Dlaczego doktora habilitowanego nazywamy „profesorem”?
4. Skąd wziął się czasownik „kminić” w znaczeniu 'myśleć'?
Źródła:
1. W. Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków 2005.
2. E. Kołodziejek: „Rozkminianie” gwar tajemnych. „Język a kultura”, t. 21. Warszawa 2009.
3. S. Skuza: Etnolingwistyczna analiza leksemów koloru niebieskiego w językach polskim i włoskim w ujęciu diachronicznym i synchronicznym. „Prace Językoznawcze” 17/2, Olsztyn 2015.
4. K. Stępniak: Słownik gwar środowisk dewiacyjnych. Warszawa 1986.
Muzyka:
1. https://www.epidemicsound.com/track/Eqm4pENpEA/
2. https://www.epidemicsound.com/track/fda8qCiZAh/
W trzecim odcinku PPJ znajdziecie odpowiedzi na pytania:
1. Skąd się wzięło słowo „cycki”?
2. Dlaczego pojęcie jest „zielone”, a dal „sina?
3. Dlaczego doktora habilitowanego nazywamy „profesorem”?
4. Skąd wziął się czasownik „kminić” w znaczeniu 'myśleć'?
Źródła:
1. W. Boryś: Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków 2005.
2. E. Kołodziejek: „Rozkminianie” gwar tajemnych. „Język a kultura”, t. 21. Warszawa 2009.
3. S. Skuza: Etnolingwistyczna analiza leksemów koloru niebieskiego w językach polskim i włoskim w ujęciu diachronicznym i synchronicznym. „Prace Językoznawcze” 17/2, Olsztyn 2015.
4. K. Stępniak: Słownik gwar środowisk dewiacyjnych. Warszawa 1986.
Muzyka:
1. https://www.epidemicsound.com/track/Eqm4pENpEA/
2. https://www.epidemicsound.com/track/fda8qCiZAh/
Odcinek 2. – polewanie wódki, nie omieszkać, na pniu, kobieta sędzia
2022-04-19 19:00:19
W drugim odcinku PPJ postaram się odpowiedzieć na kolejne Wasze pytania:
1. Dlaczego wódkę się „polewa”, a inne napoje „nalewa”?
2. Czy „nie omieszkać” ma coś wspólnego z „mieszkać”? I czy można coś „omieszkać”?
3. Dlaczego mówimy, że coś się rozeszło „na pniu”?
4. Jak nazwać kobietę sędzię?
Serdeczności! :)
W drugim odcinku PPJ postaram się odpowiedzieć na kolejne Wasze pytania:
1. Dlaczego wódkę się „polewa”, a inne napoje „nalewa”?
2. Czy „nie omieszkać” ma coś wspólnego z „mieszkać”? I czy można coś „omieszkać”?
3. Dlaczego mówimy, że coś się rozeszło „na pniu”?
4. Jak nazwać kobietę sędzię?
Serdeczności! :)
Odcinek 1. – kuku na muniu, bambuko, monopolowy i gotówka
2022-04-11 18:44:45
Cześć i dzień dobry! Oto pierwszy podkastowy odcinek PPJ, czyli Poniedziałkowej Poradni Językowej. A w nim:
1. Skąd się wzięło powiedzenie „mieć kuku na muniu”?
2. Czym jest „bambuko”, w które można kogoś zrobić?
3. Dlaczego sklepy z alkoholem to sklepy „monopolowe”?
4. Dlaczego na pieniądze mówimy „gotówka”?
Serdeczności! :)
Muzyka: https://www.epidemicsound.com/track/Eqm4pENpEA/
Cześć i dzień dobry! Oto pierwszy podkastowy odcinek PPJ, czyli Poniedziałkowej Poradni Językowej. A w nim:
1. Skąd się wzięło powiedzenie „mieć kuku na muniu”?
2. Czym jest „bambuko”, w które można kogoś zrobić?
3. Dlaczego sklepy z alkoholem to sklepy „monopolowe”?
4. Dlaczego na pieniądze mówimy „gotówka”?
Serdeczności! :)
Muzyka: https://www.epidemicsound.com/track/Eqm4pENpEA/