Raport z Literatury
Z tej strony Agnieszka Budnik i Raport z Literatury: podcast o literaturze najnowszej.
Co znajdziesz w raporcie? Wywiady z pisarzami i pisarkami, rozmowy wokół rynku książki, literatur z zakątków globu i dyskusji krytycznoliterackich. Ale nie tylko!
✨ opowiem Ci też solo o premierach, przekładach i literackich kontekstach. Czasem też o przykurzonych klasykach. Zawsze aktualnie.
Społeczeństwo i Kultura
Wampir jest w nas: o Marii Janion, AI, psychoanalizie i tym, czego się dziś lękamy opowiada Agnieszka Wolny-Hamkało
2024-04-25 18:13:36
W jaki sposób przejąć moment, w którym kończy się język?Kim lub czym jest współczesny wampir? I jak czytać dziś myśl ostatniej wielkiej humanistki, Marii Janion?
Na te i inne pytanie próbujemy odpowiedzieć z Agnieszką Wolny-Hamkało, poetką, autorką powieści i sztuk teatralnych, członkinią zespołu badawczego Archiwum Kobiet IBL PAN.
O czym rozmawiamy?
- Czym jest kamp? I dlaczego pojawia się w pracach i myśli Marii Janion?
- Wampiryczne AI i wampiryczny kapitalizm, czyli o zasysaniu zasobów, żywieniu się myślą
- Między sobowtórem i wampirem, czyli o dwóch figurach psychoanalizy, atawistycznym lęku i strachem przed cieniem i zatartą granicą
Próbujemy odpowiedzieć na pytanie o to, czego się boimy? I czym jest abiekt?
A w końcu dyskutujemy o Wielkich Wampirach: Marii Janion, Andrzeju Żuławskim oraz mobbingu - czyli o etyce, problematycznym dziedzictwie Wielkich Mistrzów, Wielkich Mistrzyń i (wampirycznych), przekraczaniu granic drugiego człowieka konsekwencjach tych działań dla sztuki&nauki
Odcinek powstał we współpracy z projektem Gdańsk Miasto Literatury i jest również zaproszeniem na nadchodzącą premierę performatywnego czytania -spektaklu Niech zmarli nie czują urazy. Janion / Żuławski.
Agnieszka Wolny-Hamkało: ur. w 1979 poetka, autorka powieści i sztuk teatralnych. Ostatnio wydała „Wiersze o pojęciach”. Autorka antologii opowiadań, kuratorka Międzynarodowego Festiwalu Opowiadania. Nominowana do Nagrody Literackiej Gdynia za „Spamy miłosne”, laureatka nagrody PS IBBY za „Lato Adeli” (Książka Roku 2019). Nominowana do nagrody Literacka Podróż Hestii za powieść „Po śladach”. Redaktorka czeskich „Sąsiadek”. Tłumaczka ukraińskiej poetki Hanny Osadko (wyd. Pogranicze). Redaktorka i współzałożycielka społeczno-poetyckiego pisma „Zakład”. Redaktorka„Notatnika Literackiego”. Jej sztuki były wystawiane m.in. w Teatrze Polskim, Teatrze Dramatycznymim. Szaniawskiego, Teatrze Dramatycznym w Warszawie, Teatrze Muzycznym Capitol, TeatrzeGrotowskiego (w ramach MFO). „Dzień dobry wszyscy umrzemy” zekranizowano w cyklu Teatroteka. Doktorantka IBL PAN. Członkini zespołu badawczego Archiwum Kobiet IBL PAN. Od trzech lat prowadzi interdyscyplinarne seminaria humanistyczne we Wrocławiu. Naukowo zajmuje się kampem w nowej poezji polskiej.
Olga Drenda: Wspólnota śmiechu. O wywrotowej sile humoru i ciemnych stronach żartu
2024-03-29 20:20:26
Wydawcy jej nienawidzą [zobacz memy]
Tym razem, z Olgą Drendą, rozmawiamy o stereotypach i granicach: bo czy rzeczywiście „wielka” literatura rodzi się tylko z traumy? I czy żartować można ze wszystkiego? No i jak wyglądałby kanon śmiesznej kultury?
A poza tym:
- Dyskutujemy o bardzo długiej europejskiej tradycji humoru, terapeutycznym działaniu żartu i wyścigu państw o palmę narzekackiego pierwszeństwa.
- Zadajemy sobie pytanie, dlaczego tak bardzo potrzebujemy dziś błaznów? Czyli o balansującym na granicy norm społecznych tricksterze, Stonodze i Testovironie.
- Kiedy śmiech staje się etycznie podejrzany? I dlaczego buduje nas cudza krzywda? Mówimy o patostreamach, Krzysztofie Kononowiczu i najczarniejszym żarcie, który wyzwala najniższe instynkty.
- Skoro humor bada granice i normy, to jak zmieniliśmy się jako społeczeństwo w ciągu ostatnich 15. lat?
Tysiące twarzy, setki miraży, czyli różne oblicza i rodowody śmiechu: o absurdzie, surrealizmie, nostalgii, ironii, cynizmie.
No i last, but not least, o krzepiącym humorze jako strategii oporu.
Tove Jansson who? Nie tylko Muminki. Czyli jak zostać artystką i zamienić życie w sztukę.
2024-02-24 15:55:42
TOVE JANSSON WHO?
Nie tylko Muminki. Czyli jak zostać artystką i zamienić życie w sztukę.
Choć Jansson była Finką, pisała głównie po szwedzku. Jej życie rozciągało się niemal na cały XX wiek - od zawieruch wojennych, prez depenalizację homoseksualizmu (1971) niemalże po legalizację związków partnerskich na północy Europy.
Była skrupulatna i uważna na detale - jej notatki i zeszyty potrafiły w całości opisywać schemat działania maszyny, o której tylko wspomniała w tekście. Tove Jansson zaczynała jako malarka, choć pragnęła zostać rzeźbiarką.
Jako nastolatka miała za sobą już pierwsze publikacje i wystawy ilustracji. Jak sztuka wpłynęła na jej późniejsze historie i postacie (bo jest o odkrywać)? II wojna światowa była dla Jansson czasem próby i inspiracji. Jej antywojenne przekonania często przewijały się w jej ilustracjach i komiksach, czyniąc z niej odważną komentatorkę polityczną.
Muminki, choć na pierwszy rzut oka wydają się postaciami dla dzieci, w rzeczywistości poruszają głębokie, filozoficzne tematy i są próbą powrotu do własnego dzieciństwa. Ale Muminki to tylko etap w twórczości pisarki.
Czy wiecie, że Jansson tworzyła również powieści, zbiory opowiadań, a niemal całe swoje życie zapisywała w pamiętnikach?Tove Jansson żyła również w długoletnim związku z Tuulikki Pietilä. Jej osobiste doświadczenia pozostawały nie bez znaczenia w jej twórczości - zwłaszcza w perspektywie queerowości.
I jak zwykle - ale nie tylko!
Moja audycja powstaje dzięki Wam - Jeśli masz ochotę wesprzeć moją pracę, możesz zdecydować się na dowolną wpłatę w serwisie Patronite i dołączyć do naszej społeczności :)
https://patronite.pl/raportzliteratury
Czytać świat. Antypodsumowanie 2023 i nadzieje na 2024: Magdalena Gołdanowska (Wydawnictwo Czarne)
2024-01-13 20:25:09
Przed Wami antypodsumowanie roku 2023 - dlaczego anty? Bo razem z Magdaleną Gołdanowską - redaktorką nabywającą obcej prozy związanej z Wydawnictwem Czarne, rozmawiamy o zmieniającym się rynku książki w Polsce, polskiej i zagranicznej prozie, roli agentów, kupców i prywatnych literackich zachwytach, które trudno zamknąć w ramie 12 miesięcy. Wybiegamy też w przyszłość - czyli wspominamy o tym, co pojawi się na półkach w 2024 (a idą rzeczy potężne). A rozmowa jest treściwa - bo ponad godzinna. O czym posłuchacie w najnowszym odcinku?
Rok opowiadań? Magda podkreśliła, że miniony rok był dla niej czasem intensywnego zanurzenia w świat opowiadań - czy krótkie formy wyprą powieść? I co na to rynek i czytelnicy? Cicha proza, czyli czego szuka redaktorka? W poszukiwaniu bestsellera i jakościowej prozy.
Za kulisami: jak wyglądają branżowe targi książki? Jak nabywa się tytuły i czy wizja ta ma coś wspólnego z filmem akcji? Trendy w literaturze: Wspólnie zastanawiałyśmy się, jakie tematy i gatunki będą dominować na literackim rynku w najbliższych latach. Czego szukamy w Polsce? I czy ktoś szuka nas? Nowości 2024: Magda dała nam przedsmak nadchodzących wydawniczych projektów: od brytyjskich powieści, przez zapomniane dzieła po wszystko to, co wyrzuci nas z butów. Koniunktura: czyli jak rodzi się trend i co ma z tym wspólnego sytuacja polityczna? Czyli od konfliktów po katalogi diversity. Mało narzekań, dużo praktycznych rozważań. Z tej strony Agnieszka Budnik (prawie doktorka, na pewno literaturoznawczyni) i Raport z Literatury: Podcast o literaturze najnowszej. Co znajdziesz w raporcie? Wywiady z pisarzami i pisarkami, rozmowy wokół rynku książki i nagród literackich. Ale nie tylko. Opowiadam też sama o premierach, przekładach i literackich kontekstach. Czasem też o przykurzonych klasykach. Więcej informacji o podcaście znajdziesz na instagramie: @raportzliteratury i na stronie raportzliteratury.pl
Toni Morrison who? O odzyskiwaniu blackstorii, sumieniu Ameryki i podejrzanym literackim Noblu
2023-12-06 21:31:54
Tym razem znajdujemy się na granicy dwóch stanów: Kentucky i Ohio. Toni Morrison w swojej twórczości zadaje pytania z gatunku tych najstrudniejszych - a co, jeśli nie ma dobrego wyboru?
00:11:54 WHY Toni?
Co łączy Jima Morrisona z Toni M? Czym jest życiopisanie? I co ma z tym wspólnego Flaubert?
00:17:44
Blackstoria, czyli co? O dziejach pewnego - świeżo ukutego (pewnie wcale nie) - pojęcia.
00:19:45
Historia arcydzieła: Umiłowana (przeł. K. Gucio)
i w całości odcinka: o staroświeckim i potężnym Noblu, konwencji horroru i przełamywaniu granic gatunku, sprawach paranormalnych, geopolitycznych i Oprze Winfrey.
I jak zwykle - ale nie tylko!
Moja audycja powstaje dzięki Wam - Jeśli masz ochotę wesprzeć moją pracę, możesz zdecydować się na dowolną wpłatę w serwisie Patronite i dołączyć do naszej społeczności :)
https://patronite.pl/raportzliteratury
#30 Eduardo Halfon: Czy Żydem się jest, czy tylko bywa? O tożsamości gwatemalskiej, syryjskiej, libańskiej i polskiej oraz strategiach przetrwania (PL, ES; odcinek dwujęzyczny))
2023-10-29 13:33:28
Przy okazji 15. edycji Conrad Festival udało mi się porozmawiać z pisarzem, o najbardziej złożonej tożsamości, jaką można sobie wyobrazić. Razem z Eduardo Halfonem rozmawiamy o:
- mozaice tożsamości, czyli metaforze szafy: jakie kostiumy wiszą w szafie Halfona (gwatemalskie, polskie, syryjskie, libańskie, amerykańskie i francuskie)? Które "przebranie" jest mu najbliższe?
- wachlarzu tożsamości, czyli o tym, czy kim się jest, kiedy przebranie się zdejmuje?
- o strategiach przetrwania Żydów: polskich, arabskich, ortodoksyjnych i nie tylko, czyli o wątku migracyjnym
- o pewnym kongresie literatury w Japonii i filmie, który najlepiej oddaje splątanie dzisiejszego świata
#29 Grzegorz Jankowicz: Literatura jako rzeczywistość. Jak czytać, żeby przetrwać?
2023-09-20 12:58:42
Gdzie dziś, w sferze naszych działań indywidualnych i społecznych, znajduje się literatura? Razem z Grzegorzem Jankowiczem, filozofem literatury, krytykiem literackim, eseistą i dyrektorem programowym Conrad Festival stajemy wbrew bezsilności, zadając sobie pytanie o to, co może dać nam literatura? No i - w jaki sposób Kafka korzystałby z Facebooka? I dlaczego bał się snu?
O czym rozmawiamy?
- literatura jako część rzeczywistości (nie wbrew, nie zamiast, nie w opozycji)- o najnowszym filmie Agnieszki Holland
- przekład - czyli jak odnieść tekst literacki do siebie, a w konsekwencji - do świata?
- Literatura - inkluzywna czy nie? Czyli o językach konkurencyjnych: ekonomii, religii, polityki i nie tylko
- Co możemy zyskać dzięki lekturze, nie tylko w wymiarze jednostkowym?
- Czy polscy pisarze i pisarki powinni kupić sobie komputer? Czyli o oczekiwaniach krytyków i krytyczek i pewnym tekście
- Jak wartościować literaturę - i rzeczywistość? A także - jak powstało pole literackie? I dlaczego jego członkowie okopują się na pozycjach obronnych?
- jak stworzyć przestrzeń społeczną dla literatury? O klubach książki, pracy w więzieniu i rozszczelnianiu granic
#28 Przemek Dębowski: "Czas weryfikuje wartość literatury". O 15. latach Karakteru
2023-08-11 14:25:59
W 2023 roku Karakterowi, najbardziej znanemu wydawnictwu niezależnemu, wybija 15. lat działalności na rynku. To również 15. lat zmian społecznych, politycznych i kulturalnych. Zatem:
- czy wydawca musi mieć misję? Czyli po co Przemek Dębowski wciąż publikuje książki?
- jak zmieniliśmy się my i rynek? Czyli czasy dolara za 2 złote i świecie ziszczonego snu
- w jaki sposób Karakter znajduje swoich autorów? I czego nie udało się przeforsować Przemkowi?
- co działo się z krytyką literacką? I czy możliwy jest plan pozytywny i Republika Krytyków? :)
- czy wszystkie potrzeby czytelników należy zaspokajać? Czyli o karierze "literatury obozowej" o ścieżkach zawodowych w miejscu Zagłady.
- Dlaczego to Susan Sontag uratowała Karakter?
- i nieoczekiwane dyskusje o literaturze zupełnie najnowszej.
Rozmowa i ważna, i nieplanowanie rocznicowa, i pełna marzeń i wiary w literaturę. Jakkolwiek patetycznie to brzmi. Posłuchajcie o refleksjach z ostatnich 15. lat.
Moja audycja powstaje dzięki Wam - Jeśli masz ochotę wesprzeć moją pracę, możesz zdecydować się na dowolną wpłatę w serwisie Patronite i dołączyć do naszej społeczności :)
https://patronite.pl/raportzliteratury
fot. Marzena Bugała
Susan Sontag who? Czyli o co chodzi z ostatnią ikoną humanistyki
2023-06-16 13:40:04
Susan Sontag - ikona, despotka, ostatnia wielka gwiazda humanistyki?
Jak zabrać się do jej twórczości? Była nie tylko eseistką i pisarką, ale również wpływową krytyczką i teoretyczką kultury. Odwagą myślenia i pisania (może nawet zuchwalstwem) zmieniła oblicze współczesnej humanistyki. Jej esej "Notes on 'Camp'" z 1964 roku zrewolucjonizował sposób, w jaki rozumiemy sztukę, a krytyka wojny w Wietnamie oraz pomoc niesiona w trakcie wojny w Bośni wyznaczyła standard intelektualistom zaangażowanym (choćby w teorii).
Od czego zacząć? I po co to robić?
Przejdziemy od fotografii, poprzez interpretację, znaczenie choroby po politykę i feminizm - bo wszystko to mieściło się w jej rozważaniach.
Moja audycja powstaje dzięki Wam - Jeśli masz ochotę wesprzeć moją pracę, możesz zdecydować się na dowolną wpłatę w serwisie Patronite i dołączyć do naszej społeczności :)
https://patronite.pl/raportzliteratury
#26 Paulina Małochleb: WSTYD. Jak działa i skąd się bierze? O płci, klasie i rasie przy okazji trzech przeoczonych książek.
2023-05-20 00:38:07
Razem z dr Pauliną Małochleb - krytyczką, akademiczką, uważną czytelniczką i twórczynią @ksiazkinaostro - rozmawiamy o WSTYDZIE.
- skąd bierze się wstyd?
- dlaczego wstyd jest skutecznym narzędziem dyscyplinowania kobiet?
- co wspólnego ze wstydem ma klasowość? I jak z kastową strukturą społeczną radzi sobie Francja?
- w jaki sposób Marie Ndiaye dekonstruuje model lewicowego zaangażowania?
- czy jest możliwa ponowna kolonizacja?
- jakie tematy są bliskie współczesnej literaturze francuskiej?
- miasto jako wstyd: Bordeaux jako miejsce wstydu
- co jest lepszą metodą popularyzowania myśli feministycznej? Czyli furia Eimar McBride vs pop-intelektualizm R. Solnit
A odpowiedzi na te i inne pytania wysłuchacie w rozmowie, którą rozpięłyśmy pomiędzy trzema, w naszym odczuciu, przeoczonymi publikacjami. Mówimy o:
- Eimear McBride, Coś nie tak. Kobiecość i wstręt (przeł. Aga Zano, wyd. Pauza)
- Marie Ndiaye, Zemsta należy do mnie (przeł. Magdalena Kamińska-Maurugeon, wyd. Filtry)
- Monika Drzazgowska, Szalej (wyd. literackie)
Moja audycja powstaje dzięki Wam - Jeśli masz ochotę wesprzeć moją pracę, możesz zdecydować się na dowolną wpłatę w serwisie Patronite i dołączyć do naszej społeczności :)
https://patronite.pl/raportzliteratury
Dzięki!