Historia dla Dorosłych
Historia dla Dorosłych to podkast poświęcony historii oraz tematom, które z różnych względów byłyby niestosowne dla dzieci, albo po prostu dla nich nudne. Mam nadzieję, że będą ciekawe dla dorosłych :)
45 - Maczków
2023-06-03 22:10:12
4 czerwca niemieckie miasto Haren zmieniło nazwę na Maczków. Te tereny okupowała 1 Dywizja Pancerna, której dowódcą był gen. Stanisław Maczek. Dlaczego w Niemczech powstało polskie miasto? Jak długo istniało? Kto tam mieszkał? Dlaczego później przestało istnieć? Oraz czy rzeczywiście nazwę nazwano je na cześć generała Maczka? 1 Dywizja Pancerna powstała jeszcze w 1942 roku. Jej dowódcą zostal weteran wojny obronnej w 1939, później kampanii francuskiej w 1940 czyli generał Stanisław Maczek. Dywizja została przerzucona do Normandii dwa lata później w lipcu 1944 roku. Wyzwalali Francję, później Belgię i Holandię. Mam tutaj wątek rodzinny. Mój wujek należał do tej dywizji. Podczas wyzwalania Belgii poznał swoją późniejszą żonę. Na koniec w maju 1945 roku miano zdobyć port Wilhelmshaven. 4 maja przygotowano szturm. Nadeszła jednak wiadomość o upadku Berlina i Wilhelmshaven też się poddało. Po podpisaniu kapitulacji Niemcy zostały podzielone na cztery strefy okupacyjne. W ramach części brytyjskiej Polakom przydzielono 6,5 tysiąca km kw terenu. Były to ziemie w Dolnej Saksonii oraz Wschodniej Fryzji. Te tereny znalazły się pod nadzorem 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka i 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej gen. Sosabowskiego. Na tych terenach zamieszkali Polacy, którzy przybyli do tej strefy z wielu obozów na terenie Niemiec. Nie chcieli wracać do Polski. Między innymi zamieszkały tam kobiety z obozu w Oberlangen. Były to uczestniczki powstania warszawskiego. Pancerniacy Maczka wyzwolili je 12 kwietnia 1945. Polaków przybywało coraz więcej, a nie było ich gdzie lokować. 19 maja podjęto decyzję o wysiedleniu mieszkańców miasta Haren i tam zamieszkali żołnierze oraz byli więźniowie obozów i pracownicy przymusowi. Istnieniu miasta przeciwstawiali się Rosjanie, którzy protestowali przeciwko istniejącym na zachodzie polskim władzom. Rosjanie protestowali też dla tego, że miastu Haren Polacy nadali nazwę Lwów. Być może właśnie z tego powodu gdy do miasta przybył Wódz Naczelny, generał Tadeusz Bór-Komorowski nakazał zmienić nazwę na Maczków. Miało to nastąpić właśnie 4 czerwca 1945 roku (według innych źródeł 24 czerwca). Niestety jeszcze w tym samym roku 1945 władzę w Wielkiej Brytanii stracił Churchill. Premierem został Clement Attlee z Partii Pracy. Prowadzili oni politykę ustępstw wobec ZSRR. Między innymi nie dopuścili Polaków do parady zwycięstwa w 1946 roku w Londynie. Zdecydowali także o likwidacji polskiej strefy okupacyjnej. Zaczęto wycofywać polskie wojsko. Ostatni Polacy opuścili Maczków we wrześniu 1948. Przybyli tam Niemcy, którzy powrócili do nazwy Haren. Przez ten krótki okres od dwóch lat w Maczkowie powstały polskie szkoły podstawowe, gimnazjum, liceum i szkoła zawodowa. Działał też Uniwersytet Ludowy, kino, dwa teatry, polska straż pożarna i kluby sportowe. Wydawano także polską prasę. Oczywiście działała też polska parafia. W Maczkowie łącznie urodziło się 497 Polaków, odbyło się 289 ślubów i 101 pogrzebów. https://www.islandersradio.co.uk/
4 czerwca niemieckie miasto Haren zmieniło nazwę na Maczków. Te tereny okupowała 1 Dywizja Pancerna, której dowódcą był gen. Stanisław Maczek. Dlaczego w Niemczech powstało polskie miasto? Jak długo istniało? Kto tam mieszkał? Dlaczego później przestało istnieć? Oraz czy rzeczywiście nazwę nazwano je na cześć generała Maczka?
1 Dywizja Pancerna powstała jeszcze w 1942 roku. Jej dowódcą zostal weteran wojny obronnej w 1939, później kampanii francuskiej w 1940 czyli generał Stanisław Maczek. Dywizja została przerzucona do Normandii dwa lata później w lipcu 1944 roku. Wyzwalali Francję, później Belgię i Holandię. Mam tutaj wątek rodzinny. Mój wujek należał do tej dywizji. Podczas wyzwalania Belgii poznał swoją późniejszą żonę.
Na koniec w maju 1945 roku miano zdobyć port Wilhelmshaven. 4 maja przygotowano szturm. Nadeszła jednak wiadomość o upadku Berlina i Wilhelmshaven też się poddało. Po podpisaniu kapitulacji Niemcy zostały podzielone na cztery strefy okupacyjne. W ramach części brytyjskiej Polakom przydzielono 6,5 tysiąca km kw terenu. Były to ziemie w Dolnej Saksonii oraz Wschodniej Fryzji. Te tereny znalazły się pod nadzorem 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka i 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej gen. Sosabowskiego.
Na tych terenach zamieszkali Polacy, którzy przybyli do tej strefy z wielu obozów na terenie Niemiec. Nie chcieli wracać do Polski. Między innymi zamieszkały tam kobiety z obozu w Oberlangen. Były to uczestniczki powstania warszawskiego. Pancerniacy Maczka wyzwolili je 12 kwietnia 1945. Polaków przybywało coraz więcej, a nie było ich gdzie lokować. 19 maja podjęto decyzję o wysiedleniu mieszkańców miasta Haren i tam zamieszkali żołnierze oraz byli więźniowie obozów i pracownicy przymusowi.
Istnieniu miasta przeciwstawiali się Rosjanie, którzy protestowali przeciwko istniejącym na zachodzie polskim władzom. Rosjanie protestowali też dla tego, że miastu Haren Polacy nadali nazwę Lwów. Być może właśnie z tego powodu gdy do miasta przybył Wódz Naczelny, generał Tadeusz Bór-Komorowski nakazał zmienić nazwę na Maczków. Miało to nastąpić właśnie 4 czerwca 1945 roku (według innych źródeł 24 czerwca).
Niestety jeszcze w tym samym roku 1945 władzę w Wielkiej Brytanii stracił Churchill. Premierem został Clement Attlee z Partii Pracy. Prowadzili oni politykę ustępstw wobec ZSRR. Między innymi nie dopuścili Polaków do parady zwycięstwa w 1946 roku w Londynie. Zdecydowali także o likwidacji polskiej strefy okupacyjnej. Zaczęto wycofywać polskie wojsko. Ostatni Polacy opuścili Maczków we wrześniu 1948. Przybyli tam Niemcy, którzy powrócili do nazwy Haren.
Przez ten krótki okres od dwóch lat w Maczkowie powstały polskie szkoły podstawowe, gimnazjum, liceum i szkoła zawodowa. Działał też Uniwersytet Ludowy, kino, dwa teatry, polska straż pożarna i kluby sportowe. Wydawano także polską prasę. Oczywiście działała też polska parafia. W Maczkowie łącznie urodziło się 497 Polaków, odbyło się 289 ślubów i 101 pogrzebów.
https://www.islandersradio.co.uk/
1 Dywizja Pancerna powstała jeszcze w 1942 roku. Jej dowódcą zostal weteran wojny obronnej w 1939, później kampanii francuskiej w 1940 czyli generał Stanisław Maczek. Dywizja została przerzucona do Normandii dwa lata później w lipcu 1944 roku. Wyzwalali Francję, później Belgię i Holandię. Mam tutaj wątek rodzinny. Mój wujek należał do tej dywizji. Podczas wyzwalania Belgii poznał swoją późniejszą żonę.
Na koniec w maju 1945 roku miano zdobyć port Wilhelmshaven. 4 maja przygotowano szturm. Nadeszła jednak wiadomość o upadku Berlina i Wilhelmshaven też się poddało. Po podpisaniu kapitulacji Niemcy zostały podzielone na cztery strefy okupacyjne. W ramach części brytyjskiej Polakom przydzielono 6,5 tysiąca km kw terenu. Były to ziemie w Dolnej Saksonii oraz Wschodniej Fryzji. Te tereny znalazły się pod nadzorem 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka i 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej gen. Sosabowskiego.
Na tych terenach zamieszkali Polacy, którzy przybyli do tej strefy z wielu obozów na terenie Niemiec. Nie chcieli wracać do Polski. Między innymi zamieszkały tam kobiety z obozu w Oberlangen. Były to uczestniczki powstania warszawskiego. Pancerniacy Maczka wyzwolili je 12 kwietnia 1945. Polaków przybywało coraz więcej, a nie było ich gdzie lokować. 19 maja podjęto decyzję o wysiedleniu mieszkańców miasta Haren i tam zamieszkali żołnierze oraz byli więźniowie obozów i pracownicy przymusowi.
Istnieniu miasta przeciwstawiali się Rosjanie, którzy protestowali przeciwko istniejącym na zachodzie polskim władzom. Rosjanie protestowali też dla tego, że miastu Haren Polacy nadali nazwę Lwów. Być może właśnie z tego powodu gdy do miasta przybył Wódz Naczelny, generał Tadeusz Bór-Komorowski nakazał zmienić nazwę na Maczków. Miało to nastąpić właśnie 4 czerwca 1945 roku (według innych źródeł 24 czerwca).
Niestety jeszcze w tym samym roku 1945 władzę w Wielkiej Brytanii stracił Churchill. Premierem został Clement Attlee z Partii Pracy. Prowadzili oni politykę ustępstw wobec ZSRR. Między innymi nie dopuścili Polaków do parady zwycięstwa w 1946 roku w Londynie. Zdecydowali także o likwidacji polskiej strefy okupacyjnej. Zaczęto wycofywać polskie wojsko. Ostatni Polacy opuścili Maczków we wrześniu 1948. Przybyli tam Niemcy, którzy powrócili do nazwy Haren.
Przez ten krótki okres od dwóch lat w Maczkowie powstały polskie szkoły podstawowe, gimnazjum, liceum i szkoła zawodowa. Działał też Uniwersytet Ludowy, kino, dwa teatry, polska straż pożarna i kluby sportowe. Wydawano także polską prasę. Oczywiście działała też polska parafia. W Maczkowie łącznie urodziło się 497 Polaków, odbyło się 289 ślubów i 101 pogrzebów.
https://www.islandersradio.co.uk/
44 - Kleopatra VII
2023-05-25 12:21:14
Kleopatra VII pochodziła z dynastii ptolemejskiej rządzącej w Egipcie w latach od 304 p.n.e. do 30 p.n.e. Dynastię rozpoczął jeden z generałów Aleksandra Wielkiego. Ptolemeusz I Soter był jednym z najbliższych przyjaciół Aleksandra, a później jednym z jego wodzów. Po śmierci Aleksandra, Ptolemeusz objął władzę w Egipcie. Przechwycił zwłoki Aleksandra i pochował go w wybudowanym mieście Aleksandria, które stało się stolicą. Ptolemeusz I walczył z innym wodzem Antygonem, który zajął dzisiejszą Turcję i Syrię. Trzeci generał Seleukos utracił władzę w Babilonie i schronił się w Egipcie u Ptolemeusza. Po kolejnej wojnie Ptolemeusz dał Seleukosowi konnicę i ten odbił Babilon. Ostatecznie ci dwaj czyli Ptolemeusz w Egipcie oraz Seleukos w Syrii utworzyli państwa, które istniały najdłużej. Gdy mówię, że Ptolemeusz był w Egipcie nie należy tego rozumieć jako teren dzisiejszego Egiptu. Podobnie Seleukos nie zajmował tylko Syrii, ale także tereny od dzisiejszej Turcji prawie po Indie. Jednak będę dzisiaj mówił o dynastiach, a tereny, nad którymi panowali zmieniały się przez wieki. Ptolemeusz założył w Egipcie dynastię Ptolemeuszy, a Seleukos w Syrii dynastię Seleucydów. Te dwie dynastie początkowo ze sobą współpracowały, ale później zaczęły rywalizować. Walczyły ze sobą głównie na terenie dzisiejszego Izraela. Były jednak takie momenty, kiedy zawierały sojusz. Tak się stało w 194 p.n.e. gdy Ptolemeusz V poślubił córkę Antiocha III Wielkiego. Ta córka miała na imię Kleopatra. Imię to jest połączeniem dwóch słów “kleo” i “pater”, które znaczą “sława” oraz “ojciec”. Tak więc imię Kleopatra znaczy “sława ojca”. W ten sposób imię Kleopatra weszło z dynasti Seleucydów do dynastii Ptolemeuszy. Ta Kleopatra po śmierci męża rządziła jako regentka niepełnoletniego syna. Władcy z dynastii Ptolemeuszów mają zawsze to samo imię, czyli Ptolemeusz, a kobiety to zawsze Kleopatry. Żenili się oni z własnym rodzeństwem. Jako przykład weźmy tą Kleopatrę I. Miała ona córkę Kleopatrę II oraz dwóch synów Ptolemeusza VI i Ptolemeusza VIII. Kleopatra II została żoną najpierw starszego brata Ptolemeusza VI, a potem młodszego Ptolemeusza VIII. Jeżeli dziwi was brak numeru VII to wyjaśniam, że Ptolemeusz VI i Kleopatra II mieli syna Ptolemeusza VII, ale jej brat czyli Ptolemeusz VIII zabił swojego siostrzeńca i sam został królem oraz ożenił się z siostrą Kleopatrą II. Kleopatra II miała także córkę Kleopatrę III, która wyszła za męża swojej matki czyli Ptolemeusza VIII. Jest to całkiem fascynująca historia, ale dziś chciałbym się skupić na Kleopatrze VII. Po tym wstępie pewne zauważyliście, że śluby między braćmi, kuzynami, siostrzeńcami i bratankami były czymś normalnym. Kleopatra VII była córką Ptolemeusza XII i jak pewnie zgadliście wyszła za mąż za swojego brata Ptolemeusza XIII. W 51 p.n.e. oboje zostali władcami egiptu. Ptolemeusz XIII miał wtedy 10 lat, a Kleopatra VII 18 lub 19. Ta Kleopatra miała przydomek “Filopator”. “Filo” znaczy kochać, a “pater” to ojciec. Tak więc ten przydomek to “umiłowana przez ojca”. Ten ojciec nakazał, aby Ptolemeusz XIII po jego śmierci ożenił się z siostrą i mieli rządzić razem. Jednak doradcy młodego faraona doprowadzili do tego, że Kleopatra VII została odsunięta od władzy. Uciekła ona do na przełomie 49 i 48 p.n.e. do Syrii i tam zaczęła gromadzić swoje wojsko. Wtedy w całą sytuację wmieszali się Rzymianie. Właśnie toczyła się wojna domowa w Rzymie. Tak więc Egipcjanie mieli swoją wojnę domową, a Rzymianie swoją. 9 sierpnia 48 p.n.e. doszło do bitwy pod Farsalos pomiędzy wojskami Juliusza Cezara i Pompejusza Wielkiego. Jak zapewne wiedzie wygrał Cezar. Pompejusz uciekł do Egiptu. Gdy Cezar tam przybył jako dar dostał głowę swojego wroga Pompejusza. Nie był z tego zadowolony. Legenda mówi, że Kleopatrę przeniesiono do jego kwater w worku na brudną pościel. Chyba już wtedy zaczął się ich romans. Cezar zażądał aby zgodnie z wolą ojca czyli Ptolemeusza XII jego syn i córka rządzili razem. Tak więc Ptolemeusz XIII i Kleopatra VII mieli zacząć rządzić ponownie wspólnie. Wtedy jednak z armią na Aleksandrię ruszyła młodsza siostra Kleopatry - Arsinoe IV. Ptolemeusz dołączył do niej i razem oblegali Cezara przez pół roku. Tutaj na scenie pojawia się ojciec Heroda Wielkiego czyli Antypater. Podczas rzymskiej wojny domowej popierał Pompejusza Wielkiego. Po jego śmierci chciał się zrehabilitować w oczach Cezara, a czy mógł to zrobić lepiej niż uratować jego i Kleopatrę? Antypater ruszył więc na Aleksandrię i pomógł uratować Cezara. Z historią Ptolemeuszy w Egipcie wiąże się nie tylko budowa miasta Aleksandria, ale także biblioteki aleksandryjskiej. Podobno jej budowę zlecił już pierwszy z tej dynastii Ptolemeusz I Soter. Podczas oblężenia Aleksandrii, gdy Cezar i Kleopatra byli oblężeni przez jej brata doszło do pożaru. Później Marek Antoniusz jako dar dla Kleopatry przywiózł zbiory ksiąg z Pergamonu. Biblioteka ta przeżyła dynastię Ptolemeuszy w Egipcie. Nie wiadomo kiedy została zniszczona. Być może było to w III wieku gdy cesarz rzymski Aurelian walczył z królową Palmiry Zenobią. Inne źródła wskazują na zniszczenie przez muzułmanów w VII wieku. Prawda jest jednak taka, że wraz z upadkiem Ptolemeuszy Aleksandria stawała się coraz mniej znaczącym miastem i w związku z tym było coraz mniej pieniędzy. Biblioteka istniała przecież dzięki opiece i wsparciu tej greckiej dynastii. Jak jednak doszło do upadku ostatniej z rodu Ptolemeuszów czyli Kleopatry VII? Rzymianie mieli awersję do królów. Bali się też swoich wodzów, którzy żenili się z królowymi na wschodzie. Cezar miał z Kleopatrą syna Cezariona. W 44 roku p.n.e. Cezar został ustanowiony dyktatorem wieczystym. Podczas igrzysk Marek Antoniusz próbował włożyć mu na głowę koronę, ale ludzie nie przyjęli tego dobrze. Cezar więc ją odrzucił. Można jednak sobie wyobrazić, że gdyby była inna reakcja to oficjalnie poślubiłby Kleopatrę i razem rządzili by połączonymi królestwami, a ich syn Cezarion byłby następcą swoich rodziców. Rzymianie jednak nie chcieli króla. Miesiąc później 15 marca 44 p.n.e. doszło do zabójstwa Cezara. Kleopatra przebywała wtedy w Rzymie. Pozostała tam aż do połowy kwietnia czyli cały miesiąc po śmierci Cezara. Za jego spadkobiercę uznano jednak Oktawiana. Tak było zapisane w testamencie, który Cezar sporządził wcześniej. Przypuszczam, że gdyby wiedział o szybkiej śmierci zmieniłby testament. A jak sytuacja wyglądała w Egipcie? Jak może pamiętacie Kleopatra VII była żoną swojego młodszego brata Ptolemeusza XIII. Prowadził on jednak wojnę domową z siostrą. W 47 p.n.e. przegrał bitwę z wojskami Kleopatry i Cezara. Była to bitwa nad rzeką Nil. Po przegranej Ptolemeusz XIII uciekał i podobno utopił się w rzece. Faraonem i mężem Kleopatry VIII został jej jeszcze młodszy brat Ptolemeusz XIV. Gdy Kleopatra wróciła z Rzymu w 44 roku p.n.e. kazała otruć Ptolemeusza XIV. Faraonem został jej syn znany jako Ptolemeusz XV Cezarion. W Rzymie tymczasem wybuchła kolejna wojna domowa. Spadkobierca Cezara czyli Oktawian oraz Marek Antoniusz walczyli z zabójcami Cezara. Gdy już ich pokonano Marek Antoniusz poznał Kleopatrę. Namówiła go ona do zabicia jej siostry Arsinoe IV. Rozpoczął się roman i Kleopatra urodziła Markowi Antoniuszowi trójkę dzieci. Sytuacja była podobna do tej z Cezarem. Kleopatra miała syna z Cezarem, ale nie byli małżeństwem. Podobnie teraz Marek Antoniusz miał żonę Oktawię Młodszą, która była siostrą Oktawiana adoptowanego syna Cezara. Drugi triumwirat opierał się na tym małżeństwie. Ostatecznie jednak Marek Antoniusz odesłał tą żonę i związał się z Kleopatrą. Do małżeństwa jednak chyba nie doszło. Jak na te posunięcia zareagowali Rzymianie? Marek Antoniusz rozdzielił zdobyte tereny pomiędzy swoje dzieci, które miał z Kleopatrą. Mieli razem trójkę dzieci, najpierw bliźnięta: Helios (Słońce) i Selene (Księżyc), a później jeszcze syna Ptolemeusza Filadelfosa. Aleksander Helios dostał Armenię i Partię, Kleopatra Selena - Cyrenajkę i Libię, a Ptolemeusz Filadelfos - Syrię i Cylicję. Kleopatra miała jeszcze chrapkę na państwo Heroda Wielkiego, ale tego nie dostała od Marka Antoniusza. Rzymianom oczywiście nie podobało się to, że ktoś rozdaje rzymskie zdobycze. Marek Antoniusz uznał także Cezariona za legalnego spadkobiercę Cezara, co uderzało w prawa Oktawiana, który był adoptowanym synem tego dyktatora. Doszło więc do kolejnej wojny domowej. Oktawian nie miał problemów z przekonaniem Rzymian, że Marek Antoniusz i Kleopatra to wrogowie. Jak się skończyła ta wojna? We wrześniu 31 p.n.e. doszło do bitwy morskiej pod Akcjum. W pewnym momencie Kleopatra ze swoimi statkami odpłynęła. Marek popłynął za nią. Doprowadziło to do klęski. Kleopatra i Marek Antoniusz uciekli do Egiptu. Teraz to już było tylko kwestią czasu kiedy Oktawian przybędzie do Egiptu. Marek Antoniusz popełnił samobójstwo, później także Kleopatra. Swojego syna wysłała do Indii, ale został on oddany w ręce Oktawiana, który go zabił słysząc radę, że nie może być dwóch Cezarów, że nie może być dwóch spadkobierców Cezara. Co się stało z pozostałymi dziećmi Kleopatry?
Kleopatra VII pochodziła z dynastii ptolemejskiej rządzącej w Egipcie w latach od 304 p.n.e. do 30 p.n.e. Dynastię rozpoczął jeden z generałów Aleksandra Wielkiego. Ptolemeusz I Soter był jednym z najbliższych przyjaciół Aleksandra, a później jednym z jego wodzów. Po śmierci Aleksandra, Ptolemeusz objął władzę w Egipcie. Przechwycił zwłoki Aleksandra i pochował go w wybudowanym mieście Aleksandria, które stało się stolicą. Ptolemeusz I walczył z innym wodzem Antygonem, który zajął dzisiejszą Turcję i Syrię. Trzeci generał Seleukos utracił władzę w Babilonie i schronił się w Egipcie u Ptolemeusza. Po kolejnej wojnie Ptolemeusz dał Seleukosowi konnicę i ten odbił Babilon. Ostatecznie ci dwaj czyli Ptolemeusz w Egipcie oraz Seleukos w Syrii utworzyli państwa, które istniały najdłużej. Gdy mówię, że Ptolemeusz był w Egipcie nie należy tego rozumieć jako teren dzisiejszego Egiptu. Podobnie Seleukos nie zajmował tylko Syrii, ale także tereny od dzisiejszej Turcji prawie po Indie. Jednak będę dzisiaj mówił o dynastiach, a tereny, nad którymi panowali zmieniały się przez wieki.
Ptolemeusz założył w Egipcie dynastię Ptolemeuszy, a Seleukos w Syrii dynastię Seleucydów. Te dwie dynastie początkowo ze sobą współpracowały, ale później zaczęły rywalizować. Walczyły ze sobą głównie na terenie dzisiejszego Izraela. Były jednak takie momenty, kiedy zawierały sojusz. Tak się stało w 194 p.n.e. gdy Ptolemeusz V poślubił córkę Antiocha III Wielkiego. Ta córka miała na imię Kleopatra. Imię to jest połączeniem dwóch słów “kleo” i “pater”, które znaczą “sława” oraz “ojciec”. Tak więc imię Kleopatra znaczy “sława ojca”. W ten sposób imię Kleopatra weszło z dynasti Seleucydów do dynastii Ptolemeuszy. Ta Kleopatra po śmierci męża rządziła jako regentka niepełnoletniego syna. Władcy z dynastii Ptolemeuszów mają zawsze to samo imię, czyli Ptolemeusz, a kobiety to zawsze Kleopatry. Żenili się oni z własnym rodzeństwem. Jako przykład weźmy tą Kleopatrę I. Miała ona córkę Kleopatrę II oraz dwóch synów Ptolemeusza VI i Ptolemeusza VIII. Kleopatra II została żoną najpierw starszego brata Ptolemeusza VI, a potem młodszego Ptolemeusza VIII. Jeżeli dziwi was brak numeru VII to wyjaśniam, że Ptolemeusz VI i Kleopatra II mieli syna Ptolemeusza VII, ale jej brat czyli Ptolemeusz VIII zabił swojego siostrzeńca i sam został królem oraz ożenił się z siostrą Kleopatrą II. Kleopatra II miała także córkę Kleopatrę III, która wyszła za męża swojej matki czyli Ptolemeusza VIII. Jest to całkiem fascynująca historia, ale dziś chciałbym się skupić na Kleopatrze VII.
Po tym wstępie pewne zauważyliście, że śluby między braćmi, kuzynami, siostrzeńcami i bratankami były czymś normalnym. Kleopatra VII była córką Ptolemeusza XII i jak pewnie zgadliście wyszła za mąż za swojego brata Ptolemeusza XIII. W 51 p.n.e. oboje zostali władcami egiptu. Ptolemeusz XIII miał wtedy 10 lat, a Kleopatra VII 18 lub 19. Ta Kleopatra miała przydomek “Filopator”. “Filo” znaczy kochać, a “pater” to ojciec. Tak więc ten przydomek to “umiłowana przez ojca”. Ten ojciec nakazał, aby Ptolemeusz XIII po jego śmierci ożenił się z siostrą i mieli rządzić razem. Jednak doradcy młodego faraona doprowadzili do tego, że Kleopatra VII została odsunięta od władzy. Uciekła ona do na przełomie 49 i 48 p.n.e. do Syrii i tam zaczęła gromadzić swoje wojsko. Wtedy w całą sytuację wmieszali się Rzymianie. Właśnie toczyła się wojna domowa w Rzymie. Tak więc Egipcjanie mieli swoją wojnę domową, a Rzymianie swoją.
9 sierpnia 48 p.n.e. doszło do bitwy pod Farsalos pomiędzy wojskami Juliusza Cezara i Pompejusza Wielkiego. Jak zapewne wiedzie wygrał Cezar. Pompejusz uciekł do Egiptu. Gdy Cezar tam przybył jako dar dostał głowę swojego wroga Pompejusza. Nie był z tego zadowolony. Legenda mówi, że Kleopatrę przeniesiono do jego kwater w worku na brudną pościel. Chyba już wtedy zaczął się ich romans. Cezar zażądał aby zgodnie z wolą ojca czyli Ptolemeusza XII jego syn i córka rządzili razem. Tak więc Ptolemeusz XIII i Kleopatra VII mieli zacząć rządzić ponownie wspólnie. Wtedy jednak z armią na Aleksandrię ruszyła młodsza siostra Kleopatry - Arsinoe IV. Ptolemeusz dołączył do niej i razem oblegali Cezara przez pół roku. Tutaj na scenie pojawia się ojciec Heroda Wielkiego czyli Antypater. Podczas rzymskiej wojny domowej popierał Pompejusza Wielkiego. Po jego śmierci chciał się zrehabilitować w oczach Cezara, a czy mógł to zrobić lepiej niż uratować jego i Kleopatrę? Antypater ruszył więc na Aleksandrię i pomógł uratować Cezara.
Z historią Ptolemeuszy w Egipcie wiąże się nie tylko budowa miasta Aleksandria, ale także biblioteki aleksandryjskiej. Podobno jej budowę zlecił już pierwszy z tej dynastii Ptolemeusz I Soter. Podczas oblężenia Aleksandrii, gdy Cezar i Kleopatra byli oblężeni przez jej brata doszło do pożaru. Później Marek Antoniusz jako dar dla Kleopatry przywiózł zbiory ksiąg z Pergamonu. Biblioteka ta przeżyła dynastię Ptolemeuszy w Egipcie. Nie wiadomo kiedy została zniszczona. Być może było to w III wieku gdy cesarz rzymski Aurelian walczył z królową Palmiry Zenobią. Inne źródła wskazują na zniszczenie przez muzułmanów w VII wieku. Prawda jest jednak taka, że wraz z upadkiem Ptolemeuszy Aleksandria stawała się coraz mniej znaczącym miastem i w związku z tym było coraz mniej pieniędzy. Biblioteka istniała przecież dzięki opiece i wsparciu tej greckiej dynastii. Jak jednak doszło do upadku ostatniej z rodu Ptolemeuszów czyli Kleopatry VII?
Rzymianie mieli awersję do królów. Bali się też swoich wodzów, którzy żenili się z królowymi na wschodzie. Cezar miał z Kleopatrą syna Cezariona. W 44 roku p.n.e. Cezar został ustanowiony dyktatorem wieczystym. Podczas igrzysk Marek Antoniusz próbował włożyć mu na głowę koronę, ale ludzie nie przyjęli tego dobrze. Cezar więc ją odrzucił. Można jednak sobie wyobrazić, że gdyby była inna reakcja to oficjalnie poślubiłby Kleopatrę i razem rządzili by połączonymi królestwami, a ich syn Cezarion byłby następcą swoich rodziców. Rzymianie jednak nie chcieli króla. Miesiąc później 15 marca 44 p.n.e. doszło do zabójstwa Cezara. Kleopatra przebywała wtedy w Rzymie. Pozostała tam aż do połowy kwietnia czyli cały miesiąc po śmierci Cezara. Za jego spadkobiercę uznano jednak Oktawiana. Tak było zapisane w testamencie, który Cezar sporządził wcześniej. Przypuszczam, że gdyby wiedział o szybkiej śmierci zmieniłby testament. A jak sytuacja wyglądała w Egipcie?
Jak może pamiętacie Kleopatra VII była żoną swojego młodszego brata Ptolemeusza XIII. Prowadził on jednak wojnę domową z siostrą. W 47 p.n.e. przegrał bitwę z wojskami Kleopatry i Cezara. Była to bitwa nad rzeką Nil. Po przegranej Ptolemeusz XIII uciekał i podobno utopił się w rzece. Faraonem i mężem Kleopatry VIII został jej jeszcze młodszy brat Ptolemeusz XIV. Gdy Kleopatra wróciła z Rzymu w 44 roku p.n.e. kazała otruć Ptolemeusza XIV. Faraonem został jej syn znany jako Ptolemeusz XV Cezarion. W Rzymie tymczasem wybuchła kolejna wojna domowa. Spadkobierca Cezara czyli Oktawian oraz Marek Antoniusz walczyli z zabójcami Cezara. Gdy już ich pokonano Marek Antoniusz poznał Kleopatrę. Namówiła go ona do zabicia jej siostry Arsinoe IV. Rozpoczął się roman i Kleopatra urodziła Markowi Antoniuszowi trójkę dzieci. Sytuacja była podobna do tej z Cezarem. Kleopatra miała syna z Cezarem, ale nie byli małżeństwem. Podobnie teraz Marek Antoniusz miał żonę Oktawię Młodszą, która była siostrą Oktawiana adoptowanego syna Cezara. Drugi triumwirat opierał się na tym małżeństwie. Ostatecznie jednak Marek Antoniusz odesłał tą żonę i związał się z Kleopatrą. Do małżeństwa jednak chyba nie doszło. Jak na te posunięcia zareagowali Rzymianie?
Marek Antoniusz rozdzielił zdobyte tereny pomiędzy swoje dzieci, które miał z Kleopatrą. Mieli razem trójkę dzieci, najpierw bliźnięta: Helios (Słońce) i Selene (Księżyc), a później jeszcze syna Ptolemeusza Filadelfosa. Aleksander Helios dostał Armenię i Partię, Kleopatra Selena - Cyrenajkę i Libię, a Ptolemeusz Filadelfos - Syrię i Cylicję. Kleopatra miała jeszcze chrapkę na państwo Heroda Wielkiego, ale tego nie dostała od Marka Antoniusza. Rzymianom oczywiście nie podobało się to, że ktoś rozdaje rzymskie zdobycze. Marek Antoniusz uznał także Cezariona za legalnego spadkobiercę Cezara, co uderzało w prawa Oktawiana, który był adoptowanym synem tego dyktatora. Doszło więc do kolejnej wojny domowej. Oktawian nie miał problemów z przekonaniem Rzymian, że Marek Antoniusz i Kleopatra to wrogowie. Jak się skończyła ta wojna?
We wrześniu 31 p.n.e. doszło do bitwy morskiej pod Akcjum. W pewnym momencie Kleopatra ze swoimi statkami odpłynęła. Marek popłynął za nią. Doprowadziło to do klęski. Kleopatra i Marek Antoniusz uciekli do Egiptu. Teraz to już było tylko kwestią czasu kiedy Oktawian przybędzie do Egiptu. Marek Antoniusz popełnił samobójstwo, później także Kleopatra. Swojego syna wysłała do Indii, ale został on oddany w ręce Oktawiana, który go zabił słysząc radę, że nie może być dwóch Cezarów, że nie może być dwóch spadkobierców Cezara. Co się stało z pozostałymi dziećmi Kleopatry?
Ptolemeusz założył w Egipcie dynastię Ptolemeuszy, a Seleukos w Syrii dynastię Seleucydów. Te dwie dynastie początkowo ze sobą współpracowały, ale później zaczęły rywalizować. Walczyły ze sobą głównie na terenie dzisiejszego Izraela. Były jednak takie momenty, kiedy zawierały sojusz. Tak się stało w 194 p.n.e. gdy Ptolemeusz V poślubił córkę Antiocha III Wielkiego. Ta córka miała na imię Kleopatra. Imię to jest połączeniem dwóch słów “kleo” i “pater”, które znaczą “sława” oraz “ojciec”. Tak więc imię Kleopatra znaczy “sława ojca”. W ten sposób imię Kleopatra weszło z dynasti Seleucydów do dynastii Ptolemeuszy. Ta Kleopatra po śmierci męża rządziła jako regentka niepełnoletniego syna. Władcy z dynastii Ptolemeuszów mają zawsze to samo imię, czyli Ptolemeusz, a kobiety to zawsze Kleopatry. Żenili się oni z własnym rodzeństwem. Jako przykład weźmy tą Kleopatrę I. Miała ona córkę Kleopatrę II oraz dwóch synów Ptolemeusza VI i Ptolemeusza VIII. Kleopatra II została żoną najpierw starszego brata Ptolemeusza VI, a potem młodszego Ptolemeusza VIII. Jeżeli dziwi was brak numeru VII to wyjaśniam, że Ptolemeusz VI i Kleopatra II mieli syna Ptolemeusza VII, ale jej brat czyli Ptolemeusz VIII zabił swojego siostrzeńca i sam został królem oraz ożenił się z siostrą Kleopatrą II. Kleopatra II miała także córkę Kleopatrę III, która wyszła za męża swojej matki czyli Ptolemeusza VIII. Jest to całkiem fascynująca historia, ale dziś chciałbym się skupić na Kleopatrze VII.
Po tym wstępie pewne zauważyliście, że śluby między braćmi, kuzynami, siostrzeńcami i bratankami były czymś normalnym. Kleopatra VII była córką Ptolemeusza XII i jak pewnie zgadliście wyszła za mąż za swojego brata Ptolemeusza XIII. W 51 p.n.e. oboje zostali władcami egiptu. Ptolemeusz XIII miał wtedy 10 lat, a Kleopatra VII 18 lub 19. Ta Kleopatra miała przydomek “Filopator”. “Filo” znaczy kochać, a “pater” to ojciec. Tak więc ten przydomek to “umiłowana przez ojca”. Ten ojciec nakazał, aby Ptolemeusz XIII po jego śmierci ożenił się z siostrą i mieli rządzić razem. Jednak doradcy młodego faraona doprowadzili do tego, że Kleopatra VII została odsunięta od władzy. Uciekła ona do na przełomie 49 i 48 p.n.e. do Syrii i tam zaczęła gromadzić swoje wojsko. Wtedy w całą sytuację wmieszali się Rzymianie. Właśnie toczyła się wojna domowa w Rzymie. Tak więc Egipcjanie mieli swoją wojnę domową, a Rzymianie swoją.
9 sierpnia 48 p.n.e. doszło do bitwy pod Farsalos pomiędzy wojskami Juliusza Cezara i Pompejusza Wielkiego. Jak zapewne wiedzie wygrał Cezar. Pompejusz uciekł do Egiptu. Gdy Cezar tam przybył jako dar dostał głowę swojego wroga Pompejusza. Nie był z tego zadowolony. Legenda mówi, że Kleopatrę przeniesiono do jego kwater w worku na brudną pościel. Chyba już wtedy zaczął się ich romans. Cezar zażądał aby zgodnie z wolą ojca czyli Ptolemeusza XII jego syn i córka rządzili razem. Tak więc Ptolemeusz XIII i Kleopatra VII mieli zacząć rządzić ponownie wspólnie. Wtedy jednak z armią na Aleksandrię ruszyła młodsza siostra Kleopatry - Arsinoe IV. Ptolemeusz dołączył do niej i razem oblegali Cezara przez pół roku. Tutaj na scenie pojawia się ojciec Heroda Wielkiego czyli Antypater. Podczas rzymskiej wojny domowej popierał Pompejusza Wielkiego. Po jego śmierci chciał się zrehabilitować w oczach Cezara, a czy mógł to zrobić lepiej niż uratować jego i Kleopatrę? Antypater ruszył więc na Aleksandrię i pomógł uratować Cezara.
Z historią Ptolemeuszy w Egipcie wiąże się nie tylko budowa miasta Aleksandria, ale także biblioteki aleksandryjskiej. Podobno jej budowę zlecił już pierwszy z tej dynastii Ptolemeusz I Soter. Podczas oblężenia Aleksandrii, gdy Cezar i Kleopatra byli oblężeni przez jej brata doszło do pożaru. Później Marek Antoniusz jako dar dla Kleopatry przywiózł zbiory ksiąg z Pergamonu. Biblioteka ta przeżyła dynastię Ptolemeuszy w Egipcie. Nie wiadomo kiedy została zniszczona. Być może było to w III wieku gdy cesarz rzymski Aurelian walczył z królową Palmiry Zenobią. Inne źródła wskazują na zniszczenie przez muzułmanów w VII wieku. Prawda jest jednak taka, że wraz z upadkiem Ptolemeuszy Aleksandria stawała się coraz mniej znaczącym miastem i w związku z tym było coraz mniej pieniędzy. Biblioteka istniała przecież dzięki opiece i wsparciu tej greckiej dynastii. Jak jednak doszło do upadku ostatniej z rodu Ptolemeuszów czyli Kleopatry VII?
Rzymianie mieli awersję do królów. Bali się też swoich wodzów, którzy żenili się z królowymi na wschodzie. Cezar miał z Kleopatrą syna Cezariona. W 44 roku p.n.e. Cezar został ustanowiony dyktatorem wieczystym. Podczas igrzysk Marek Antoniusz próbował włożyć mu na głowę koronę, ale ludzie nie przyjęli tego dobrze. Cezar więc ją odrzucił. Można jednak sobie wyobrazić, że gdyby była inna reakcja to oficjalnie poślubiłby Kleopatrę i razem rządzili by połączonymi królestwami, a ich syn Cezarion byłby następcą swoich rodziców. Rzymianie jednak nie chcieli króla. Miesiąc później 15 marca 44 p.n.e. doszło do zabójstwa Cezara. Kleopatra przebywała wtedy w Rzymie. Pozostała tam aż do połowy kwietnia czyli cały miesiąc po śmierci Cezara. Za jego spadkobiercę uznano jednak Oktawiana. Tak było zapisane w testamencie, który Cezar sporządził wcześniej. Przypuszczam, że gdyby wiedział o szybkiej śmierci zmieniłby testament. A jak sytuacja wyglądała w Egipcie?
Jak może pamiętacie Kleopatra VII była żoną swojego młodszego brata Ptolemeusza XIII. Prowadził on jednak wojnę domową z siostrą. W 47 p.n.e. przegrał bitwę z wojskami Kleopatry i Cezara. Była to bitwa nad rzeką Nil. Po przegranej Ptolemeusz XIII uciekał i podobno utopił się w rzece. Faraonem i mężem Kleopatry VIII został jej jeszcze młodszy brat Ptolemeusz XIV. Gdy Kleopatra wróciła z Rzymu w 44 roku p.n.e. kazała otruć Ptolemeusza XIV. Faraonem został jej syn znany jako Ptolemeusz XV Cezarion. W Rzymie tymczasem wybuchła kolejna wojna domowa. Spadkobierca Cezara czyli Oktawian oraz Marek Antoniusz walczyli z zabójcami Cezara. Gdy już ich pokonano Marek Antoniusz poznał Kleopatrę. Namówiła go ona do zabicia jej siostry Arsinoe IV. Rozpoczął się roman i Kleopatra urodziła Markowi Antoniuszowi trójkę dzieci. Sytuacja była podobna do tej z Cezarem. Kleopatra miała syna z Cezarem, ale nie byli małżeństwem. Podobnie teraz Marek Antoniusz miał żonę Oktawię Młodszą, która była siostrą Oktawiana adoptowanego syna Cezara. Drugi triumwirat opierał się na tym małżeństwie. Ostatecznie jednak Marek Antoniusz odesłał tą żonę i związał się z Kleopatrą. Do małżeństwa jednak chyba nie doszło. Jak na te posunięcia zareagowali Rzymianie?
Marek Antoniusz rozdzielił zdobyte tereny pomiędzy swoje dzieci, które miał z Kleopatrą. Mieli razem trójkę dzieci, najpierw bliźnięta: Helios (Słońce) i Selene (Księżyc), a później jeszcze syna Ptolemeusza Filadelfosa. Aleksander Helios dostał Armenię i Partię, Kleopatra Selena - Cyrenajkę i Libię, a Ptolemeusz Filadelfos - Syrię i Cylicję. Kleopatra miała jeszcze chrapkę na państwo Heroda Wielkiego, ale tego nie dostała od Marka Antoniusza. Rzymianom oczywiście nie podobało się to, że ktoś rozdaje rzymskie zdobycze. Marek Antoniusz uznał także Cezariona za legalnego spadkobiercę Cezara, co uderzało w prawa Oktawiana, który był adoptowanym synem tego dyktatora. Doszło więc do kolejnej wojny domowej. Oktawian nie miał problemów z przekonaniem Rzymian, że Marek Antoniusz i Kleopatra to wrogowie. Jak się skończyła ta wojna?
We wrześniu 31 p.n.e. doszło do bitwy morskiej pod Akcjum. W pewnym momencie Kleopatra ze swoimi statkami odpłynęła. Marek popłynął za nią. Doprowadziło to do klęski. Kleopatra i Marek Antoniusz uciekli do Egiptu. Teraz to już było tylko kwestią czasu kiedy Oktawian przybędzie do Egiptu. Marek Antoniusz popełnił samobójstwo, później także Kleopatra. Swojego syna wysłała do Indii, ale został on oddany w ręce Oktawiana, który go zabił słysząc radę, że nie może być dwóch Cezarów, że nie może być dwóch spadkobierców Cezara. Co się stało z pozostałymi dziećmi Kleopatry?
43 - Szkandela
2023-04-30 12:47:56
6 maja 2023 roku Karol III Windsor zostanie koronowany na króla Wielkiej Brytanii. Zachodzi jednak pytanie czy powinien mieć on numer IV? Czyli zamiast być Karolem III czy nie powinien być Karolem IV? A może wcale nie powinien być królem? I co wspólnego ma z tym religia i szkandela? Henryk VIII był królem Anglii w czasach reformacji. Nie chciał jednak zmieniać religii. Napisał dzieło przeciwko Lutrowi, za co papież dał mu tytuł “Obrońca wiary”. Niestety Henryk nie miał syna, a papież nie chciał dać mu rozwodu z jego pierwszą żoną. Henryk ogłosił się więc głową kościoła anglikańskiego i w ten sposób dostał rozwód. Ten kościół w jego czasach różnił się od kościoła katolickiego tylko tym, kto w nim zarządzał. Można powiedzieć, że był to kościół katolicki z królem Anglii zamiast papieża. Po jego śmierci katolicyzm próbowała przywrócić jego córka Maria I Tudor. Ponieważ ludzie się opierali zastosowała zwykłe metody stosowane przez władców w tamtych czasach. Lud nazwał ją Krwawą Mary (ang. Bloody Mary). Władca katolicki zaczął się wtedy kojarzyć raczej negatywnie. Później gdy rządził Jakub I Stuart doszło do spisku prochowego. Grupa katolików postanawia wysadzić parlament wraz z królem. Na wszystkich katolików zaczęto patrzeć podejrzliwie. Synem Jakuba I był Karol I Stuart. Król Anglii był wtedy także królem Szkocji. Jednak rola króla oznaczała także bycie głową kościoła anglikańskiego oraz szkockiego. Karol I postanowił zjednoczyć nie tylko kraje Anglię i Szkocję, ale także ich kościoły. Doszło do buntu przeciwko królowi i tak Karoli I stracił głowę. Gdy jego synowie Karol i Jakub wrócili z wygnania zgodnie z wolą ojca nie mścili się na winnych. Karol I został męczennikiem w kościele anglikańskim, a dzień 30 stycznia jest dniem tego świętego kościoła anglikańskiego. Karol II rządził w trudnym okresie. Np. w 1665 na wyspie wybuchła epidemia czarnej śmierci. Rok później w 1666 doszło do wielkiego pożaru Londynu. Najgorsze jednak było to, że Karol II nie miał legalnych dzieci. Królem po jego śmierci miał więc zostać jego brat Jakub II. Problem był jednak w tym, że Jakub II przeszedł na katolicyzm. Król Karol II kazał odebrać córki swojemu bratu i wychować je w religii protestanckiej. W ten sposób chociaż Jakub II miał zostać królem, który wyznawał katolicyzm to wszyscy wiedzieli, że po jego śmierci będą rządzić jego córki protestantki. Jakub II został królem po śmierci brata Karola II. Urodził mu się jednak syn, a teraz nie było już nikogo kto mógłby mu zabrać tego syna i wychować w religii protestanckiej. Chociaż miał dwie starsze siostry Marię i Annę, to panowała wtedy zasada, że władzą dostają najpierw chłopcy, a dopiero po ich śmierci dziewczynki. Tak było np. w przypadku dzieci Henryka VIII. Miał on najpierw dwie córki Marię i Elżbietę, a potem syna Edwarda. Chociaż syn był najmłodszy panował jako pierwszy. Teraz też po śmierci Jakuba II miał panować Jakub III, jego syn. Tutaj na scenie pojawia nam się szkandela. Szkandela to podgrzewacz do pościeli w kształcie patelni. Napełniano je gorącą wodą, żarzącymi się węglami lub gorącym piaskiem. Taką patelnię z przykrywką wkładano pod pościel, aby śpiącym nie było zimno. Gdy 10 czerwca 1688 rodził się Jakub III jego matce przyniesiono szkandelę. Rozeszła się wtedy plotka, że królowa nie urodziła żywego dziecka, ale że jej przyniesiono innego chłopca właśnie w tym podgrzewaczu do pościeli. Twierdzono, że przyniesiono jej noworodka w szkandeli. To raczej nie była prawda, wystarczyło to jednak, aby króla Jakuba, jego żonę i tego nowonarodzonego chłopca wygnać do Francji. Na tronie Wielkiej Brytanii zasiadła wtedy najpierw starsza córka Maria z mężem, a po nich druga córka Anna. Po ich śmierci na tronie angielskim pojawiła się dynastia hanowerska. Tymczasem niedoszły król czyli Jakub III postanowił odzyskać tron angielski. Ożenił się z wnuczką króla Polski Jana III Sobieskiego. Urodziła mu ona syna Karola. Zarówno Jakub jak i później Karol próbowali odzyskać tron Wielkiej Brytanii. Gdyby im się to udało Anglia miałaby królów Jakuba III, a po nim Karola III. Zamiast nich panowali jednak Hanowerczycy czyli Jerzy I, Jerzy II, Jerzy III itd. Ta dynastia Hanowerska w zasadzie panuje do dzisiaj. Królowa Wiktoria z tej dynastii wyszła za mąż za Alberta i dostała jego nazwisko Sachsen-Coburg und Gotha. Gdy wybuchła I wojna światowa i Anglicy walczyli z Niemcami, ludzie zaczęli mówić, że nasi królowie są Niemcami. Tak było gdyx wygnano Jakuba II, a sprowadzono królów z Hanoweru, później Wiktoria przyjęła nazwisko męża czyli właśnie Sachsen-Coburg und Gotha. Co było robić? Jerzy V, wnuk Wiktorii zmienił nazwisko na Windsor. W ten sposób niemiecka dynastia na tronie Wielkiej Brytanii stała się brytyjska.
6 maja 2023 roku Karol III Windsor zostanie koronowany na króla Wielkiej Brytanii. Zachodzi jednak pytanie czy powinien mieć on numer IV? Czyli zamiast być Karolem III czy nie powinien być Karolem IV? A może wcale nie powinien być królem? I co wspólnego ma z tym religia i szkandela?
Henryk VIII był królem Anglii w czasach reformacji. Nie chciał jednak zmieniać religii. Napisał dzieło przeciwko Lutrowi, za co papież dał mu tytuł “Obrońca wiary”. Niestety Henryk nie miał syna, a papież nie chciał dać mu rozwodu z jego pierwszą żoną. Henryk ogłosił się więc głową kościoła anglikańskiego i w ten sposób dostał rozwód. Ten kościół w jego czasach różnił się od kościoła katolickiego tylko tym, kto w nim zarządzał. Można powiedzieć, że był to kościół katolicki z królem Anglii zamiast papieża.
Po jego śmierci katolicyzm próbowała przywrócić jego córka Maria I Tudor. Ponieważ ludzie się opierali zastosowała zwykłe metody stosowane przez władców w tamtych czasach. Lud nazwał ją Krwawą Mary (ang. Bloody Mary). Władca katolicki zaczął się wtedy kojarzyć raczej negatywnie. Później gdy rządził Jakub I Stuart doszło do spisku prochowego. Grupa katolików postanawia wysadzić parlament wraz z królem. Na wszystkich katolików zaczęto patrzeć podejrzliwie.
Synem Jakuba I był Karol I Stuart. Król Anglii był wtedy także królem Szkocji. Jednak rola króla oznaczała także bycie głową kościoła anglikańskiego oraz szkockiego. Karol I postanowił zjednoczyć nie tylko kraje Anglię i Szkocję, ale także ich kościoły. Doszło do buntu przeciwko królowi i tak Karoli I stracił głowę. Gdy jego synowie Karol i Jakub wrócili z wygnania zgodnie z wolą ojca nie mścili się na winnych. Karol I został męczennikiem w kościele anglikańskim, a dzień 30 stycznia jest dniem tego świętego kościoła anglikańskiego.
Karol II rządził w trudnym okresie. Np. w 1665 na wyspie wybuchła epidemia czarnej śmierci. Rok później w 1666 doszło do wielkiego pożaru Londynu. Najgorsze jednak było to, że Karol II nie miał legalnych dzieci. Królem po jego śmierci miał więc zostać jego brat Jakub II. Problem był jednak w tym, że Jakub II przeszedł na katolicyzm. Król Karol II kazał odebrać córki swojemu bratu i wychować je w religii protestanckiej. W ten sposób chociaż Jakub II miał zostać królem, który wyznawał katolicyzm to wszyscy wiedzieli, że po jego śmierci będą rządzić jego córki protestantki.
Jakub II został królem po śmierci brata Karola II. Urodził mu się jednak syn, a teraz nie było już nikogo kto mógłby mu zabrać tego syna i wychować w religii protestanckiej. Chociaż miał dwie starsze siostry Marię i Annę, to panowała wtedy zasada, że władzą dostają najpierw chłopcy, a dopiero po ich śmierci dziewczynki. Tak było np. w przypadku dzieci Henryka VIII. Miał on najpierw dwie córki Marię i Elżbietę, a potem syna Edwarda. Chociaż syn był najmłodszy panował jako pierwszy. Teraz też po śmierci Jakuba II miał panować Jakub III, jego syn. Tutaj na scenie pojawia nam się szkandela.
Szkandela to podgrzewacz do pościeli w kształcie patelni. Napełniano je gorącą wodą, żarzącymi się węglami lub gorącym piaskiem. Taką patelnię z przykrywką wkładano pod pościel, aby śpiącym nie było zimno. Gdy 10 czerwca 1688 rodził się Jakub III jego matce przyniesiono szkandelę. Rozeszła się wtedy plotka, że królowa nie urodziła żywego dziecka, ale że jej przyniesiono innego chłopca właśnie w tym podgrzewaczu do pościeli. Twierdzono, że przyniesiono jej noworodka w szkandeli. To raczej nie była prawda, wystarczyło to jednak, aby króla Jakuba, jego żonę i tego nowonarodzonego chłopca wygnać do Francji.
Na tronie Wielkiej Brytanii zasiadła wtedy najpierw starsza córka Maria z mężem, a po nich druga córka Anna. Po ich śmierci na tronie angielskim pojawiła się dynastia hanowerska. Tymczasem niedoszły król czyli Jakub III postanowił odzyskać tron angielski. Ożenił się z wnuczką króla Polski Jana III Sobieskiego. Urodziła mu ona syna Karola. Zarówno Jakub jak i później Karol próbowali odzyskać tron Wielkiej Brytanii. Gdyby im się to udało Anglia miałaby królów Jakuba III, a po nim Karola III. Zamiast nich panowali jednak Hanowerczycy czyli Jerzy I, Jerzy II, Jerzy III itd.
Ta dynastia Hanowerska w zasadzie panuje do dzisiaj. Królowa Wiktoria z tej dynastii wyszła za mąż za Alberta i dostała jego nazwisko Sachsen-Coburg und Gotha. Gdy wybuchła I wojna światowa i Anglicy walczyli z Niemcami, ludzie zaczęli mówić, że nasi królowie są Niemcami. Tak było gdyx wygnano Jakuba II, a sprowadzono królów z Hanoweru, później Wiktoria przyjęła nazwisko męża czyli właśnie Sachsen-Coburg und Gotha. Co było robić? Jerzy V, wnuk Wiktorii zmienił nazwisko na Windsor. W ten sposób niemiecka dynastia na tronie Wielkiej Brytanii stała się brytyjska.
Henryk VIII był królem Anglii w czasach reformacji. Nie chciał jednak zmieniać religii. Napisał dzieło przeciwko Lutrowi, za co papież dał mu tytuł “Obrońca wiary”. Niestety Henryk nie miał syna, a papież nie chciał dać mu rozwodu z jego pierwszą żoną. Henryk ogłosił się więc głową kościoła anglikańskiego i w ten sposób dostał rozwód. Ten kościół w jego czasach różnił się od kościoła katolickiego tylko tym, kto w nim zarządzał. Można powiedzieć, że był to kościół katolicki z królem Anglii zamiast papieża.
Po jego śmierci katolicyzm próbowała przywrócić jego córka Maria I Tudor. Ponieważ ludzie się opierali zastosowała zwykłe metody stosowane przez władców w tamtych czasach. Lud nazwał ją Krwawą Mary (ang. Bloody Mary). Władca katolicki zaczął się wtedy kojarzyć raczej negatywnie. Później gdy rządził Jakub I Stuart doszło do spisku prochowego. Grupa katolików postanawia wysadzić parlament wraz z królem. Na wszystkich katolików zaczęto patrzeć podejrzliwie.
Synem Jakuba I był Karol I Stuart. Król Anglii był wtedy także królem Szkocji. Jednak rola króla oznaczała także bycie głową kościoła anglikańskiego oraz szkockiego. Karol I postanowił zjednoczyć nie tylko kraje Anglię i Szkocję, ale także ich kościoły. Doszło do buntu przeciwko królowi i tak Karoli I stracił głowę. Gdy jego synowie Karol i Jakub wrócili z wygnania zgodnie z wolą ojca nie mścili się na winnych. Karol I został męczennikiem w kościele anglikańskim, a dzień 30 stycznia jest dniem tego świętego kościoła anglikańskiego.
Karol II rządził w trudnym okresie. Np. w 1665 na wyspie wybuchła epidemia czarnej śmierci. Rok później w 1666 doszło do wielkiego pożaru Londynu. Najgorsze jednak było to, że Karol II nie miał legalnych dzieci. Królem po jego śmierci miał więc zostać jego brat Jakub II. Problem był jednak w tym, że Jakub II przeszedł na katolicyzm. Król Karol II kazał odebrać córki swojemu bratu i wychować je w religii protestanckiej. W ten sposób chociaż Jakub II miał zostać królem, który wyznawał katolicyzm to wszyscy wiedzieli, że po jego śmierci będą rządzić jego córki protestantki.
Jakub II został królem po śmierci brata Karola II. Urodził mu się jednak syn, a teraz nie było już nikogo kto mógłby mu zabrać tego syna i wychować w religii protestanckiej. Chociaż miał dwie starsze siostry Marię i Annę, to panowała wtedy zasada, że władzą dostają najpierw chłopcy, a dopiero po ich śmierci dziewczynki. Tak było np. w przypadku dzieci Henryka VIII. Miał on najpierw dwie córki Marię i Elżbietę, a potem syna Edwarda. Chociaż syn był najmłodszy panował jako pierwszy. Teraz też po śmierci Jakuba II miał panować Jakub III, jego syn. Tutaj na scenie pojawia nam się szkandela.
Szkandela to podgrzewacz do pościeli w kształcie patelni. Napełniano je gorącą wodą, żarzącymi się węglami lub gorącym piaskiem. Taką patelnię z przykrywką wkładano pod pościel, aby śpiącym nie było zimno. Gdy 10 czerwca 1688 rodził się Jakub III jego matce przyniesiono szkandelę. Rozeszła się wtedy plotka, że królowa nie urodziła żywego dziecka, ale że jej przyniesiono innego chłopca właśnie w tym podgrzewaczu do pościeli. Twierdzono, że przyniesiono jej noworodka w szkandeli. To raczej nie była prawda, wystarczyło to jednak, aby króla Jakuba, jego żonę i tego nowonarodzonego chłopca wygnać do Francji.
Na tronie Wielkiej Brytanii zasiadła wtedy najpierw starsza córka Maria z mężem, a po nich druga córka Anna. Po ich śmierci na tronie angielskim pojawiła się dynastia hanowerska. Tymczasem niedoszły król czyli Jakub III postanowił odzyskać tron angielski. Ożenił się z wnuczką króla Polski Jana III Sobieskiego. Urodziła mu ona syna Karola. Zarówno Jakub jak i później Karol próbowali odzyskać tron Wielkiej Brytanii. Gdyby im się to udało Anglia miałaby królów Jakuba III, a po nim Karola III. Zamiast nich panowali jednak Hanowerczycy czyli Jerzy I, Jerzy II, Jerzy III itd.
Ta dynastia Hanowerska w zasadzie panuje do dzisiaj. Królowa Wiktoria z tej dynastii wyszła za mąż za Alberta i dostała jego nazwisko Sachsen-Coburg und Gotha. Gdy wybuchła I wojna światowa i Anglicy walczyli z Niemcami, ludzie zaczęli mówić, że nasi królowie są Niemcami. Tak było gdyx wygnano Jakuba II, a sprowadzono królów z Hanoweru, później Wiktoria przyjęła nazwisko męża czyli właśnie Sachsen-Coburg und Gotha. Co było robić? Jerzy V, wnuk Wiktorii zmienił nazwisko na Windsor. W ten sposób niemiecka dynastia na tronie Wielkiej Brytanii stała się brytyjska.
42 - Król bigamista
2023-04-07 13:07:05
8 kwietnia 1795 przyszły król Wielkiej Brytanii Jerzy IV ożenił się z Karoliną Brunszwicką. Jak doszło do tego małżeństwa? Czy było ono legalne? Jak się układało pożycie małżeńskie? Co o przyszłym królu myśleli obywatele tego królestwa? Ojciec pana młodego to król Jerzy III. Znany jest z tego, że stracił kolonie amerykańskie oraz tego, że zwariował. Był jednak lubiany przez swoich poddanych. Zupełnie inaczej było z jego synem, przyszłym królem Jerzym IV. Prowadził on hulaszcze życie i miał pełno długów. 15 grudnia 1785 wbrew ojcu ożenił się z katoliczką, która była dwukrotną wdową Marią Fitzherbert. Jego ojciec nie uznał tego małżeństwa, a żona króla obiecała nie afiszować się z tym faktem. Dziesięć lat później długi syna urosły tak bardzo, że ojciec, król Jerzy III szantażował go. Powiedział, że nie spłaci tych długów jeżeli syn nie ożeni się ze swoją kuzynką Karoliną Brunszwicką. Do ślubu doszło właśnie 8 kwietnia 1795 roku. Niestety Jerzy IV uważał, że Karolina jest brzydka oraz, że nie dba o higienę osobistą. W noc poślubną się upił i do łoża małżeńskiego przyprowadził go kamerdyner. Prawie dokładnie 9 miesięcy później, bo 7 stycznia 1796 roku urodziła się księżniczka Charlotta Augusta. Było to jedyne dziecko tej pary, która parę tygodni po ślubie przestała się widywać. Czy jednak było to legalne małżeństwo? Jerzy IV miał już przecież żonę Marię Fitzherbert. Wprawdzie jego ojciec nie uznał tego ślubu, ale był on zawarty przy świadkach i z wszelkimi zasadami. Tamten ślub był jednak przeciwny aktowi o królewskich małżeństwach z 1772. Nie mówiąc już o Ustawa o następstwie tronu z 1701, która zabraniała małżeństwa z katolikiem. Sama Maria Fitzherbert uważała, że jej związek jest ważny, bo według niej prawo kanoniczne góruje nad prawem świeckim. Jerzy IV dalej się z nią widywał podczas gdy z oficjalną małżonką Karoliną Brunszwicką żył w separacji. W 1811 roku król Jerzy III zwariował na dobre. Jego syn rozpoczął 10-letni okres regencji. Postanowił zająć się losem swojej córki. Zaręczył ją w 1813 roku z królem Holandii Wilhelmem II. Ona jednak zerwała te zaręczyny i w 1816 wyszła za mąż za Leopolda, przyszłego króla Belgów. Charlotta Augusta była lubiana przez poddanych. Wszyscy czekali na ten moment gdy po śmierci dziadka Jerzego III oraz ojca Jerzego IV zostanie królową Wielkiej Brytanii. Niestety rok po ślubie zmarła w połogu 6 listopada 1817. Ojciec się tym nie przejął, matka jeździła z kochankiem po Europie. Ludzie jednak rozpaczali. Pogrzeb ukochanej przez wszystkich księżniczki Charlotty Augusty przypominał późniejszy pogrzeb księżnej Diany z 1997. W 1820 zmarł Jerzy III, a Jerzy IV został królem. Wprawdzie rządził już przez poprzednie 10 lat, ale jako regent, teraz miał zostać koronowany. Wróciła wtedy z Europy jego żona Karolina. Jerzy IV postanowił się z nią rozwieść i wytoczył jej w parlamencie proces o zdradę. Karolina jednak była (odwrotnie niż on) lubiana przez poddanych. Procesu więc nie kontynuowano. Król miał jednak swoją zemstę. Gdy Karolina chciała przyjść na jego koronację zamknięto jej drzwi przed nosem. Karolina Brunszwicka, żona Jerzego IV zmarła rok później 7 sierpnia 1821. Jakiś czas wcześniej na wygnaniu zmarł też Napoleon. Wieść o jego śmierci dotarła w dniu śmierci małżonki. Podobno królowi powiedziano wtedy: “Wasza Wysokość, umarł Twój największy wróg”. Oczywiście miano na myśli Napoleona. Jerzy IV jednak zapytał: “Ale czy umarła ona śmiercią naturalną?” https://www.islandersradio.co.uk/krol-bigamista/
8 kwietnia 1795 przyszły król Wielkiej Brytanii Jerzy IV ożenił się z Karoliną Brunszwicką. Jak doszło do tego małżeństwa? Czy było ono legalne? Jak się układało pożycie małżeńskie? Co o przyszłym królu myśleli obywatele tego królestwa?
Ojciec pana młodego to król Jerzy III. Znany jest z tego, że stracił kolonie amerykańskie oraz tego, że zwariował. Był jednak lubiany przez swoich poddanych. Zupełnie inaczej było z jego synem, przyszłym królem Jerzym IV. Prowadził on hulaszcze życie i miał pełno długów. 15 grudnia 1785 wbrew ojcu ożenił się z katoliczką, która była dwukrotną wdową Marią Fitzherbert. Jego ojciec nie uznał tego małżeństwa, a żona króla obiecała nie afiszować się z tym faktem.
Dziesięć lat później długi syna urosły tak bardzo, że ojciec, król Jerzy III szantażował go. Powiedział, że nie spłaci tych długów jeżeli syn nie ożeni się ze swoją kuzynką Karoliną Brunszwicką. Do ślubu doszło właśnie 8 kwietnia 1795 roku. Niestety Jerzy IV uważał, że Karolina jest brzydka oraz, że nie dba o higienę osobistą. W noc poślubną się upił i do łoża małżeńskiego przyprowadził go kamerdyner.
Prawie dokładnie 9 miesięcy później, bo 7 stycznia 1796 roku urodziła się księżniczka Charlotta Augusta. Było to jedyne dziecko tej pary, która parę tygodni po ślubie przestała się widywać. Czy jednak było to legalne małżeństwo? Jerzy IV miał już przecież żonę Marię Fitzherbert. Wprawdzie jego ojciec nie uznał tego ślubu, ale był on zawarty przy świadkach i z wszelkimi zasadami. Tamten ślub był jednak przeciwny aktowi o królewskich małżeństwach z 1772. Nie mówiąc już o Ustawa o następstwie tronu z 1701, która zabraniała małżeństwa z katolikiem.
Sama Maria Fitzherbert uważała, że jej związek jest ważny, bo według niej prawo kanoniczne góruje nad prawem świeckim. Jerzy IV dalej się z nią widywał podczas gdy z oficjalną małżonką Karoliną Brunszwicką żył w separacji. W 1811 roku król Jerzy III zwariował na dobre. Jego syn rozpoczął 10-letni okres regencji. Postanowił zająć się losem swojej córki. Zaręczył ją w 1813 roku z królem Holandii Wilhelmem II. Ona jednak zerwała te zaręczyny i w 1816 wyszła za mąż za Leopolda, przyszłego króla Belgów.
Charlotta Augusta była lubiana przez poddanych. Wszyscy czekali na ten moment gdy po śmierci dziadka Jerzego III oraz ojca Jerzego IV zostanie królową Wielkiej Brytanii. Niestety rok po ślubie zmarła w połogu 6 listopada 1817. Ojciec się tym nie przejął, matka jeździła z kochankiem po Europie. Ludzie jednak rozpaczali. Pogrzeb ukochanej przez wszystkich księżniczki Charlotty Augusty przypominał późniejszy pogrzeb księżnej Diany z 1997.
W 1820 zmarł Jerzy III, a Jerzy IV został królem. Wprawdzie rządził już przez poprzednie 10 lat, ale jako regent, teraz miał zostać koronowany. Wróciła wtedy z Europy jego żona Karolina. Jerzy IV postanowił się z nią rozwieść i wytoczył jej w parlamencie proces o zdradę. Karolina jednak była (odwrotnie niż on) lubiana przez poddanych. Procesu więc nie kontynuowano. Król miał jednak swoją zemstę. Gdy Karolina chciała przyjść na jego koronację zamknięto jej drzwi przed nosem.
Karolina Brunszwicka, żona Jerzego IV zmarła rok później 7 sierpnia 1821. Jakiś czas wcześniej na wygnaniu zmarł też Napoleon. Wieść o jego śmierci dotarła w dniu śmierci małżonki. Podobno królowi powiedziano wtedy: “Wasza Wysokość, umarł Twój największy wróg”. Oczywiście miano na myśli Napoleona. Jerzy IV jednak zapytał: “Ale czy umarła ona śmiercią naturalną?”
https://www.islandersradio.co.uk/krol-bigamista/
Ojciec pana młodego to król Jerzy III. Znany jest z tego, że stracił kolonie amerykańskie oraz tego, że zwariował. Był jednak lubiany przez swoich poddanych. Zupełnie inaczej było z jego synem, przyszłym królem Jerzym IV. Prowadził on hulaszcze życie i miał pełno długów. 15 grudnia 1785 wbrew ojcu ożenił się z katoliczką, która była dwukrotną wdową Marią Fitzherbert. Jego ojciec nie uznał tego małżeństwa, a żona króla obiecała nie afiszować się z tym faktem.
Dziesięć lat później długi syna urosły tak bardzo, że ojciec, król Jerzy III szantażował go. Powiedział, że nie spłaci tych długów jeżeli syn nie ożeni się ze swoją kuzynką Karoliną Brunszwicką. Do ślubu doszło właśnie 8 kwietnia 1795 roku. Niestety Jerzy IV uważał, że Karolina jest brzydka oraz, że nie dba o higienę osobistą. W noc poślubną się upił i do łoża małżeńskiego przyprowadził go kamerdyner.
Prawie dokładnie 9 miesięcy później, bo 7 stycznia 1796 roku urodziła się księżniczka Charlotta Augusta. Było to jedyne dziecko tej pary, która parę tygodni po ślubie przestała się widywać. Czy jednak było to legalne małżeństwo? Jerzy IV miał już przecież żonę Marię Fitzherbert. Wprawdzie jego ojciec nie uznał tego ślubu, ale był on zawarty przy świadkach i z wszelkimi zasadami. Tamten ślub był jednak przeciwny aktowi o królewskich małżeństwach z 1772. Nie mówiąc już o Ustawa o następstwie tronu z 1701, która zabraniała małżeństwa z katolikiem.
Sama Maria Fitzherbert uważała, że jej związek jest ważny, bo według niej prawo kanoniczne góruje nad prawem świeckim. Jerzy IV dalej się z nią widywał podczas gdy z oficjalną małżonką Karoliną Brunszwicką żył w separacji. W 1811 roku król Jerzy III zwariował na dobre. Jego syn rozpoczął 10-letni okres regencji. Postanowił zająć się losem swojej córki. Zaręczył ją w 1813 roku z królem Holandii Wilhelmem II. Ona jednak zerwała te zaręczyny i w 1816 wyszła za mąż za Leopolda, przyszłego króla Belgów.
Charlotta Augusta była lubiana przez poddanych. Wszyscy czekali na ten moment gdy po śmierci dziadka Jerzego III oraz ojca Jerzego IV zostanie królową Wielkiej Brytanii. Niestety rok po ślubie zmarła w połogu 6 listopada 1817. Ojciec się tym nie przejął, matka jeździła z kochankiem po Europie. Ludzie jednak rozpaczali. Pogrzeb ukochanej przez wszystkich księżniczki Charlotty Augusty przypominał późniejszy pogrzeb księżnej Diany z 1997.
W 1820 zmarł Jerzy III, a Jerzy IV został królem. Wprawdzie rządził już przez poprzednie 10 lat, ale jako regent, teraz miał zostać koronowany. Wróciła wtedy z Europy jego żona Karolina. Jerzy IV postanowił się z nią rozwieść i wytoczył jej w parlamencie proces o zdradę. Karolina jednak była (odwrotnie niż on) lubiana przez poddanych. Procesu więc nie kontynuowano. Król miał jednak swoją zemstę. Gdy Karolina chciała przyjść na jego koronację zamknięto jej drzwi przed nosem.
Karolina Brunszwicka, żona Jerzego IV zmarła rok później 7 sierpnia 1821. Jakiś czas wcześniej na wygnaniu zmarł też Napoleon. Wieść o jego śmierci dotarła w dniu śmierci małżonki. Podobno królowi powiedziano wtedy: “Wasza Wysokość, umarł Twój największy wróg”. Oczywiście miano na myśli Napoleona. Jerzy IV jednak zapytał: “Ale czy umarła ona śmiercią naturalną?”
https://www.islandersradio.co.uk/krol-bigamista/
41 - Pierwsza lampa naftowa
2023-03-28 11:10:19
Ignacy Łukasiewicz pochodził z biednej rodziny. Ukończył 4 klasy gimnazjum i poszedł do pracy w aptece. Dzisiaj taka praca kojarzy nam się pewne ze sprzedażą gotowych leków. Jednak w XIX wieku aptekarze sami wytwarzali swoje leki. Łukasiewicz pracował tam jako pomocnik. W 1848 roku rozpoczął pracę w trzecie już aptece. Było to we Lwowie, a apteka nazywała się “Pod Złotą Gwiazdą”. Właściciel tej apteki Piotr Mikolasch był pod wrażeniem umiejętności tego samouka. Nie tylko potrafił on zrobić wszystkie leki z receptur danych przez aptekarzy. On sam się dokształcał czytając podręczniki po niemiecku i łacinie. Aptekarz pomógł mu więc dostać się na studia farmakologiczne. Po ich ukończeniu dał mu zadanie - wyprodukować leki z ropy naftowej. Ignacy Łukasiewicz wraz z drugim asystentem aptekarza Janem Zeh zaczęli pracować nad ropą naftową. Jest to mieszanka związków płynnych i stałych. Aby wykorzystać każdą z tych części najpierw trzeba ropę podzielić. Ten proces nazywa się destylacją. Po jakimś jednak czasie aptekarz stracił nadzieję, że będą z tego jakieś pożytki dla farmacji. Łukasiewicz i Zeh jednak nie rezygnowali. Okazało się, że destylacja nie wystarczy. Trzeba było zrobić destylację kaskadową czyli destylować wielokrotnie. W ten sposób udało im się otrzymać naftę. Historia postępu często polega na tym, że ludzie czegoś szukają, ale znajdują coś zupełnie innego. Geniusz Łukasiewicza polegał na tym, że się nie poddał, ale postanowił znaleźć zastosowanie dla odkrytej nafty. Łukasiewicz skonstruował lampę naftową, którą płonęła w oknie wystawowym apteki, w której pracował. Wydarzyło się to 30 marca 1853. Bardziej jednak jest znana pierwsza nocna operacja, która odbyła się 31 lipca tego samego roku. Dla nas dzisiaj wydaje się być normalnym, że w nagłych wypadkach operuje się także w nocy. W tamtych czasach zawsze czekano na światło słoneczne, co często oznaczało śmierć dla pacjenta. Użycie lamp naftowych tamtej nocy w szpitalu we Lwowie uratowało życie. Czy więc aptekarz Piotr Mikolasch popełnił błąd nakłaniając swoich asystentów aby badali ropę naftową w poszukiwaniu nowych leków? 30 marca 1853 roku w oknie jego apteki paliła się pierwsza lampa naftowa. Nie wiemy czy spowodowało to napływ nowych klientów. Jednak badania Łukasiewicza nad ropą naftową doprowadziły do powstania nowej gałęzi chemii nazywanej chemią organiczną. Ten dział zajmuje się dzisiaj także wytwarzaniem leków i to także z ropy naftowej.
Ignacy Łukasiewicz pochodził z biednej rodziny. Ukończył 4 klasy gimnazjum i poszedł do pracy w aptece. Dzisiaj taka praca kojarzy nam się pewne ze sprzedażą gotowych leków. Jednak w XIX wieku aptekarze sami wytwarzali swoje leki. Łukasiewicz pracował tam jako pomocnik. W 1848 roku rozpoczął pracę w trzecie już aptece. Było to we Lwowie, a apteka nazywała się “Pod Złotą Gwiazdą”.
Właściciel tej apteki Piotr Mikolasch był pod wrażeniem umiejętności tego samouka. Nie tylko potrafił on zrobić wszystkie leki z receptur danych przez aptekarzy. On sam się dokształcał czytając podręczniki po niemiecku i łacinie. Aptekarz pomógł mu więc dostać się na studia farmakologiczne. Po ich ukończeniu dał mu zadanie - wyprodukować leki z ropy naftowej.
Ignacy Łukasiewicz wraz z drugim asystentem aptekarza Janem Zeh zaczęli pracować nad ropą naftową. Jest to mieszanka związków płynnych i stałych. Aby wykorzystać każdą z tych części najpierw trzeba ropę podzielić. Ten proces nazywa się destylacją. Po jakimś jednak czasie aptekarz stracił nadzieję, że będą z tego jakieś pożytki dla farmacji. Łukasiewicz i Zeh jednak nie rezygnowali.
Okazało się, że destylacja nie wystarczy. Trzeba było zrobić destylację kaskadową czyli destylować wielokrotnie. W ten sposób udało im się otrzymać naftę. Historia postępu często polega na tym, że ludzie czegoś szukają, ale znajdują coś zupełnie innego. Geniusz Łukasiewicza polegał na tym, że się nie poddał, ale postanowił znaleźć zastosowanie dla odkrytej nafty.
Łukasiewicz skonstruował lampę naftową, którą płonęła w oknie wystawowym apteki, w której pracował. Wydarzyło się to 30 marca 1853. Bardziej jednak jest znana pierwsza nocna operacja, która odbyła się 31 lipca tego samego roku. Dla nas dzisiaj wydaje się być normalnym, że w nagłych wypadkach operuje się także w nocy. W tamtych czasach zawsze czekano na światło słoneczne, co często oznaczało śmierć dla pacjenta. Użycie lamp naftowych tamtej nocy w szpitalu we Lwowie uratowało życie.
Czy więc aptekarz Piotr Mikolasch popełnił błąd nakłaniając swoich asystentów aby badali ropę naftową w poszukiwaniu nowych leków? 30 marca 1853 roku w oknie jego apteki paliła się pierwsza lampa naftowa. Nie wiemy czy spowodowało to napływ nowych klientów. Jednak badania Łukasiewicza nad ropą naftową doprowadziły do powstania nowej gałęzi chemii nazywanej chemią organiczną. Ten dział zajmuje się dzisiaj także wytwarzaniem leków i to także z ropy naftowej.
Właściciel tej apteki Piotr Mikolasch był pod wrażeniem umiejętności tego samouka. Nie tylko potrafił on zrobić wszystkie leki z receptur danych przez aptekarzy. On sam się dokształcał czytając podręczniki po niemiecku i łacinie. Aptekarz pomógł mu więc dostać się na studia farmakologiczne. Po ich ukończeniu dał mu zadanie - wyprodukować leki z ropy naftowej.
Ignacy Łukasiewicz wraz z drugim asystentem aptekarza Janem Zeh zaczęli pracować nad ropą naftową. Jest to mieszanka związków płynnych i stałych. Aby wykorzystać każdą z tych części najpierw trzeba ropę podzielić. Ten proces nazywa się destylacją. Po jakimś jednak czasie aptekarz stracił nadzieję, że będą z tego jakieś pożytki dla farmacji. Łukasiewicz i Zeh jednak nie rezygnowali.
Okazało się, że destylacja nie wystarczy. Trzeba było zrobić destylację kaskadową czyli destylować wielokrotnie. W ten sposób udało im się otrzymać naftę. Historia postępu często polega na tym, że ludzie czegoś szukają, ale znajdują coś zupełnie innego. Geniusz Łukasiewicza polegał na tym, że się nie poddał, ale postanowił znaleźć zastosowanie dla odkrytej nafty.
Łukasiewicz skonstruował lampę naftową, którą płonęła w oknie wystawowym apteki, w której pracował. Wydarzyło się to 30 marca 1853. Bardziej jednak jest znana pierwsza nocna operacja, która odbyła się 31 lipca tego samego roku. Dla nas dzisiaj wydaje się być normalnym, że w nagłych wypadkach operuje się także w nocy. W tamtych czasach zawsze czekano na światło słoneczne, co często oznaczało śmierć dla pacjenta. Użycie lamp naftowych tamtej nocy w szpitalu we Lwowie uratowało życie.
Czy więc aptekarz Piotr Mikolasch popełnił błąd nakłaniając swoich asystentów aby badali ropę naftową w poszukiwaniu nowych leków? 30 marca 1853 roku w oknie jego apteki paliła się pierwsza lampa naftowa. Nie wiemy czy spowodowało to napływ nowych klientów. Jednak badania Łukasiewicza nad ropą naftową doprowadziły do powstania nowej gałęzi chemii nazywanej chemią organiczną. Ten dział zajmuje się dzisiaj także wytwarzaniem leków i to także z ropy naftowej.
40 - Z Krakowa do Warszawy
2023-03-17 09:26:26
Polanie mieli swoją stolicę w Gnieźnie. Niektórzy mówią, że w pobliskim Poznaniu. W każdym razie w Wielkopolsce. Potem przyłączono Małopolskę z Krakowem. Gdy Gniezno i Poznań zostały spalone kolejny władca Kazimierz Odnowiciel zamieszkał w Krakowie. Koronacje odbywały się jednak dalej w Gnieźnie. Które miasto więc było stolicą? Król mieszkał w Krakowie, ale koronowany był w Gnieźnie. Później królów od Łokietka zaczęto koronować w Krakowie. Sprawa wydaje się więc jasna. Król mieszka w Krakowie i tam był koronowany, a więc Kraków jest stolicą. Niestety sprawa znowu zaczęła się komplikować w czasach Zygmunta III Wazy. 18 marca 1596 roku podjął on decyzję o przeprowadzce do Warszawy. Z jakich powodów? I czy oznaczało to przeniesienie stolicy? Rok wcześniej w 1595 spaliła się część Wawelu. Niektórzy obwiniali o to alchemiczne eksperymenty króla. Postanowił on więc przeprowadzić się do Warszawy. Tutaj warto przypomnieć zapomnianego króla Polski - Annę Jagiellonkę. Ta siostra Zygmunta II Augusta została tak jak Jadwiga królem Polski. Wyszła za mąż za Batorego. Podobnie jak Jagiełło ożenił się z królem Jadwigą, tak Stefan Batory ożenił się z królem Anną Jagiellonką. Batory umarł jednak wcześniej, a Anna Jagiellonka abdykowała, aby królem mógł zostać syn jej siostry Katarzyny czyli właśnie Zygmunt III Waza. Zygmunt zamieszkał w Krakowie, a Anna w Warszawie. Jednak w 1596 Anna Jagiellonka umierała. Wszystkie jej dobra miały przejść na siostrzeńca. Zmarła 9 września tego 1596 roku. Umarła na rękach siostrzeńca Zygmunta III Wazy. Czy oznaczało to natychmiastową przeprowadzkę dla Zygmunta? Przecież decyzję o niej podjął pół roku wcześniej jeszcze w marcu. Król postanowił najpierw przygotować sobie siedzibę. Przez kilka lat rozbudowywano Zamek Królewski w Warszawie. Mijały kolejne lata, a król dalej mieszkał w Krakowie. 22 marca 1609 urodził się tam Jan Kazimierz Waza. Minęły dwa miesiące, 28 maja 1609 Zygmunt III Waza wyjechał z Krakowa na Litwę. Jak się później okazało Zygmunt już nigdy nie wrócił do Krakowa. Nie pojechał jednak od razu do Warszawy, ale jeździł po kraju. W 1611 roku w Warszawie odbył się sejm i właśnie wtedy przyjechał tam Zygmunt III Waza. Warszawy nie nazwano jednak stolicą. Stała się ona miastem rezydenckim króla. Sytuacja zaczęła przypominać tą z przeszłości. Od Kazimierza Odnowiciela królowie mieszkali w Krakowie, ale byli koronowani w Gnieźnie. Teraz zamieszkali w Warszawie, ale koronowano ich dalej na Wawelu. Podsumowując. W 1595 spłonęła część Wawelu. Chyba z tego powodu 18 marca 1596 król Zygmunt III Waza podjął decyzję o przeprowadzce do Warszawy. We wrześniu tego 1596 umarła tam jego ciotka, były król Anna Jagiellonka. W Warszawie zaczęto rozbudowywać Zamek Królewski. Zygmunt wyjechał jednak z Krakowa dopiero w 1609, a do Warszawy dotarł dwa lata później w 1611. Od tego momentu Warszawa nie stała się stolicą, ale rezydencją króla. https://www.islandersradio.co.uk/nie-przenoscie-nam-stolicy-do/
Polanie mieli swoją stolicę w Gnieźnie. Niektórzy mówią, że w pobliskim Poznaniu. W każdym razie w Wielkopolsce. Potem przyłączono Małopolskę z Krakowem. Gdy Gniezno i Poznań zostały spalone kolejny władca Kazimierz Odnowiciel zamieszkał w Krakowie. Koronacje odbywały się jednak dalej w Gnieźnie. Które miasto więc było stolicą? Król mieszkał w Krakowie, ale koronowany był w Gnieźnie. Później królów od Łokietka zaczęto koronować w Krakowie. Sprawa wydaje się więc jasna. Król mieszka w Krakowie i tam był koronowany, a więc Kraków jest stolicą. Niestety sprawa znowu zaczęła się komplikować w czasach Zygmunta III Wazy. 18 marca 1596 roku podjął on decyzję o przeprowadzce do Warszawy. Z jakich powodów? I czy oznaczało to przeniesienie stolicy?
Rok wcześniej w 1595 spaliła się część Wawelu. Niektórzy obwiniali o to alchemiczne eksperymenty króla. Postanowił on więc przeprowadzić się do Warszawy. Tutaj warto przypomnieć zapomnianego króla Polski - Annę Jagiellonkę. Ta siostra Zygmunta II Augusta została tak jak Jadwiga królem Polski. Wyszła za mąż za Batorego. Podobnie jak Jagiełło ożenił się z królem Jadwigą, tak Stefan Batory ożenił się z królem Anną Jagiellonką. Batory umarł jednak wcześniej, a Anna Jagiellonka abdykowała, aby królem mógł zostać syn jej siostry Katarzyny czyli właśnie Zygmunt III Waza. Zygmunt zamieszkał w Krakowie, a Anna w Warszawie.
Jednak w 1596 Anna Jagiellonka umierała. Wszystkie jej dobra miały przejść na siostrzeńca. Zmarła 9 września tego 1596 roku. Umarła na rękach siostrzeńca Zygmunta III Wazy. Czy oznaczało to natychmiastową przeprowadzkę dla Zygmunta? Przecież decyzję o niej podjął pół roku wcześniej jeszcze w marcu. Król postanowił najpierw przygotować sobie siedzibę. Przez kilka lat rozbudowywano Zamek Królewski w Warszawie. Mijały kolejne lata, a król dalej mieszkał w Krakowie. 22 marca 1609 urodził się tam Jan Kazimierz Waza. Minęły dwa miesiące, 28 maja 1609 Zygmunt III Waza wyjechał z Krakowa na Litwę.
Jak się później okazało Zygmunt już nigdy nie wrócił do Krakowa. Nie pojechał jednak od razu do Warszawy, ale jeździł po kraju. W 1611 roku w Warszawie odbył się sejm i właśnie wtedy przyjechał tam Zygmunt III Waza. Warszawy nie nazwano jednak stolicą. Stała się ona miastem rezydenckim króla. Sytuacja zaczęła przypominać tą z przeszłości. Od Kazimierza Odnowiciela królowie mieszkali w Krakowie, ale byli koronowani w Gnieźnie. Teraz zamieszkali w Warszawie, ale koronowano ich dalej na Wawelu.
Podsumowując. W 1595 spłonęła część Wawelu. Chyba z tego powodu 18 marca 1596 król Zygmunt III Waza podjął decyzję o przeprowadzce do Warszawy. We wrześniu tego 1596 umarła tam jego ciotka, były król Anna Jagiellonka. W Warszawie zaczęto rozbudowywać Zamek Królewski. Zygmunt wyjechał jednak z Krakowa dopiero w 1609, a do Warszawy dotarł dwa lata później w 1611. Od tego momentu Warszawa nie stała się stolicą, ale rezydencją króla.
https://www.islandersradio.co.uk/nie-przenoscie-nam-stolicy-do/
Rok wcześniej w 1595 spaliła się część Wawelu. Niektórzy obwiniali o to alchemiczne eksperymenty króla. Postanowił on więc przeprowadzić się do Warszawy. Tutaj warto przypomnieć zapomnianego króla Polski - Annę Jagiellonkę. Ta siostra Zygmunta II Augusta została tak jak Jadwiga królem Polski. Wyszła za mąż za Batorego. Podobnie jak Jagiełło ożenił się z królem Jadwigą, tak Stefan Batory ożenił się z królem Anną Jagiellonką. Batory umarł jednak wcześniej, a Anna Jagiellonka abdykowała, aby królem mógł zostać syn jej siostry Katarzyny czyli właśnie Zygmunt III Waza. Zygmunt zamieszkał w Krakowie, a Anna w Warszawie.
Jednak w 1596 Anna Jagiellonka umierała. Wszystkie jej dobra miały przejść na siostrzeńca. Zmarła 9 września tego 1596 roku. Umarła na rękach siostrzeńca Zygmunta III Wazy. Czy oznaczało to natychmiastową przeprowadzkę dla Zygmunta? Przecież decyzję o niej podjął pół roku wcześniej jeszcze w marcu. Król postanowił najpierw przygotować sobie siedzibę. Przez kilka lat rozbudowywano Zamek Królewski w Warszawie. Mijały kolejne lata, a król dalej mieszkał w Krakowie. 22 marca 1609 urodził się tam Jan Kazimierz Waza. Minęły dwa miesiące, 28 maja 1609 Zygmunt III Waza wyjechał z Krakowa na Litwę.
Jak się później okazało Zygmunt już nigdy nie wrócił do Krakowa. Nie pojechał jednak od razu do Warszawy, ale jeździł po kraju. W 1611 roku w Warszawie odbył się sejm i właśnie wtedy przyjechał tam Zygmunt III Waza. Warszawy nie nazwano jednak stolicą. Stała się ona miastem rezydenckim króla. Sytuacja zaczęła przypominać tą z przeszłości. Od Kazimierza Odnowiciela królowie mieszkali w Krakowie, ale byli koronowani w Gnieźnie. Teraz zamieszkali w Warszawie, ale koronowano ich dalej na Wawelu.
Podsumowując. W 1595 spłonęła część Wawelu. Chyba z tego powodu 18 marca 1596 król Zygmunt III Waza podjął decyzję o przeprowadzce do Warszawy. We wrześniu tego 1596 umarła tam jego ciotka, były król Anna Jagiellonka. W Warszawie zaczęto rozbudowywać Zamek Królewski. Zygmunt wyjechał jednak z Krakowa dopiero w 1609, a do Warszawy dotarł dwa lata później w 1611. Od tego momentu Warszawa nie stała się stolicą, ale rezydencją króla.
https://www.islandersradio.co.uk/nie-przenoscie-nam-stolicy-do/
39 - Jane Austen cz. 2
2023-03-10 21:52:06
W odcinku 36 mówiłem o rodzicach Jane, o tym jak George i Cassandra się poznali. Mówiłem też o ich pierwszym domu w Dean, gdzie się urodziło pierwszych trzech synów: James, George i Edward. Dziś opowiem wam o reszcie rodziny, ale skupię się na pięciu bardzo ważnych latach od 1796 do 1800. Są to ważne lata dla Jane, jej rodziny, ale także dla nas czytelników. Jak już wspominałem w poprzednim odcinku ojciec Jane czyli George Austen zarządzał on dwoma parafiami. Najpierw mieszkał w Dean, a potem się przeprowadził do Steventon. Co się działo z mieszkaniem dla proboszcza w Dean? Austenowie mieli zaprzyjaźniona rodzinę Lloyd. Gdy w 1789 zmarł pastor Noyes Lloyd, jego przyjaciel George Austen pozwolił wdowie i jej dwóm córkom zamieszkać w swoim domu w Dean. Starsza z tych córek Martha Lloyd zaprzyjaźniła się z Jane. Chociaż Martha była starsza od Jane aż o 10 lat to stały się dla siebie jak siostry. Przez trzy lata odwiedzały się. Przypominam, że z Dean idzie się do Steventon około 30 minut. Niestety później najstarszy brat Jane ożenił się i sam został pastorem. Dostał parafię w Dean i wdowa Lloyd z córkami musiała się wyprowadzić. Później żona Jamesa zmarła i jako drugą żonę wziął sobie młodszą córkę poprzedniego pastora, czyli Mary Lloyd. Można powiedzieć, że wróciła ona na stare śmiecie, bo przecież mieszkała wcześniej na parafii w Dean z matką i siostrą. Nas jednak będzie interesowała głównie Martha Lloyd, która do końca życia była bliską przyjaciółką Jane. Czytelnicy powieści Jane Austen czasami myślą, że są te powieści bardzo pruderyjne. Czy taka była ich autorka? Musicie pamiętać, że Jane pisała dla sobie współczesnych ludzi. Już samo pisanie stawiało ją w trudnej sytuacji i utrudniało wyjście za mąż. Poruszanie bardziej odważnych tematów mogło się skończyć jeszcze gorzej nie tylko dla niej, ale także utratą reputacji dla całej rodziny. Czy jednak Jane wiedziała coś o seksie? Myślę, że każdy kto przeczytał jej powieść epistolarną Lady Susan nie ma wątpliwości. Jest to mało znana książka tej autorki, która opisuje wyzwoloną kobietę. Tytułowa Lady Susan jest kobietą, która manipuluje mężczyznami, ma kochanka i na pewno nie jest pruderyjna. Powieść tą wydano dopiero po śmierci autorki. Skąd jednak Jane wzięła pomysł na taką historię? Siostry Lloyd opowiedziały Jane o swojej babce, która była niegodziwą kobietą. Jeszcze za życia swojego męża uwiodła bogatego sąsiada. Poślubiła go zaraz po śmierci męża. Zmusiła też swojego syna do poślubienia córki tego bogatego człowieka. Jej trzy córki w obawie przed matką uciekły z domu w sposób jaki był możliwy w tamtych czasach. Powychodziły za mąż, za kogo się dało. Jedna z nich, która trafiła chyba najlepiej wyszła za mąż za pastora Lloyda. Zanim zmarł mieli dwie córki Mary i Marthę. Później postać tej złej babki przyjaciółki posłużył chyba Jane do napisania powieści Lady Susan. Czasami ludzie zastanawiają się dlaczego Jane nie znalazła sobie męża. Czemu została starą panną? Czy była brzydka? Przypomnijmy, że Cassandra urodziła się w 1773, Jane w 1775 czyli dwa lata później. W 1789 wybuchła rewolucja francuska. Cassandra miała wtedy 16 lat, a Jane 14. Anglia niemal od początku przyłączyła się do wojen z Francją. Można powiedzieć, że wojny z rewolucyjną Francją, a potem z Francją napoleońską trwały do 1815 roku czyli przez 26 lat. Jak się pewnie domyślacie na wojnie potrzeba żołnierzy i w związku z tym na rynku matrymonialnym było mniej kandydatów. Te wojny zaczęły się w 1789 gdy Jane miała tylko 14 lat, a skończyły w 1815 gdy miała 40 lat. Zmarła dwa lata później. Tak więc 14 lat młodości i dwa lata dorosłości były okresem bez wojen. Większość życia naszej autorki to był okres wojen, który przypominam trwał 26 lat. Czasami ludzie pytają, czemu nie wspomina o tej wojnie w swoich książkach. Ja myślę, że ona miała dosyć tych wojen. 9 stycznia 1796 roku Jane napisała list do swojej siostry Cassandry. Jane przebywała w Steventon, a Cassandra w Kintbury. Jeżeli słuchaliście tego 36 odcinka to może pamiętacie, że ojciec Jane i Cassandry prowadził w swoim domu szkołę dla chłopców. Szkołę, która ich przygotowywała do studiów. Jednym z chłopców, który się tam uczył był Tom Fowle. Zakochał się z wzajemnością w Cassandrze. Niestety był biedny. Postanowił więc dorobić się płynąc jako kapelan do Indii Zachodnich. Miało mu to zapewnić pieniądze, które pozwolą mu na małżeństwo. Cassandra pojechała tam do niego aby się pożegnać. Indie zachodnie to wyspy na zachodzie przy Amerykach. Chodzi o takie wyspy jak Kuba, Portoryko, Haiti, Antigua oraz wiele innych. To właśnie tam przybył Kolumb i dlatego te wyspy nazwano Indiami Zachodnimi. Gdy Cassandra żegnała się ze swoim Tomem Fowle’ejem, Jane poznała innego Toma. W tym liście z 9 stycznia 1796 roku Jane pisała do Cassandry, że poznała pewnego Irlandczyka - Toma Lefroya. Przyjechał on w okolice Steventon do swoich krewnych, a sąsiadów Jane. Przetańczyli ze sobą trzy bale. Niestety z tym Tomem był podobny problem. Był on biedny i w dodatku nie miał jeszcze wykształcenia. Miał zostać prawnikiem i potrzebował wsparcia materialnego od krewnych. Jane i Tom tańczyli zbyt często razem. Częściej niż to było w zwyczaju. Zwrócili tym na siebie uwagę. Toma rodzina szybko wysłała do Londynu i już nigdy więcej Lefroyowie z sąsiedztwa nie zaprosili go do siebie. Czy Jane była w nim zakochana i czy on ją kochał? Wiele lat później Tom Lefroy przyznał, że była to młodzieńcza miłość. A Jane? Po jego wyjeździe Jane Austen zaczęła pisać. Jeszcze w tym samym roku zaczęła powieść “Pierwsze wrażenia”. My znamy ją dzisiaj pod tytułem “Duma i uprzedzenie”. Czy Darcy jest oparty na Tomie Lefroyu? Tego nie wiemy. Gdy skończyła pisać tą powieść od razu zaczęła kolejną - “Rozważna i romantyczna”. Jest to historia dwóch sióstr, które nie mają posagu. Ta rozważna czeka aż jej ukochany dostanie parafię i będzie mógł się ożenić. Z kolei ta romantyczna wdaje się w flirt, który musi się skończyć bólem. Myślę, że też widzicie tutaj podobieństwo. Starsza z sióstr tej powieści Eleonora przypomina Cassandrę, a młodsza romantyczna przypomina Jane. Postacie Eleonory i Marianny oraz ich sytuacja przypominają trochę Cassandrę i Jane oraz ich sytuację, ale nie są takie same. Jane nie poprzestała na tym, ale zaraz potem napisała jeszcze “Opactwo Northanger”. Upływały lata, które miały pokazać, czy Tom Cassandry zarobi wystarczająco dużo oraz czy Tom Jane naprawdę ją kochał. W obu wypadkach romans skończył się smutno. Tom Cassandry zmarł w drodze powrotnej, a Tom Jane ożenił się dla pieniędzy. Wracając do “Dumy i uprzedzenia”, Tom Lefroy bardziej przypominał Wickhama niż Darcy’ego. W tej powieści główna bohaterka broni Wickhama, który porzuca ją dla panny z większym posagiem. Wypowiada wtedy słowa, że każdy przystojny młodzieniec musi z czegoś żyć. Czy to tylko fabuła powieści, a może to także wytłumaczenie dla Toma Lefroya, który po ukończeniu studiów prawniczych nigdy nie wrócił do Steventon. Obie siostry miały po dwadzieścia kilka lat i mogły sobie jeszcze znaleźć mężów. Czemu tak się nie stało? Zaręczyny uważano wtedy za coś prawie równie ważnego jak ślub. Po śmierci swojego Toma Cassandra już nigdy nie była zaręczona. Jej narzeczony zapisał jej całe swoje oszczędności - 1000 funtów. W ten sposób zapewnił Cassandrze pewną samodzielność. Jane nie miała swoich pieniędzy i nawet na kupno chusteczki potrzebowała pieniędzy od ojca. Cassandra mogła sama decydować co będzie sobie kupować i gdzie będzie jeździć. Oczywiście procenty od tego 1000 funtów nie mogło wystarczyć na opłacenie mieszkania, ale właśnie na takie drobne prywatne zakupy czy niedalekie wyjazdy. Jane Austen napisała swoje trzy powieści po wyjeździe Toma Lefroya w 1796. Każda powstawała około roku. Napisane fragmenty Jane czytała całej rodzinie. Przysłuchiwała się temu także jej bratanica Anna. Sama Jane Austen nie miała męża, a więc także nie miała dzieci. Macierzyństwo było jednak w tamtych czasach bardzo ryzykowne. Wiele kobiet umierało w połogu. Dzieci także często umierały. Bycie ciotką w pewnym sensie dawało benefity posiadania dzieci, ale jednocześnie nie przynosiły ryzyka możliwej śmierci podczas porodu czy tuż po nim. Około 1795 zmarła żona najstarszego brata Jane - Jamesa. Pozostawiła po sobie córeczkę mającą imię po matce. Ta mała Anne tak płakała, że James przywiózł ją do rodzinnego domu i tam pozostawił pod opieką rodziców i swoich sióstr. Anne do końca życia miała najlepsze relacje z ciotką Jane i później w listach pytała ją o wskazówki w sprawie małżeństwa czy kariery pisarskiej. W pewnym sensie Jane miała więc córkę.
W odcinku 36 mówiłem o rodzicach Jane, o tym jak George i Cassandra się poznali. Mówiłem też o ich pierwszym domu w Dean, gdzie się urodziło pierwszych trzech synów: James, George i Edward. Dziś opowiem wam o reszcie rodziny, ale skupię się na pięciu bardzo ważnych latach od 1796 do 1800. Są to ważne lata dla Jane, jej rodziny, ale także dla nas czytelników.
Jak już wspominałem w poprzednim odcinku ojciec Jane czyli George Austen zarządzał on dwoma parafiami. Najpierw mieszkał w Dean, a potem się przeprowadził do Steventon. Co się działo z mieszkaniem dla proboszcza w Dean? Austenowie mieli zaprzyjaźniona rodzinę Lloyd. Gdy w 1789 zmarł pastor Noyes Lloyd, jego przyjaciel George Austen pozwolił wdowie i jej dwóm córkom zamieszkać w swoim domu w Dean. Starsza z tych córek Martha Lloyd zaprzyjaźniła się z Jane. Chociaż Martha była starsza od Jane aż o 10 lat to stały się dla siebie jak siostry. Przez trzy lata odwiedzały się. Przypominam, że z Dean idzie się do Steventon około 30 minut. Niestety później najstarszy brat Jane ożenił się i sam został pastorem. Dostał parafię w Dean i wdowa Lloyd z córkami musiała się wyprowadzić. Później żona Jamesa zmarła i jako drugą żonę wziął sobie młodszą córkę poprzedniego pastora, czyli Mary Lloyd. Można powiedzieć, że wróciła ona na stare śmiecie, bo przecież mieszkała wcześniej na parafii w Dean z matką i siostrą. Nas jednak będzie interesowała głównie Martha Lloyd, która do końca życia była bliską przyjaciółką Jane.
Czytelnicy powieści Jane Austen czasami myślą, że są te powieści bardzo pruderyjne. Czy taka była ich autorka? Musicie pamiętać, że Jane pisała dla sobie współczesnych ludzi. Już samo pisanie stawiało ją w trudnej sytuacji i utrudniało wyjście za mąż. Poruszanie bardziej odważnych tematów mogło się skończyć jeszcze gorzej nie tylko dla niej, ale także utratą reputacji dla całej rodziny. Czy jednak Jane wiedziała coś o seksie? Myślę, że każdy kto przeczytał jej powieść epistolarną Lady Susan nie ma wątpliwości. Jest to mało znana książka tej autorki, która opisuje wyzwoloną kobietę. Tytułowa Lady Susan jest kobietą, która manipuluje mężczyznami, ma kochanka i na pewno nie jest pruderyjna. Powieść tą wydano dopiero po śmierci autorki. Skąd jednak Jane wzięła pomysł na taką historię?
Siostry Lloyd opowiedziały Jane o swojej babce, która była niegodziwą kobietą. Jeszcze za życia swojego męża uwiodła bogatego sąsiada. Poślubiła go zaraz po śmierci męża. Zmusiła też swojego syna do poślubienia córki tego bogatego człowieka. Jej trzy córki w obawie przed matką uciekły z domu w sposób jaki był możliwy w tamtych czasach. Powychodziły za mąż, za kogo się dało. Jedna z nich, która trafiła chyba najlepiej wyszła za mąż za pastora Lloyda. Zanim zmarł mieli dwie córki Mary i Marthę. Później postać tej złej babki przyjaciółki posłużył chyba Jane do napisania powieści Lady Susan.
Czasami ludzie zastanawiają się dlaczego Jane nie znalazła sobie męża. Czemu została starą panną? Czy była brzydka? Przypomnijmy, że Cassandra urodziła się w 1773, Jane w 1775 czyli dwa lata później. W 1789 wybuchła rewolucja francuska. Cassandra miała wtedy 16 lat, a Jane 14. Anglia niemal od początku przyłączyła się do wojen z Francją. Można powiedzieć, że wojny z rewolucyjną Francją, a potem z Francją napoleońską trwały do 1815 roku czyli przez 26 lat. Jak się pewnie domyślacie na wojnie potrzeba żołnierzy i w związku z tym na rynku matrymonialnym było mniej kandydatów. Te wojny zaczęły się w 1789 gdy Jane miała tylko 14 lat, a skończyły w 1815 gdy miała 40 lat. Zmarła dwa lata później. Tak więc 14 lat młodości i dwa lata dorosłości były okresem bez wojen. Większość życia naszej autorki to był okres wojen, który przypominam trwał 26 lat. Czasami ludzie pytają, czemu nie wspomina o tej wojnie w swoich książkach. Ja myślę, że ona miała dosyć tych wojen.
9 stycznia 1796 roku Jane napisała list do swojej siostry Cassandry. Jane przebywała w Steventon, a Cassandra w Kintbury. Jeżeli słuchaliście tego 36 odcinka to może pamiętacie, że ojciec Jane i Cassandry prowadził w swoim domu szkołę dla chłopców. Szkołę, która ich przygotowywała do studiów. Jednym z chłopców, który się tam uczył był Tom Fowle. Zakochał się z wzajemnością w Cassandrze. Niestety był biedny. Postanowił więc dorobić się płynąc jako kapelan do Indii Zachodnich. Miało mu to zapewnić pieniądze, które pozwolą mu na małżeństwo. Cassandra pojechała tam do niego aby się pożegnać. Indie zachodnie to wyspy na zachodzie przy Amerykach. Chodzi o takie wyspy jak Kuba, Portoryko, Haiti, Antigua oraz wiele innych. To właśnie tam przybył Kolumb i dlatego te wyspy nazwano Indiami Zachodnimi. Gdy Cassandra żegnała się ze swoim Tomem Fowle’ejem, Jane poznała innego Toma.
W tym liście z 9 stycznia 1796 roku Jane pisała do Cassandry, że poznała pewnego Irlandczyka - Toma Lefroya. Przyjechał on w okolice Steventon do swoich krewnych, a sąsiadów Jane. Przetańczyli ze sobą trzy bale. Niestety z tym Tomem był podobny problem. Był on biedny i w dodatku nie miał jeszcze wykształcenia. Miał zostać prawnikiem i potrzebował wsparcia materialnego od krewnych. Jane i Tom tańczyli zbyt często razem. Częściej niż to było w zwyczaju. Zwrócili tym na siebie uwagę. Toma rodzina szybko wysłała do Londynu i już nigdy więcej Lefroyowie z sąsiedztwa nie zaprosili go do siebie. Czy Jane była w nim zakochana i czy on ją kochał? Wiele lat później Tom Lefroy przyznał, że była to młodzieńcza miłość. A Jane?
Po jego wyjeździe Jane Austen zaczęła pisać. Jeszcze w tym samym roku zaczęła powieść “Pierwsze wrażenia”. My znamy ją dzisiaj pod tytułem “Duma i uprzedzenie”. Czy Darcy jest oparty na Tomie Lefroyu? Tego nie wiemy. Gdy skończyła pisać tą powieść od razu zaczęła kolejną - “Rozważna i romantyczna”. Jest to historia dwóch sióstr, które nie mają posagu. Ta rozważna czeka aż jej ukochany dostanie parafię i będzie mógł się ożenić. Z kolei ta romantyczna wdaje się w flirt, który musi się skończyć bólem. Myślę, że też widzicie tutaj podobieństwo. Starsza z sióstr tej powieści Eleonora przypomina Cassandrę, a młodsza romantyczna przypomina Jane. Postacie Eleonory i Marianny oraz ich sytuacja przypominają trochę Cassandrę i Jane oraz ich sytuację, ale nie są takie same. Jane nie poprzestała na tym, ale zaraz potem napisała jeszcze “Opactwo Northanger”.
Upływały lata, które miały pokazać, czy Tom Cassandry zarobi wystarczająco dużo oraz czy Tom Jane naprawdę ją kochał. W obu wypadkach romans skończył się smutno. Tom Cassandry zmarł w drodze powrotnej, a Tom Jane ożenił się dla pieniędzy. Wracając do “Dumy i uprzedzenia”, Tom Lefroy bardziej przypominał Wickhama niż Darcy’ego. W tej powieści główna bohaterka broni Wickhama, który porzuca ją dla panny z większym posagiem. Wypowiada wtedy słowa, że każdy przystojny młodzieniec musi z czegoś żyć. Czy to tylko fabuła powieści, a może to także wytłumaczenie dla Toma Lefroya, który po ukończeniu studiów prawniczych nigdy nie wrócił do Steventon. Obie siostry miały po dwadzieścia kilka lat i mogły sobie jeszcze znaleźć mężów. Czemu tak się nie stało?
Zaręczyny uważano wtedy za coś prawie równie ważnego jak ślub. Po śmierci swojego Toma Cassandra już nigdy nie była zaręczona. Jej narzeczony zapisał jej całe swoje oszczędności - 1000 funtów. W ten sposób zapewnił Cassandrze pewną samodzielność. Jane nie miała swoich pieniędzy i nawet na kupno chusteczki potrzebowała pieniędzy od ojca. Cassandra mogła sama decydować co będzie sobie kupować i gdzie będzie jeździć. Oczywiście procenty od tego 1000 funtów nie mogło wystarczyć na opłacenie mieszkania, ale właśnie na takie drobne prywatne zakupy czy niedalekie wyjazdy.
Jane Austen napisała swoje trzy powieści po wyjeździe Toma Lefroya w 1796. Każda powstawała około roku. Napisane fragmenty Jane czytała całej rodzinie. Przysłuchiwała się temu także jej bratanica Anna. Sama Jane Austen nie miała męża, a więc także nie miała dzieci. Macierzyństwo było jednak w tamtych czasach bardzo ryzykowne. Wiele kobiet umierało w połogu. Dzieci także często umierały. Bycie ciotką w pewnym sensie dawało benefity posiadania dzieci, ale jednocześnie nie przynosiły ryzyka możliwej śmierci podczas porodu czy tuż po nim. Około 1795 zmarła żona najstarszego brata Jane - Jamesa. Pozostawiła po sobie córeczkę mającą imię po matce. Ta mała Anne tak płakała, że James przywiózł ją do rodzinnego domu i tam pozostawił pod opieką rodziców i swoich sióstr. Anne do końca życia miała najlepsze relacje z ciotką Jane i później w listach pytała ją o wskazówki w sprawie małżeństwa czy kariery pisarskiej. W pewnym sensie Jane miała więc córkę.
Jak już wspominałem w poprzednim odcinku ojciec Jane czyli George Austen zarządzał on dwoma parafiami. Najpierw mieszkał w Dean, a potem się przeprowadził do Steventon. Co się działo z mieszkaniem dla proboszcza w Dean? Austenowie mieli zaprzyjaźniona rodzinę Lloyd. Gdy w 1789 zmarł pastor Noyes Lloyd, jego przyjaciel George Austen pozwolił wdowie i jej dwóm córkom zamieszkać w swoim domu w Dean. Starsza z tych córek Martha Lloyd zaprzyjaźniła się z Jane. Chociaż Martha była starsza od Jane aż o 10 lat to stały się dla siebie jak siostry. Przez trzy lata odwiedzały się. Przypominam, że z Dean idzie się do Steventon około 30 minut. Niestety później najstarszy brat Jane ożenił się i sam został pastorem. Dostał parafię w Dean i wdowa Lloyd z córkami musiała się wyprowadzić. Później żona Jamesa zmarła i jako drugą żonę wziął sobie młodszą córkę poprzedniego pastora, czyli Mary Lloyd. Można powiedzieć, że wróciła ona na stare śmiecie, bo przecież mieszkała wcześniej na parafii w Dean z matką i siostrą. Nas jednak będzie interesowała głównie Martha Lloyd, która do końca życia była bliską przyjaciółką Jane.
Czytelnicy powieści Jane Austen czasami myślą, że są te powieści bardzo pruderyjne. Czy taka była ich autorka? Musicie pamiętać, że Jane pisała dla sobie współczesnych ludzi. Już samo pisanie stawiało ją w trudnej sytuacji i utrudniało wyjście za mąż. Poruszanie bardziej odważnych tematów mogło się skończyć jeszcze gorzej nie tylko dla niej, ale także utratą reputacji dla całej rodziny. Czy jednak Jane wiedziała coś o seksie? Myślę, że każdy kto przeczytał jej powieść epistolarną Lady Susan nie ma wątpliwości. Jest to mało znana książka tej autorki, która opisuje wyzwoloną kobietę. Tytułowa Lady Susan jest kobietą, która manipuluje mężczyznami, ma kochanka i na pewno nie jest pruderyjna. Powieść tą wydano dopiero po śmierci autorki. Skąd jednak Jane wzięła pomysł na taką historię?
Siostry Lloyd opowiedziały Jane o swojej babce, która była niegodziwą kobietą. Jeszcze za życia swojego męża uwiodła bogatego sąsiada. Poślubiła go zaraz po śmierci męża. Zmusiła też swojego syna do poślubienia córki tego bogatego człowieka. Jej trzy córki w obawie przed matką uciekły z domu w sposób jaki był możliwy w tamtych czasach. Powychodziły za mąż, za kogo się dało. Jedna z nich, która trafiła chyba najlepiej wyszła za mąż za pastora Lloyda. Zanim zmarł mieli dwie córki Mary i Marthę. Później postać tej złej babki przyjaciółki posłużył chyba Jane do napisania powieści Lady Susan.
Czasami ludzie zastanawiają się dlaczego Jane nie znalazła sobie męża. Czemu została starą panną? Czy była brzydka? Przypomnijmy, że Cassandra urodziła się w 1773, Jane w 1775 czyli dwa lata później. W 1789 wybuchła rewolucja francuska. Cassandra miała wtedy 16 lat, a Jane 14. Anglia niemal od początku przyłączyła się do wojen z Francją. Można powiedzieć, że wojny z rewolucyjną Francją, a potem z Francją napoleońską trwały do 1815 roku czyli przez 26 lat. Jak się pewnie domyślacie na wojnie potrzeba żołnierzy i w związku z tym na rynku matrymonialnym było mniej kandydatów. Te wojny zaczęły się w 1789 gdy Jane miała tylko 14 lat, a skończyły w 1815 gdy miała 40 lat. Zmarła dwa lata później. Tak więc 14 lat młodości i dwa lata dorosłości były okresem bez wojen. Większość życia naszej autorki to był okres wojen, który przypominam trwał 26 lat. Czasami ludzie pytają, czemu nie wspomina o tej wojnie w swoich książkach. Ja myślę, że ona miała dosyć tych wojen.
9 stycznia 1796 roku Jane napisała list do swojej siostry Cassandry. Jane przebywała w Steventon, a Cassandra w Kintbury. Jeżeli słuchaliście tego 36 odcinka to może pamiętacie, że ojciec Jane i Cassandry prowadził w swoim domu szkołę dla chłopców. Szkołę, która ich przygotowywała do studiów. Jednym z chłopców, który się tam uczył był Tom Fowle. Zakochał się z wzajemnością w Cassandrze. Niestety był biedny. Postanowił więc dorobić się płynąc jako kapelan do Indii Zachodnich. Miało mu to zapewnić pieniądze, które pozwolą mu na małżeństwo. Cassandra pojechała tam do niego aby się pożegnać. Indie zachodnie to wyspy na zachodzie przy Amerykach. Chodzi o takie wyspy jak Kuba, Portoryko, Haiti, Antigua oraz wiele innych. To właśnie tam przybył Kolumb i dlatego te wyspy nazwano Indiami Zachodnimi. Gdy Cassandra żegnała się ze swoim Tomem Fowle’ejem, Jane poznała innego Toma.
W tym liście z 9 stycznia 1796 roku Jane pisała do Cassandry, że poznała pewnego Irlandczyka - Toma Lefroya. Przyjechał on w okolice Steventon do swoich krewnych, a sąsiadów Jane. Przetańczyli ze sobą trzy bale. Niestety z tym Tomem był podobny problem. Był on biedny i w dodatku nie miał jeszcze wykształcenia. Miał zostać prawnikiem i potrzebował wsparcia materialnego od krewnych. Jane i Tom tańczyli zbyt często razem. Częściej niż to było w zwyczaju. Zwrócili tym na siebie uwagę. Toma rodzina szybko wysłała do Londynu i już nigdy więcej Lefroyowie z sąsiedztwa nie zaprosili go do siebie. Czy Jane była w nim zakochana i czy on ją kochał? Wiele lat później Tom Lefroy przyznał, że była to młodzieńcza miłość. A Jane?
Po jego wyjeździe Jane Austen zaczęła pisać. Jeszcze w tym samym roku zaczęła powieść “Pierwsze wrażenia”. My znamy ją dzisiaj pod tytułem “Duma i uprzedzenie”. Czy Darcy jest oparty na Tomie Lefroyu? Tego nie wiemy. Gdy skończyła pisać tą powieść od razu zaczęła kolejną - “Rozważna i romantyczna”. Jest to historia dwóch sióstr, które nie mają posagu. Ta rozważna czeka aż jej ukochany dostanie parafię i będzie mógł się ożenić. Z kolei ta romantyczna wdaje się w flirt, który musi się skończyć bólem. Myślę, że też widzicie tutaj podobieństwo. Starsza z sióstr tej powieści Eleonora przypomina Cassandrę, a młodsza romantyczna przypomina Jane. Postacie Eleonory i Marianny oraz ich sytuacja przypominają trochę Cassandrę i Jane oraz ich sytuację, ale nie są takie same. Jane nie poprzestała na tym, ale zaraz potem napisała jeszcze “Opactwo Northanger”.
Upływały lata, które miały pokazać, czy Tom Cassandry zarobi wystarczająco dużo oraz czy Tom Jane naprawdę ją kochał. W obu wypadkach romans skończył się smutno. Tom Cassandry zmarł w drodze powrotnej, a Tom Jane ożenił się dla pieniędzy. Wracając do “Dumy i uprzedzenia”, Tom Lefroy bardziej przypominał Wickhama niż Darcy’ego. W tej powieści główna bohaterka broni Wickhama, który porzuca ją dla panny z większym posagiem. Wypowiada wtedy słowa, że każdy przystojny młodzieniec musi z czegoś żyć. Czy to tylko fabuła powieści, a może to także wytłumaczenie dla Toma Lefroya, który po ukończeniu studiów prawniczych nigdy nie wrócił do Steventon. Obie siostry miały po dwadzieścia kilka lat i mogły sobie jeszcze znaleźć mężów. Czemu tak się nie stało?
Zaręczyny uważano wtedy za coś prawie równie ważnego jak ślub. Po śmierci swojego Toma Cassandra już nigdy nie była zaręczona. Jej narzeczony zapisał jej całe swoje oszczędności - 1000 funtów. W ten sposób zapewnił Cassandrze pewną samodzielność. Jane nie miała swoich pieniędzy i nawet na kupno chusteczki potrzebowała pieniędzy od ojca. Cassandra mogła sama decydować co będzie sobie kupować i gdzie będzie jeździć. Oczywiście procenty od tego 1000 funtów nie mogło wystarczyć na opłacenie mieszkania, ale właśnie na takie drobne prywatne zakupy czy niedalekie wyjazdy.
Jane Austen napisała swoje trzy powieści po wyjeździe Toma Lefroya w 1796. Każda powstawała około roku. Napisane fragmenty Jane czytała całej rodzinie. Przysłuchiwała się temu także jej bratanica Anna. Sama Jane Austen nie miała męża, a więc także nie miała dzieci. Macierzyństwo było jednak w tamtych czasach bardzo ryzykowne. Wiele kobiet umierało w połogu. Dzieci także często umierały. Bycie ciotką w pewnym sensie dawało benefity posiadania dzieci, ale jednocześnie nie przynosiły ryzyka możliwej śmierci podczas porodu czy tuż po nim. Około 1795 zmarła żona najstarszego brata Jane - Jamesa. Pozostawiła po sobie córeczkę mającą imię po matce. Ta mała Anne tak płakała, że James przywiózł ją do rodzinnego domu i tam pozostawił pod opieką rodziców i swoich sióstr. Anne do końca życia miała najlepsze relacje z ciotką Jane i później w listach pytała ją o wskazówki w sprawie małżeństwa czy kariery pisarskiej. W pewnym sensie Jane miała więc córkę.
38 - Ślub Jadwigi z Jagiełłą
2023-02-17 20:27:47
18 lutego 1386 roku Jadwiga poślubiła Jagiełłę. W jakim wieku byli małżonkowie i jak układały się ich relacje po ślubie? Jadwiga w momencie ślubu była w wieku 12 lat, co w ów czas uważano za pełnoletność. Wiele wskazuje na to, że Jadwiga wyszła za mąż w swoje urodziny. Tak więc przypuszcza się, że urodziła się 12 lat wcześniej 18 lutego 1374. A kiedy urodził się Jagiełło? Jagiełło urodził się albo w 1362 lub 1352, a więc w momencie ślubu miał 24 lub 34 lata. Historycy do dzisiaj kłócą się czy było to zgodne małżeństwo. W przeszłości najczęściej uważano, że nie było to zgodne małżeństwo. Różnił ich wiek, kraj pochodzenia, ale przede wszystkim wykształcenie. Jadwiga spędzała dużo czasu z uczonymi i ponownie założyła Akademię Krakowską. Jagiełło spędzał dużo czasu na polowaniach oraz objeżdżając cały kraj. Czy jednak naprawdę było to tylko małżeństwo polityczne? Współcześni historycy opowiadają się bardziej za przyjacielską relacją między Jadwigą, a Jagiełłą. Niektórzy twierdzą, że małżonek był dla młodej Jadwigi kimś jak ojciec. Dziś brzmi to źle: ślub 30-letniego Jagiełły z 12-letnią Jadwigą. Pamiętajmy jednak, że był to sojusz polityczny przeciwko Krzyżakom, a małżeństwo było tym czym dzisiaj są podpisy pod traktatem między dwoma narodami. Wydaje się też, że do współżycia doszło dopiero wtedy gdy Jadwiga była dużo starsza. 22 czerwca 1399 Jadwiga urodziła córkę Elżbietę Bonifację. Niestety dziecko zmarło 13 lipca, a matka cztery dni później - 17 lipca 1399. Jadwiga zmarła w wieku 25 lat na gorączkę połogową. Była to jej jedyna ciąża. Wynikałoby z tego, że rozpoczęła współżycie mając ponad 20 lat. Z jednej strony dobrze to świadczy o Jagielle. Z drugiej strony można by się jednak zastanawiać dlaczego nie doszło do tego wcześniej, np. gdy miała 18 lat. Jadwiga była królem Polski. Ślub z Jagiełłą dawał podstawę do unii między Polską, a Litwą. Gdy Jadwiga zmarła można by uznać, że unia została zerwana. Aby temu przeciwdziałać Jadwiga na łożu śmierci poradziła Jagielle, aby ożenił się z wnuczką Kazimierza Wielkiego. Jagiełło był początkowo niechętny, bo Anna Cylejska uchodziła za nieurodziwą niewiastę. Było to jednak kolejne małżeństwo polityczne, do którego doszło trzy lata po śmierci Jadwigi czyli w 1402.
18 lutego 1386 roku Jadwiga poślubiła Jagiełłę. W jakim wieku byli małżonkowie i jak układały się ich relacje po ślubie? Jadwiga w momencie ślubu była w wieku 12 lat, co w ów czas uważano za pełnoletność. Wiele wskazuje na to, że Jadwiga wyszła za mąż w swoje urodziny. Tak więc przypuszcza się, że urodziła się 12 lat wcześniej 18 lutego 1374. A kiedy urodził się Jagiełło?
Jagiełło urodził się albo w 1362 lub 1352, a więc w momencie ślubu miał 24 lub 34 lata. Historycy do dzisiaj kłócą się czy było to zgodne małżeństwo. W przeszłości najczęściej uważano, że nie było to zgodne małżeństwo. Różnił ich wiek, kraj pochodzenia, ale przede wszystkim wykształcenie. Jadwiga spędzała dużo czasu z uczonymi i ponownie założyła Akademię Krakowską. Jagiełło spędzał dużo czasu na polowaniach oraz objeżdżając cały kraj. Czy jednak naprawdę było to tylko małżeństwo polityczne?
Współcześni historycy opowiadają się bardziej za przyjacielską relacją między Jadwigą, a Jagiełłą. Niektórzy twierdzą, że małżonek był dla młodej Jadwigi kimś jak ojciec. Dziś brzmi to źle: ślub 30-letniego Jagiełły z 12-letnią Jadwigą. Pamiętajmy jednak, że był to sojusz polityczny przeciwko Krzyżakom, a małżeństwo było tym czym dzisiaj są podpisy pod traktatem między dwoma narodami. Wydaje się też, że do współżycia doszło dopiero wtedy gdy Jadwiga była dużo starsza.
22 czerwca 1399 Jadwiga urodziła córkę Elżbietę Bonifację. Niestety dziecko zmarło 13 lipca, a matka cztery dni później - 17 lipca 1399. Jadwiga zmarła w wieku 25 lat na gorączkę połogową. Była to jej jedyna ciąża. Wynikałoby z tego, że rozpoczęła współżycie mając ponad 20 lat. Z jednej strony dobrze to świadczy o Jagielle. Z drugiej strony można by się jednak zastanawiać dlaczego nie doszło do tego wcześniej, np. gdy miała 18 lat.
Jadwiga była królem Polski. Ślub z Jagiełłą dawał podstawę do unii między Polską, a Litwą. Gdy Jadwiga zmarła można by uznać, że unia została zerwana. Aby temu przeciwdziałać Jadwiga na łożu śmierci poradziła Jagielle, aby ożenił się z wnuczką Kazimierza Wielkiego. Jagiełło był początkowo niechętny, bo Anna Cylejska uchodziła za nieurodziwą niewiastę. Było to jednak kolejne małżeństwo polityczne, do którego doszło trzy lata po śmierci Jadwigi czyli w 1402.
Jagiełło urodził się albo w 1362 lub 1352, a więc w momencie ślubu miał 24 lub 34 lata. Historycy do dzisiaj kłócą się czy było to zgodne małżeństwo. W przeszłości najczęściej uważano, że nie było to zgodne małżeństwo. Różnił ich wiek, kraj pochodzenia, ale przede wszystkim wykształcenie. Jadwiga spędzała dużo czasu z uczonymi i ponownie założyła Akademię Krakowską. Jagiełło spędzał dużo czasu na polowaniach oraz objeżdżając cały kraj. Czy jednak naprawdę było to tylko małżeństwo polityczne?
Współcześni historycy opowiadają się bardziej za przyjacielską relacją między Jadwigą, a Jagiełłą. Niektórzy twierdzą, że małżonek był dla młodej Jadwigi kimś jak ojciec. Dziś brzmi to źle: ślub 30-letniego Jagiełły z 12-letnią Jadwigą. Pamiętajmy jednak, że był to sojusz polityczny przeciwko Krzyżakom, a małżeństwo było tym czym dzisiaj są podpisy pod traktatem między dwoma narodami. Wydaje się też, że do współżycia doszło dopiero wtedy gdy Jadwiga była dużo starsza.
22 czerwca 1399 Jadwiga urodziła córkę Elżbietę Bonifację. Niestety dziecko zmarło 13 lipca, a matka cztery dni później - 17 lipca 1399. Jadwiga zmarła w wieku 25 lat na gorączkę połogową. Była to jej jedyna ciąża. Wynikałoby z tego, że rozpoczęła współżycie mając ponad 20 lat. Z jednej strony dobrze to świadczy o Jagielle. Z drugiej strony można by się jednak zastanawiać dlaczego nie doszło do tego wcześniej, np. gdy miała 18 lat.
Jadwiga była królem Polski. Ślub z Jagiełłą dawał podstawę do unii między Polską, a Litwą. Gdy Jadwiga zmarła można by uznać, że unia została zerwana. Aby temu przeciwdziałać Jadwiga na łożu śmierci poradziła Jagielle, aby ożenił się z wnuczką Kazimierza Wielkiego. Jagiełło był początkowo niechętny, bo Anna Cylejska uchodziła za nieurodziwą niewiastę. Było to jednak kolejne małżeństwo polityczne, do którego doszło trzy lata po śmierci Jadwigi czyli w 1402.
37 - Spóźniona koronacja (6 lutego 1633)
2023-02-02 12:05:59
W naszych czasach podczas wyborów często dyskutuje się na temat zdrowia kandydata na prezydenta. Np. w USA w 2016 podczas wyborów prezydenckich dyskutowano na temat zdrowia kandydatki Hillary Clinton, a w 2020 częstym tematem było zdrowie Joe Bidena. W przeszłości jednak tak nie było. Np. Franklin Delano Roosevelt został wybrany na prezydenta czterokrotnie, ostatni raz w 1944 roku. Był już wtedy tak chory, że wkrótce zmarł. Wyborcy nie wiedzieli o jego problemach zdrowotnych. Podobnie było jeszcze wcześniej w czasach elekcji polskich królów. Na polskim tronie zasiadło kolejno trzech Wazów. Można by pomyśleć, że to kolejna dynastia. Jednak za każdym razem startowali oni w wyborach na króla, które w Polsce nazywano wolną elekcją. Pierwszy Waza na tronie to oczywiście Zygmunt. Ożenił się on z dwoma siostrami. Najpierw z Anną Habsburżanką, a gdy zmarła z jej siostrą Konstancją. Pierwsza urodziła mu Władysława, a druga Jana Kazimierza. Niestety Konstancja także zmarła w 1631. Zygmunt załamał się po jej śmierci i zmarł rok później. 8 listopada 1632 roku na kolejnego króla wybrano syna zmarłego czyli Władysława IV Wazę. Koronację wyznaczono na 31 stycznia 1633 roku. Oprócz koronowania Władysława trzeba było także pochować Zygmunta, który zmarł rok temu i Konstancję zmarłą dwa lata wcześniej. Pogrzeb miał się oczywiście odbyć przed koronacją wyznaczoną na 31 stycznia. Niestety Władysław IV Waza zachorował i spóźnił się na swoją koronację 4 dni. Przybył do Krakowa dopiero 3 lutego. Następnego dnia czyli 4 lutego 1633 roku pochowano Zygmunta i jego żonę Konstancję, a 6 lutego doszło w końcu do tej spóźnionej koronacji Władysława IV Wazy. Czy wybierająca go szlachta nie wiedziała o jego słabym zdrowiu? Raczej byli tego świadomi. Np. w 1621 roku rozegrała się Bitwa pod Chocimiem. Wyruszył tam również królewicz Władysław. Jednak zachorował i podczas tureckich szturmów na obóz leżał powalony gorączką. Na szczęście siłami Rzeczypospolitej dowodził wtedy Jan Karol Chodkiewicz. Królewicz Władysław był pełen zapału, ale zbyt chorowity aby dowodzić. Później choroba tak się rozwinęła, że spędzał po pół dnia w łóżku i stamtąd wysłuchiwał mszy. Król mimo chorób rządził przez 16 lat. Przypominał tym wspomnianego już Franklina Roosevelta, który wygrał wybory prezydenckie 4 razy i teoretycznie mógł być prezydentem także 16 lat. Niestety zmarł wkrótce po czwartej wygranej, więc rządził tylko 12 lat. Zmarł jednak w najbardziej krytycznym momencie. Kończyła się wojna i trzeba było podjąć decyzję w sprawie bomby atomowej. Na szczęście był wiceprezydent Truman, który przejął to stanowisko po zmarłym. W Rzeczypospolitej niestety tak nie było. Przed śmiercią Władysław IV planował atak na Turcję. Namawiał do tego kozaków i przekazał Chmielnickiemu listy. Gdy zmarł jego plany upadły, a na Ukrainie wybuchło powstanie. Chmielnicki wykorzystał te listy od króla. Elekcja trwała 6 miesięcy i wybrano Jana Kazimierza, brata zmarłego Władysława IV. Swój głos w tym wyborze miał także Chmielnicki. Władysław IV zmarł w najmniej odpowiednim momencie. Ale czy można było temu zapobiec wybierając zdrowszego kandydata? Przed Wazami na polskim tronie siedział Stefan Batory, który też dość nagle odszedł z tego świata choć prowadził żołnierskie życie i wydawało się, że jest zdrów jak ryba. Batory był królem Polski tylko 10 lat, a chorowity Władysław IV aż 16. To były czasy gdy ludzie umierali nagle i często nie znano powodu śmierci. W każdym razie 6 lutego 1633 roku doszło do spóźnionej koronacji Władysława IV Wazy.
W naszych czasach podczas wyborów często dyskutuje się na temat zdrowia kandydata na prezydenta. Np. w USA w 2016 podczas wyborów prezydenckich dyskutowano na temat zdrowia kandydatki Hillary Clinton, a w 2020 częstym tematem było zdrowie Joe Bidena. W przeszłości jednak tak nie było. Np. Franklin Delano Roosevelt został wybrany na prezydenta czterokrotnie, ostatni raz w 1944 roku. Był już wtedy tak chory, że wkrótce zmarł. Wyborcy nie wiedzieli o jego problemach zdrowotnych. Podobnie było jeszcze wcześniej w czasach elekcji polskich królów.
Na polskim tronie zasiadło kolejno trzech Wazów. Można by pomyśleć, że to kolejna dynastia. Jednak za każdym razem startowali oni w wyborach na króla, które w Polsce nazywano wolną elekcją. Pierwszy Waza na tronie to oczywiście Zygmunt. Ożenił się on z dwoma siostrami. Najpierw z Anną Habsburżanką, a gdy zmarła z jej siostrą Konstancją. Pierwsza urodziła mu Władysława, a druga Jana Kazimierza. Niestety Konstancja także zmarła w 1631. Zygmunt załamał się po jej śmierci i zmarł rok później. 8 listopada 1632 roku na kolejnego króla wybrano syna zmarłego czyli Władysława IV Wazę. Koronację wyznaczono na 31 stycznia 1633 roku.
Oprócz koronowania Władysława trzeba było także pochować Zygmunta, który zmarł rok temu i Konstancję zmarłą dwa lata wcześniej. Pogrzeb miał się oczywiście odbyć przed koronacją wyznaczoną na 31 stycznia. Niestety Władysław IV Waza zachorował i spóźnił się na swoją koronację 4 dni. Przybył do Krakowa dopiero 3 lutego. Następnego dnia czyli 4 lutego 1633 roku pochowano Zygmunta i jego żonę Konstancję, a 6 lutego doszło w końcu do tej spóźnionej koronacji Władysława IV Wazy.
Czy wybierająca go szlachta nie wiedziała o jego słabym zdrowiu? Raczej byli tego świadomi. Np. w 1621 roku rozegrała się Bitwa pod Chocimiem. Wyruszył tam również królewicz Władysław. Jednak zachorował i podczas tureckich szturmów na obóz leżał powalony gorączką. Na szczęście siłami Rzeczypospolitej dowodził wtedy Jan Karol Chodkiewicz. Królewicz Władysław był pełen zapału, ale zbyt chorowity aby dowodzić. Później choroba tak się rozwinęła, że spędzał po pół dnia w łóżku i stamtąd wysłuchiwał mszy.
Król mimo chorób rządził przez 16 lat. Przypominał tym wspomnianego już Franklina Roosevelta, który wygrał wybory prezydenckie 4 razy i teoretycznie mógł być prezydentem także 16 lat. Niestety zmarł wkrótce po czwartej wygranej, więc rządził tylko 12 lat. Zmarł jednak w najbardziej krytycznym momencie. Kończyła się wojna i trzeba było podjąć decyzję w sprawie bomby atomowej. Na szczęście był wiceprezydent Truman, który przejął to stanowisko po zmarłym. W Rzeczypospolitej niestety tak nie było.
Przed śmiercią Władysław IV planował atak na Turcję. Namawiał do tego kozaków i przekazał Chmielnickiemu listy. Gdy zmarł jego plany upadły, a na Ukrainie wybuchło powstanie. Chmielnicki wykorzystał te listy od króla. Elekcja trwała 6 miesięcy i wybrano Jana Kazimierza, brata zmarłego Władysława IV. Swój głos w tym wyborze miał także Chmielnicki. Władysław IV zmarł w najmniej odpowiednim momencie. Ale czy można było temu zapobiec wybierając zdrowszego kandydata?
Przed Wazami na polskim tronie siedział Stefan Batory, który też dość nagle odszedł z tego świata choć prowadził żołnierskie życie i wydawało się, że jest zdrów jak ryba. Batory był królem Polski tylko 10 lat, a chorowity Władysław IV aż 16. To były czasy gdy ludzie umierali nagle i często nie znano powodu śmierci. W każdym razie 6 lutego 1633 roku doszło do spóźnionej koronacji Władysława IV Wazy.
Na polskim tronie zasiadło kolejno trzech Wazów. Można by pomyśleć, że to kolejna dynastia. Jednak za każdym razem startowali oni w wyborach na króla, które w Polsce nazywano wolną elekcją. Pierwszy Waza na tronie to oczywiście Zygmunt. Ożenił się on z dwoma siostrami. Najpierw z Anną Habsburżanką, a gdy zmarła z jej siostrą Konstancją. Pierwsza urodziła mu Władysława, a druga Jana Kazimierza. Niestety Konstancja także zmarła w 1631. Zygmunt załamał się po jej śmierci i zmarł rok później. 8 listopada 1632 roku na kolejnego króla wybrano syna zmarłego czyli Władysława IV Wazę. Koronację wyznaczono na 31 stycznia 1633 roku.
Oprócz koronowania Władysława trzeba było także pochować Zygmunta, który zmarł rok temu i Konstancję zmarłą dwa lata wcześniej. Pogrzeb miał się oczywiście odbyć przed koronacją wyznaczoną na 31 stycznia. Niestety Władysław IV Waza zachorował i spóźnił się na swoją koronację 4 dni. Przybył do Krakowa dopiero 3 lutego. Następnego dnia czyli 4 lutego 1633 roku pochowano Zygmunta i jego żonę Konstancję, a 6 lutego doszło w końcu do tej spóźnionej koronacji Władysława IV Wazy.
Czy wybierająca go szlachta nie wiedziała o jego słabym zdrowiu? Raczej byli tego świadomi. Np. w 1621 roku rozegrała się Bitwa pod Chocimiem. Wyruszył tam również królewicz Władysław. Jednak zachorował i podczas tureckich szturmów na obóz leżał powalony gorączką. Na szczęście siłami Rzeczypospolitej dowodził wtedy Jan Karol Chodkiewicz. Królewicz Władysław był pełen zapału, ale zbyt chorowity aby dowodzić. Później choroba tak się rozwinęła, że spędzał po pół dnia w łóżku i stamtąd wysłuchiwał mszy.
Król mimo chorób rządził przez 16 lat. Przypominał tym wspomnianego już Franklina Roosevelta, który wygrał wybory prezydenckie 4 razy i teoretycznie mógł być prezydentem także 16 lat. Niestety zmarł wkrótce po czwartej wygranej, więc rządził tylko 12 lat. Zmarł jednak w najbardziej krytycznym momencie. Kończyła się wojna i trzeba było podjąć decyzję w sprawie bomby atomowej. Na szczęście był wiceprezydent Truman, który przejął to stanowisko po zmarłym. W Rzeczypospolitej niestety tak nie było.
Przed śmiercią Władysław IV planował atak na Turcję. Namawiał do tego kozaków i przekazał Chmielnickiemu listy. Gdy zmarł jego plany upadły, a na Ukrainie wybuchło powstanie. Chmielnicki wykorzystał te listy od króla. Elekcja trwała 6 miesięcy i wybrano Jana Kazimierza, brata zmarłego Władysława IV. Swój głos w tym wyborze miał także Chmielnicki. Władysław IV zmarł w najmniej odpowiednim momencie. Ale czy można było temu zapobiec wybierając zdrowszego kandydata?
Przed Wazami na polskim tronie siedział Stefan Batory, który też dość nagle odszedł z tego świata choć prowadził żołnierskie życie i wydawało się, że jest zdrów jak ryba. Batory był królem Polski tylko 10 lat, a chorowity Władysław IV aż 16. To były czasy gdy ludzie umierali nagle i często nie znano powodu śmierci. W każdym razie 6 lutego 1633 roku doszło do spóźnionej koronacji Władysława IV Wazy.
36 - Jane Austen cz. 1
2023-01-23 17:41:17
Książki Jane Austen można odczytywać jako książki o pannach, które szukają miłości. Również jednak można je odczytać jako opowieści o kobietach, które nie mają domu, a które by tego bardzo chciały. Chodzi nie tylko o dom dla siebie, ale często także dla starej matki. Zarabiali wtedy głównie mężczyźni. Dotyczyło to także emerytury. Np. gdy w końcu zmarł ojciec Jane, jej matka straciła wszelkie dochody i wraz z córkami znalazła się pod opieką swoich synów. Na szczęście dla niej miała ich kilku. Zupełnie inaczej wyglądały losy bohaterek dwóch pierwszych powieści czyli “Rozważnej i romantycznej” oraz “Dumy i uprzedzenia”. W pierwszej matka z córkami staje się bezdomna, a w drugiej nad matką i pięcioma córkami wisi podobne zagrożenie gdy umrze mąż i ojciec. Tak właśnie stało się z matką Jane czyli Cassandrą Leigh. Matka Jane pochodziła z dużo bogatszej rodziny. Sama była pisarką i być może zachęcała do tego swoje dzieci. Jednak ten fakt sprawiał, że nie było chętnych do ślubu z nią. Prawdopodobnie z tego powodu później ukrywano, że także Jane jest pisarką. Pisanie było dla mężczyzn. Kobiety miały zajmować się domowymi sprawami. Mogły być wykształcone, ale z pewnymi granicami. Np. znajomość języków starożytnych jak greki i łaciny sprawiało, że trudniej było im znaleźć męża. Podobnie było z pisaniem. Nie wystraszyło to jednak George’a Austen. Starał się o jej rękę, ale był biedny. Gdy jednak zmarł ojciec Cassandry ta zaraz wyszła za mąż za George’a. Dostał on w pakiecie żonę i teściową, która po śmierci męża nie miała gdzie mieszkać. Cassandra Leight pochodziła z biednej ale arystokratycznej rodziny. Jej przeodek jako burmistrz Londynu prowadził Elżbietę I na koronację. Inny Leight był założycielem koledżu St John’s w Oxfordzie. Jego potomkowie mogli tam studiować za darmo. Skorzystało z tego dwóch synów Cassandry: najpierw pierworodny John, a później czwarty Henry. Tak więc George dostał żonę z klas wyższych. Udało to się chyba właśnie dlatego, że ta gałąź rodziny była uboga. A kim był sam George? Co wiemy o jego rodzinie? George Austen był synem właściciela niewielkiego majątku. Jego ojciec ożenił się jednak powtórnie i nie napisał testamentu. Tak więc po jego śmierci George i jego siostra Philadelphia zostali bez niczego. George miał wtedy 9 lat. Zaopiekował się nim wujek Francis. George był biedny, ale szybko się uczył. Były to jednak czasy, gdy stanowiska się kupowało lub dostawało od krewnych. George dzięki wujowi studiował w Oxfordzie. W tamtych czasach większość studentów na tym uniwersytecie to byli przyszli pastorowie anglikańscy. Oxford był pełen teologów. Właśnie tam George poznał Cassandrę. Miał tam stanowisko pisarza. Było ono jednak zarezełrwowane dla kawalera. Gdy w 1764 ożenił się z Cassandrą stracił tą pracę. Wtedy ponownie pomogła rodzina. Wujek Francis kupił mu stanowisko proboszcza w Deane. Później dostał od kuzyna Thomasa Knighta stanowisko proboszcza w Steventon. George był więc proboszczem w obu miejscowościach. Najpierw mieszkał w Deane i tam się urodziło pierwszych trzech synów: James, George oraz Edward. W międzyczasie odnowiono probostwo w Steventon i cała rodzina przeniosła się tam w 1771. Dzisiaj z Deane do Steventon idzie się pieszo 30 minut. Jednak George podróżował po dawnych błotnistych drogach. Miał na wozie troje synów, żonę w ciąży oraz chorą teściową, która zmarła wkrótce po przeprowadzce. Podróże w tamtych czasach były tak ciężkie, że często przed nią pisano testament. Na miejscu w Steventon urodził się czwarty syn czyli Henry, ulubiony brat Jane. Potem przyszła na świat pierwsza dziewczynka Cassandra, po niej Francis, potem Jane, a na końcu Charles. Jane Austen urodziła się po długo po terminie. Takie przenoszone ciąże dają większe dzieci, ale słabsze pod względem zdrowotnym. Po urodzeniu Jane została odesłana do mlecznej matki. Była to normalna praktyka. Mieszkała tam tak długo aż nauczyła się mówić i chodzić. Dopiero wtedy wracała do swojego domu. Wszystkimi dziećmi urodzonymi w Steventon zajmowało się małżeństwo John i Anne Littleworth. Pastora nie było stać na stałych służących. John Littleworth był jego woźnicą na zawołanie, a Anne, którą nazywano Nanny była dochodzącą kucharką. Później pojawia się ona w listach Jane do siostry Cassandry. Jane pisze np. o tym, że Nanny pomogła jej uczesać włosy. Związek Austenów z Littleworthami trwał przez całe lata. Jane nie łączyło wiele z matką. Za to związała się ze starszą siostrą Cassandrą. Później w jej powieściach często pojawiają się zastępcze matki jej głównych bohaterek. Z kolei matki w książkach tej autorki albo już nie żyją albo są raczej negatywnie opisane. Za to Jane miała bardzo dobre kontakty z ojcem. Myślę, że relacja Lizzy Bennet i jej ojca w powieści “Duma i uprzedzenie” dobrze pokazuje relacje autorki i jej ojca George’a. To właśnie on zachęcał córkę do pisania i starał się pomóc w pierwszej publikacji. Kupił jej też sekretarzyk. Takie przenośne biurko. Musicie pamiętać, że Jane nie miała swojego pokoju i swojego miejsca. To przenośne biurko było namiastką prywatności oraz umożliwiało jej pisanie także podczas podróży i tam gdzie przebywała. Gdy mówiłem, że George był proboszczem zarówno w Deane jak i Steventon być może pomyśleliście, że był chciwy. Ojciec Jane dostawał 500 funtów rocznie. Była to dolna granica dochodu dla tych, którzy aspirowali do klasy ziemiaństwa. Tyle dostały panny Dashwood w “Rozważnej i romantycznej”, a tam była tylko matka i trzy córki. Rodzina Austenów miała aż ośmioro dzieci. Aby dorobić pastor prowadził w domu męską szkołę z internatem przez 23 lata. Przygotowywał uczniów na studia, a jego żona ich żywiła. Tak więc Jane wychowała się więc nie tylko wśród braci ale także mnóstwa chłopców, którzy tam mieszkali. Na plebanii uczyli się oni języków starożytnych aby później pracować jako sędziowie, duchowni i ziemianine. Przypominam, że George Austen był biednym, ale wyróżniającym się studentem. Austenowie to była biedna rodzina bez powodu i konia. Mogli odwiedzać okolicznych znajomych chodząc pieszo. Konia kupił sobie dopiero Francis Austen. Koń był rudy i został nazwał wiewiórką. Jeździł na tym koniu ubrany w czerwoną kurtkę, którą uszyła mu matka ze swojej własnej czerwonej amazonki. Po pewnym czasie Francis sprzedał go z zyskiem. Pastor Austen postarał się o powóz dopiero w 1797, ale wkrótce się okazało, że go na to nie stać i musiał go sprzedać. Nasuwa się pytanie: jak Jane i Cassandra jeździły na bale? Z powodu dużej rodziny oraz tych chłopców, którzy się tam uczyli Jane spała w jednym pokoju razem z siostrą. Pokój będą dzielić w zasadzie do końca życia. Dziewczynki pomagały matce w kuchni. Ojciec także je uczył. Np. Jane bardzo dobrze znała historię. Nie był jednak w stanie dać córkom posagu. Aby zarobić więcej pieniędzy łapał się więc każdej sposobności. Np. zajmował się zarządzaniem plantacji swojego znajomego na Wyspach Karaibskich (Antigua). Kierował więc przedsiębiorstwem opartym na pracy niewolniczej. Podobnie robił później Thomas Bertram w powieści “Mansfield Park”. Być może Jane rozmawiała z ojcem o tym nieludzkim procederze. Podobną rozmowę znajdujemy także w tamtej powieści. We wczesnych biografiach Jane mówiło się tylko o siedmiorgu dzieci George’a i Cassandry. Było tak dlatego, że pomijano drugiego syna, który miał imię po ojcu. George, tak jak wcześniej jego wujek, miał epilepsję i być może chorobę psychiczną. Tak więc tak jak jego wuj wcześniej wylądował na pewnej farmie. Była to wtedy normalna praktyka. Taką praktykę zalecali lekarze. Myślano wtedy, że może to być zaraźliwe. Poza tym wierzono, że to dziedziczne, a więc posiadanie dwóch osób w rodzinie mających epilepsję mogło rzutować na możliwości małżeństwa dla córek. Z tego powodu np. trzeciego syna Edwarda w tych wczesnych biografiach podawano jako drugiego. Jaka była historia Edwarda? Kiedy Edward miał 12 lat przyjechali bogaci krewni - Knightowie. Byli w podróży poślubnej. W tamtych czasach miesiąc miodowy spędzało się na odwiedzaniu rodziny. Edward był pięknym i miłym chłopcem. Wzięli go więc z sobą w tą podróż. Potem wrócił do rodziny. Następne lata mijały a Knightowie nie mieli własnych dzieci. Często zapraszali więc Edwarda do siebie. Ten wątek pojawia się później w powieściach Jane. Przykładem jest Frank Churchill (adoptowany przez wujka ze strony matki), Fanny Price czy Anne Elliot, którą chciała zaadoptować Lady Russell. Zresztą ten wątek wykorzystał także inny angielski pisarz Tolkien. We Władcy pierścieni czytamy o tym jak bogaty wuj Bilbo adoptował młodego bratanka Froda. Wracając jednak do Knightów - Thomas Knight był kuzynem George’a. Poprzedni Thomas Knight dał George’owi to probostwo w Steventon. Gdy zmarł wszystko przejął jego syn Thomas Knight II i to właśnie on nie miał dzieci. W 1783 za zgodą rodziców Thomas i Catherine Knight zaadoptowali Edwarda. Miał wtedy około 16 lat.
Książki Jane Austen można odczytywać jako książki o pannach, które szukają miłości. Również jednak można je odczytać jako opowieści o kobietach, które nie mają domu, a które by tego bardzo chciały. Chodzi nie tylko o dom dla siebie, ale często także dla starej matki. Zarabiali wtedy głównie mężczyźni. Dotyczyło to także emerytury. Np. gdy w końcu zmarł ojciec Jane, jej matka straciła wszelkie dochody i wraz z córkami znalazła się pod opieką swoich synów. Na szczęście dla niej miała ich kilku. Zupełnie inaczej wyglądały losy bohaterek dwóch pierwszych powieści czyli “Rozważnej i romantycznej” oraz “Dumy i uprzedzenia”. W pierwszej matka z córkami staje się bezdomna, a w drugiej nad matką i pięcioma córkami wisi podobne zagrożenie gdy umrze mąż i ojciec. Tak właśnie stało się z matką Jane czyli Cassandrą Leigh.
Matka Jane pochodziła z dużo bogatszej rodziny. Sama była pisarką i być może zachęcała do tego swoje dzieci. Jednak ten fakt sprawiał, że nie było chętnych do ślubu z nią. Prawdopodobnie z tego powodu później ukrywano, że także Jane jest pisarką. Pisanie było dla mężczyzn. Kobiety miały zajmować się domowymi sprawami. Mogły być wykształcone, ale z pewnymi granicami. Np. znajomość języków starożytnych jak greki i łaciny sprawiało, że trudniej było im znaleźć męża. Podobnie było z pisaniem. Nie wystraszyło to jednak George’a Austen. Starał się o jej rękę, ale był biedny. Gdy jednak zmarł ojciec Cassandry ta zaraz wyszła za mąż za George’a. Dostał on w pakiecie żonę i teściową, która po śmierci męża nie miała gdzie mieszkać.
Cassandra Leight pochodziła z biednej ale arystokratycznej rodziny. Jej przeodek jako burmistrz Londynu prowadził Elżbietę I na koronację. Inny Leight był założycielem koledżu St John’s w Oxfordzie. Jego potomkowie mogli tam studiować za darmo. Skorzystało z tego dwóch synów Cassandry: najpierw pierworodny John, a później czwarty Henry. Tak więc George dostał żonę z klas wyższych. Udało to się chyba właśnie dlatego, że ta gałąź rodziny była uboga. A kim był sam George? Co wiemy o jego rodzinie?
George Austen był synem właściciela niewielkiego majątku. Jego ojciec ożenił się jednak powtórnie i nie napisał testamentu. Tak więc po jego śmierci George i jego siostra Philadelphia zostali bez niczego. George miał wtedy 9 lat. Zaopiekował się nim wujek Francis. George był biedny, ale szybko się uczył. Były to jednak czasy, gdy stanowiska się kupowało lub dostawało od krewnych. George dzięki wujowi studiował w Oxfordzie. W tamtych czasach większość studentów na tym uniwersytecie to byli przyszli pastorowie anglikańscy. Oxford był pełen teologów. Właśnie tam George poznał Cassandrę. Miał tam stanowisko pisarza. Było ono jednak zarezełrwowane dla kawalera. Gdy w 1764 ożenił się z Cassandrą stracił tą pracę. Wtedy ponownie pomogła rodzina.
Wujek Francis kupił mu stanowisko proboszcza w Deane. Później dostał od kuzyna Thomasa Knighta stanowisko proboszcza w Steventon. George był więc proboszczem w obu miejscowościach. Najpierw mieszkał w Deane i tam się urodziło pierwszych trzech synów: James, George oraz Edward. W międzyczasie odnowiono probostwo w Steventon i cała rodzina przeniosła się tam w 1771. Dzisiaj z Deane do Steventon idzie się pieszo 30 minut. Jednak George podróżował po dawnych błotnistych drogach. Miał na wozie troje synów, żonę w ciąży oraz chorą teściową, która zmarła wkrótce po przeprowadzce. Podróże w tamtych czasach były tak ciężkie, że często przed nią pisano testament. Na miejscu w Steventon urodził się czwarty syn czyli Henry, ulubiony brat Jane. Potem przyszła na świat pierwsza dziewczynka Cassandra, po niej Francis, potem Jane, a na końcu Charles.
Jane Austen urodziła się po długo po terminie. Takie przenoszone ciąże dają większe dzieci, ale słabsze pod względem zdrowotnym. Po urodzeniu Jane została odesłana do mlecznej matki. Była to normalna praktyka. Mieszkała tam tak długo aż nauczyła się mówić i chodzić. Dopiero wtedy wracała do swojego domu. Wszystkimi dziećmi urodzonymi w Steventon zajmowało się małżeństwo John i Anne Littleworth. Pastora nie było stać na stałych służących. John Littleworth był jego woźnicą na zawołanie, a Anne, którą nazywano Nanny była dochodzącą kucharką. Później pojawia się ona w listach Jane do siostry Cassandry. Jane pisze np. o tym, że Nanny pomogła jej uczesać włosy. Związek Austenów z Littleworthami trwał przez całe lata.
Jane nie łączyło wiele z matką. Za to związała się ze starszą siostrą Cassandrą. Później w jej powieściach często pojawiają się zastępcze matki jej głównych bohaterek. Z kolei matki w książkach tej autorki albo już nie żyją albo są raczej negatywnie opisane. Za to Jane miała bardzo dobre kontakty z ojcem. Myślę, że relacja Lizzy Bennet i jej ojca w powieści “Duma i uprzedzenie” dobrze pokazuje relacje autorki i jej ojca George’a. To właśnie on zachęcał córkę do pisania i starał się pomóc w pierwszej publikacji. Kupił jej też sekretarzyk. Takie przenośne biurko. Musicie pamiętać, że Jane nie miała swojego pokoju i swojego miejsca. To przenośne biurko było namiastką prywatności oraz umożliwiało jej pisanie także podczas podróży i tam gdzie przebywała.
Gdy mówiłem, że George był proboszczem zarówno w Deane jak i Steventon być może pomyśleliście, że był chciwy. Ojciec Jane dostawał 500 funtów rocznie. Była to dolna granica dochodu dla tych, którzy aspirowali do klasy ziemiaństwa. Tyle dostały panny Dashwood w “Rozważnej i romantycznej”, a tam była tylko matka i trzy córki. Rodzina Austenów miała aż ośmioro dzieci. Aby dorobić pastor prowadził w domu męską szkołę z internatem przez 23 lata. Przygotowywał uczniów na studia, a jego żona ich żywiła. Tak więc Jane wychowała się więc nie tylko wśród braci ale także mnóstwa chłopców, którzy tam mieszkali. Na plebanii uczyli się oni języków starożytnych aby później pracować jako sędziowie, duchowni i ziemianine. Przypominam, że George Austen był biednym, ale wyróżniającym się studentem.
Austenowie to była biedna rodzina bez powodu i konia. Mogli odwiedzać okolicznych znajomych chodząc pieszo. Konia kupił sobie dopiero Francis Austen. Koń był rudy i został nazwał wiewiórką. Jeździł na tym koniu ubrany w czerwoną kurtkę, którą uszyła mu matka ze swojej własnej czerwonej amazonki. Po pewnym czasie Francis sprzedał go z zyskiem. Pastor Austen postarał się o powóz dopiero w 1797, ale wkrótce się okazało, że go na to nie stać i musiał go sprzedać. Nasuwa się pytanie: jak Jane i Cassandra jeździły na bale?
Z powodu dużej rodziny oraz tych chłopców, którzy się tam uczyli Jane spała w jednym pokoju razem z siostrą. Pokój będą dzielić w zasadzie do końca życia. Dziewczynki pomagały matce w kuchni. Ojciec także je uczył. Np. Jane bardzo dobrze znała historię. Nie był jednak w stanie dać córkom posagu. Aby zarobić więcej pieniędzy łapał się więc każdej sposobności. Np. zajmował się zarządzaniem plantacji swojego znajomego na Wyspach Karaibskich (Antigua). Kierował więc przedsiębiorstwem opartym na pracy niewolniczej. Podobnie robił później Thomas Bertram w powieści “Mansfield Park”. Być może Jane rozmawiała z ojcem o tym nieludzkim procederze. Podobną rozmowę znajdujemy także w tamtej powieści.
We wczesnych biografiach Jane mówiło się tylko o siedmiorgu dzieci George’a i Cassandry. Było tak dlatego, że pomijano drugiego syna, który miał imię po ojcu. George, tak jak wcześniej jego wujek, miał epilepsję i być może chorobę psychiczną. Tak więc tak jak jego wuj wcześniej wylądował na pewnej farmie. Była to wtedy normalna praktyka. Taką praktykę zalecali lekarze. Myślano wtedy, że może to być zaraźliwe. Poza tym wierzono, że to dziedziczne, a więc posiadanie dwóch osób w rodzinie mających epilepsję mogło rzutować na możliwości małżeństwa dla córek. Z tego powodu np. trzeciego syna Edwarda w tych wczesnych biografiach podawano jako drugiego. Jaka była historia Edwarda?
Kiedy Edward miał 12 lat przyjechali bogaci krewni - Knightowie. Byli w podróży poślubnej. W tamtych czasach miesiąc miodowy spędzało się na odwiedzaniu rodziny. Edward był pięknym i miłym chłopcem. Wzięli go więc z sobą w tą podróż. Potem wrócił do rodziny. Następne lata mijały a Knightowie nie mieli własnych dzieci. Często zapraszali więc Edwarda do siebie. Ten wątek pojawia się później w powieściach Jane. Przykładem jest Frank Churchill (adoptowany przez wujka ze strony matki), Fanny Price czy Anne Elliot, którą chciała zaadoptować Lady Russell. Zresztą ten wątek wykorzystał także inny angielski pisarz Tolkien. We Władcy pierścieni czytamy o tym jak bogaty wuj Bilbo adoptował młodego bratanka Froda. Wracając jednak do Knightów - Thomas Knight był kuzynem George’a. Poprzedni Thomas Knight dał George’owi to probostwo w Steventon. Gdy zmarł wszystko przejął jego syn Thomas Knight II i to właśnie on nie miał dzieci. W 1783 za zgodą rodziców Thomas i Catherine Knight zaadoptowali Edwarda. Miał wtedy około 16 lat.
Matka Jane pochodziła z dużo bogatszej rodziny. Sama była pisarką i być może zachęcała do tego swoje dzieci. Jednak ten fakt sprawiał, że nie było chętnych do ślubu z nią. Prawdopodobnie z tego powodu później ukrywano, że także Jane jest pisarką. Pisanie było dla mężczyzn. Kobiety miały zajmować się domowymi sprawami. Mogły być wykształcone, ale z pewnymi granicami. Np. znajomość języków starożytnych jak greki i łaciny sprawiało, że trudniej było im znaleźć męża. Podobnie było z pisaniem. Nie wystraszyło to jednak George’a Austen. Starał się o jej rękę, ale był biedny. Gdy jednak zmarł ojciec Cassandry ta zaraz wyszła za mąż za George’a. Dostał on w pakiecie żonę i teściową, która po śmierci męża nie miała gdzie mieszkać.
Cassandra Leight pochodziła z biednej ale arystokratycznej rodziny. Jej przeodek jako burmistrz Londynu prowadził Elżbietę I na koronację. Inny Leight był założycielem koledżu St John’s w Oxfordzie. Jego potomkowie mogli tam studiować za darmo. Skorzystało z tego dwóch synów Cassandry: najpierw pierworodny John, a później czwarty Henry. Tak więc George dostał żonę z klas wyższych. Udało to się chyba właśnie dlatego, że ta gałąź rodziny była uboga. A kim był sam George? Co wiemy o jego rodzinie?
George Austen był synem właściciela niewielkiego majątku. Jego ojciec ożenił się jednak powtórnie i nie napisał testamentu. Tak więc po jego śmierci George i jego siostra Philadelphia zostali bez niczego. George miał wtedy 9 lat. Zaopiekował się nim wujek Francis. George był biedny, ale szybko się uczył. Były to jednak czasy, gdy stanowiska się kupowało lub dostawało od krewnych. George dzięki wujowi studiował w Oxfordzie. W tamtych czasach większość studentów na tym uniwersytecie to byli przyszli pastorowie anglikańscy. Oxford był pełen teologów. Właśnie tam George poznał Cassandrę. Miał tam stanowisko pisarza. Było ono jednak zarezełrwowane dla kawalera. Gdy w 1764 ożenił się z Cassandrą stracił tą pracę. Wtedy ponownie pomogła rodzina.
Wujek Francis kupił mu stanowisko proboszcza w Deane. Później dostał od kuzyna Thomasa Knighta stanowisko proboszcza w Steventon. George był więc proboszczem w obu miejscowościach. Najpierw mieszkał w Deane i tam się urodziło pierwszych trzech synów: James, George oraz Edward. W międzyczasie odnowiono probostwo w Steventon i cała rodzina przeniosła się tam w 1771. Dzisiaj z Deane do Steventon idzie się pieszo 30 minut. Jednak George podróżował po dawnych błotnistych drogach. Miał na wozie troje synów, żonę w ciąży oraz chorą teściową, która zmarła wkrótce po przeprowadzce. Podróże w tamtych czasach były tak ciężkie, że często przed nią pisano testament. Na miejscu w Steventon urodził się czwarty syn czyli Henry, ulubiony brat Jane. Potem przyszła na świat pierwsza dziewczynka Cassandra, po niej Francis, potem Jane, a na końcu Charles.
Jane Austen urodziła się po długo po terminie. Takie przenoszone ciąże dają większe dzieci, ale słabsze pod względem zdrowotnym. Po urodzeniu Jane została odesłana do mlecznej matki. Była to normalna praktyka. Mieszkała tam tak długo aż nauczyła się mówić i chodzić. Dopiero wtedy wracała do swojego domu. Wszystkimi dziećmi urodzonymi w Steventon zajmowało się małżeństwo John i Anne Littleworth. Pastora nie było stać na stałych służących. John Littleworth był jego woźnicą na zawołanie, a Anne, którą nazywano Nanny była dochodzącą kucharką. Później pojawia się ona w listach Jane do siostry Cassandry. Jane pisze np. o tym, że Nanny pomogła jej uczesać włosy. Związek Austenów z Littleworthami trwał przez całe lata.
Jane nie łączyło wiele z matką. Za to związała się ze starszą siostrą Cassandrą. Później w jej powieściach często pojawiają się zastępcze matki jej głównych bohaterek. Z kolei matki w książkach tej autorki albo już nie żyją albo są raczej negatywnie opisane. Za to Jane miała bardzo dobre kontakty z ojcem. Myślę, że relacja Lizzy Bennet i jej ojca w powieści “Duma i uprzedzenie” dobrze pokazuje relacje autorki i jej ojca George’a. To właśnie on zachęcał córkę do pisania i starał się pomóc w pierwszej publikacji. Kupił jej też sekretarzyk. Takie przenośne biurko. Musicie pamiętać, że Jane nie miała swojego pokoju i swojego miejsca. To przenośne biurko było namiastką prywatności oraz umożliwiało jej pisanie także podczas podróży i tam gdzie przebywała.
Gdy mówiłem, że George był proboszczem zarówno w Deane jak i Steventon być może pomyśleliście, że był chciwy. Ojciec Jane dostawał 500 funtów rocznie. Była to dolna granica dochodu dla tych, którzy aspirowali do klasy ziemiaństwa. Tyle dostały panny Dashwood w “Rozważnej i romantycznej”, a tam była tylko matka i trzy córki. Rodzina Austenów miała aż ośmioro dzieci. Aby dorobić pastor prowadził w domu męską szkołę z internatem przez 23 lata. Przygotowywał uczniów na studia, a jego żona ich żywiła. Tak więc Jane wychowała się więc nie tylko wśród braci ale także mnóstwa chłopców, którzy tam mieszkali. Na plebanii uczyli się oni języków starożytnych aby później pracować jako sędziowie, duchowni i ziemianine. Przypominam, że George Austen był biednym, ale wyróżniającym się studentem.
Austenowie to była biedna rodzina bez powodu i konia. Mogli odwiedzać okolicznych znajomych chodząc pieszo. Konia kupił sobie dopiero Francis Austen. Koń był rudy i został nazwał wiewiórką. Jeździł na tym koniu ubrany w czerwoną kurtkę, którą uszyła mu matka ze swojej własnej czerwonej amazonki. Po pewnym czasie Francis sprzedał go z zyskiem. Pastor Austen postarał się o powóz dopiero w 1797, ale wkrótce się okazało, że go na to nie stać i musiał go sprzedać. Nasuwa się pytanie: jak Jane i Cassandra jeździły na bale?
Z powodu dużej rodziny oraz tych chłopców, którzy się tam uczyli Jane spała w jednym pokoju razem z siostrą. Pokój będą dzielić w zasadzie do końca życia. Dziewczynki pomagały matce w kuchni. Ojciec także je uczył. Np. Jane bardzo dobrze znała historię. Nie był jednak w stanie dać córkom posagu. Aby zarobić więcej pieniędzy łapał się więc każdej sposobności. Np. zajmował się zarządzaniem plantacji swojego znajomego na Wyspach Karaibskich (Antigua). Kierował więc przedsiębiorstwem opartym na pracy niewolniczej. Podobnie robił później Thomas Bertram w powieści “Mansfield Park”. Być może Jane rozmawiała z ojcem o tym nieludzkim procederze. Podobną rozmowę znajdujemy także w tamtej powieści.
We wczesnych biografiach Jane mówiło się tylko o siedmiorgu dzieci George’a i Cassandry. Było tak dlatego, że pomijano drugiego syna, który miał imię po ojcu. George, tak jak wcześniej jego wujek, miał epilepsję i być może chorobę psychiczną. Tak więc tak jak jego wuj wcześniej wylądował na pewnej farmie. Była to wtedy normalna praktyka. Taką praktykę zalecali lekarze. Myślano wtedy, że może to być zaraźliwe. Poza tym wierzono, że to dziedziczne, a więc posiadanie dwóch osób w rodzinie mających epilepsję mogło rzutować na możliwości małżeństwa dla córek. Z tego powodu np. trzeciego syna Edwarda w tych wczesnych biografiach podawano jako drugiego. Jaka była historia Edwarda?
Kiedy Edward miał 12 lat przyjechali bogaci krewni - Knightowie. Byli w podróży poślubnej. W tamtych czasach miesiąc miodowy spędzało się na odwiedzaniu rodziny. Edward był pięknym i miłym chłopcem. Wzięli go więc z sobą w tą podróż. Potem wrócił do rodziny. Następne lata mijały a Knightowie nie mieli własnych dzieci. Często zapraszali więc Edwarda do siebie. Ten wątek pojawia się później w powieściach Jane. Przykładem jest Frank Churchill (adoptowany przez wujka ze strony matki), Fanny Price czy Anne Elliot, którą chciała zaadoptować Lady Russell. Zresztą ten wątek wykorzystał także inny angielski pisarz Tolkien. We Władcy pierścieni czytamy o tym jak bogaty wuj Bilbo adoptował młodego bratanka Froda. Wracając jednak do Knightów - Thomas Knight był kuzynem George’a. Poprzedni Thomas Knight dał George’owi to probostwo w Steventon. Gdy zmarł wszystko przejął jego syn Thomas Knight II i to właśnie on nie miał dzieci. W 1783 za zgodą rodziców Thomas i Catherine Knight zaadoptowali Edwarda. Miał wtedy około 16 lat.