Wydawcy i księgarze w służbie Rzeczypospolitej
Projekt "Wydawcy i księgarze w służbie Rzeczypospolitej" jest finansowany ze środków Muzeum Historii Polski w ramach programu "Patriotyzm jutra". Prezentujemy najciekawsze postaci historii polskiego księgarstwa oraz pokazujemy w jaki sposób działalność ludzi książki przyczyniła się do przetrwania i rozwoju kultury polskiej w najtrudniejszym dla niej okresie zaborów i pierwszej połowy XX wieku.
Rudolf Wegner (1876-1941)
2020-11-21 23:08:24
Współzałożyciel Wydawnictwa Polskiego i wpływowy księgarz, którego działalność na polskich ziemiach obejmowała nie tylko okres przed I wojną światową, ale także kształtowała gust literacki Polaków w czasach II RP, określany jest często współczesnym mianem „animatora kultury”. Człowiek, który odpowiadał za fascynujące serie wydawnicze jak „Cuda Polski” czy „Biblioteka Laureatów Nobla”, to postać owiana mgłą tajemnicy, a także pełna kontrastów – jednocześnie esteta i biznesmen, znawca literatury i rynków wydawniczych, a przede wszystkim erudyta i patriota, odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Kawaler Legii Honorowej za popularyzację literatury francuskiej.
Więcej informacji w artykule:
https://pelnakultura.org.pl/news/rudolf-wegner
Współzałożyciel Wydawnictwa Polskiego i wpływowy księgarz, którego działalność na polskich ziemiach obejmowała nie tylko okres przed I wojną światową, ale także kształtowała gust literacki Polaków w czasach II RP, określany jest często współczesnym mianem „animatora kultury”. Człowiek, który odpowiadał za fascynujące serie wydawnicze jak „Cuda Polski” czy „Biblioteka Laureatów Nobla”, to postać owiana mgłą tajemnicy, a także pełna kontrastów – jednocześnie esteta i biznesmen, znawca literatury i rynków wydawniczych, a przede wszystkim erudyta i patriota, odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Kawaler Legii Honorowej za popularyzację literatury francuskiej.
Więcej informacji w artykule:
https://pelnakultura.org.pl/news/rudolf-wegner
Władysław Trzaska (1881-1964)
2020-11-21 23:02:48
Współzałożyciel księgarni i wydawnictwa Trzaska, Evert i Michalski . Kształcił się w Szkole Handlowej Zgromadzenia Kupców w Warszawie i w Szkole Nauk Politycznych w Paryżu. W latach 1904–1907 pracował jako księgarz w Nicei i Paryżu, następnie (1907–1919) w firmie Gebethner i Wolff i w księgarni M. Arcta w Warszawie. W 1918 uwięziony w Cytadeli Warszawskiej za kolportaż nielegalnej prasy. W 1919 wraz z Ludwikiem Evertem i Janem Michalskim założył przedsiębiorstwo pod firmą Księgarnia i Dom Wydawniczy Trzaska, Evert i Michalski. Zajmował się finansami firmy oraz księgarnią otwartą przez firmę w 1920 w Hotelu Europejskim w Warszawie. Po II wojnie światowej prowadził księgarnię, a następnie antykwariat. W 1964 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za całokształt działalności księgarskiej. Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
Więcej informacji w artykule:
https://pelnakultura.org.pl/news/wladyslaw-trzaska
Współzałożyciel księgarni i wydawnictwa Trzaska, Evert i Michalski. Kształcił się w Szkole Handlowej Zgromadzenia Kupców w Warszawie i w Szkole Nauk Politycznych w Paryżu. W latach 1904–1907 pracował jako księgarz w Nicei i Paryżu, następnie (1907–1919) w firmie Gebethner i Wolff i w księgarni M. Arcta w Warszawie. W 1918 uwięziony w Cytadeli Warszawskiej za kolportaż nielegalnej prasy. W 1919 wraz z Ludwikiem Evertem i Janem Michalskim założył przedsiębiorstwo pod firmą Księgarnia i Dom Wydawniczy Trzaska, Evert i Michalski. Zajmował się finansami firmy oraz księgarnią otwartą przez firmę w 1920 w Hotelu Europejskim w Warszawie. Po II wojnie światowej prowadził księgarnię, a następnie antykwariat. W 1964 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za całokształt działalności księgarskiej. Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
Więcej informacji w artykule:
https://pelnakultura.org.pl/news/wladyslaw-trzaska
Józef Pisz (1845-1907)
2020-11-21 22:50:26
Józef Pisz pochodził z węgierskiej rodziny osiadłej w okolicach Jasła. Od 1856 roku był praktykantem w drukarni swego stryja, również Józefa, w Nowym Sączu. W 1879 roku zakupił drukarnię Władysława Angelusa w Tarnowie, gdzie osiadł. Rozwijając firmę, nabył w 1889 roku księgarnię Edwarda Mankesa. Prowadził równocześnie wydawnictwo, księgarnię, drukarnię, wypożyczalnię książek, agencję i biuro ogłoszeń prasowych, skład papieru i sklep z artykułami szkolnymi. Wydawał i redagował kalendarz „Tarnowianin”, od 1881 roku dwutygodnik, później tygodnik „Pogoń”, istniejący do 1914 roku, od 1898 roku tygodnik ilustrowany „Przyrodnik”, zaś od 1901 roku „Głos Rolniczy”. Zmarł 28 listopada 1907 roku w Tarnowie i został pochowany na miejscowym Starym Cmentarzu. Jego przedsiębiorstwo prowadziła nadal żona Aniela.
Więcej informacji w artykule:
https://pelnakultura.org.pl/news/jozef-pisz
Józef Pisz pochodził z węgierskiej rodziny osiadłej w okolicach Jasła. Od 1856 roku był praktykantem w drukarni swego stryja, również Józefa, w Nowym Sączu. W 1879 roku zakupił drukarnię Władysława Angelusa w Tarnowie, gdzie osiadł. Rozwijając firmę, nabył w 1889 roku księgarnię Edwarda Mankesa. Prowadził równocześnie wydawnictwo, księgarnię, drukarnię, wypożyczalnię książek, agencję i biuro ogłoszeń prasowych, skład papieru i sklep z artykułami szkolnymi. Wydawał i redagował kalendarz „Tarnowianin”, od 1881 roku dwutygodnik, później tygodnik „Pogoń”, istniejący do 1914 roku, od 1898 roku tygodnik ilustrowany „Przyrodnik”, zaś od 1901 roku „Głos Rolniczy”. Zmarł 28 listopada 1907 roku w Tarnowie i został pochowany na miejscowym Starym Cmentarzu. Jego przedsiębiorstwo prowadziła nadal żona Aniela.
Więcej informacji w artykule:
https://pelnakultura.org.pl/news/jozef-pisz
Jakub Mortkowicz (1876-1931)
2020-11-21 22:45:44
Był synem Eliasza Mortkowicza, który w Radomiu prowadził księgarnię i antykwariat. Studiował w Monachium, Brukseli i Antwerpii, gdzie ukończył Akademię Handlową. Po powrocie do kraju związał się z Polską Partią Socjalistyczną. Za działalność konspiracyjną został w roku 1899 aresztowany, więziony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, a następnie zesłany na Kaukaz. Pod odbyciu kilkumiesięcznej kary wrócił do kraju i rozpoczął działalność księgarską. Na początku ze wspólnikami, a później samodzielnie Mortkowicz stworzył wydawnictwo które funkcjonowało pod różnymi nazwami ale do historii przeszło z jako Wydawnictwo J. Mortkowicza z charakterystycznym logiem, znakiem kłosa (które również przechodziło częste metamorfozy) Jakub był entuzjastą kultury polskiej i wydawcą wielu słynnych pisarzy i poetów m.in. Marii Dąbrowskiej, Stefana Żeromskiego, Leopolda Staffa, Juliana Tuwima, Janusza Korczaka i Bolesława Leśmiana. Jednak mimo sukcesów artystycznych nie był w stanie, w bardzo niesprzyjających okolicznościach światowego kryzysu, przekuć ich w sukces finansowy swojego wydawnictwa. Stanąwszy przed widmem bankructwa popełnił samobójstwo 9 sierpnia 1931 roku. Został pochowany na Cmentarzu Żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie. Nad trumną Jakuba Mortkowicza w imieniu polskich wydawców przemawiał Stanisław Arct, w imieniu polskich pisarzy Jan Parandowski.
Więcej informacji w artykule:
https://pelnakultura.org.pl/news/jakub-mortkowicz
Był synem Eliasza Mortkowicza, który w Radomiu prowadził księgarnię i antykwariat. Studiował w Monachium, Brukseli i Antwerpii, gdzie ukończył Akademię Handlową. Po powrocie do kraju związał się z Polską Partią Socjalistyczną. Za działalność konspiracyjną został w roku 1899 aresztowany, więziony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, a następnie zesłany na Kaukaz. Pod odbyciu kilkumiesięcznej kary wrócił do kraju i rozpoczął działalność księgarską. Na początku ze wspólnikami, a później samodzielnie Mortkowicz stworzył wydawnictwo które funkcjonowało pod różnymi nazwami ale do historii przeszło z jako Wydawnictwo J. Mortkowicza z charakterystycznym logiem, znakiem kłosa (które również przechodziło częste metamorfozy) Jakub był entuzjastą kultury polskiej i wydawcą wielu słynnych pisarzy i poetów m.in. Marii Dąbrowskiej, Stefana Żeromskiego, Leopolda Staffa, Juliana Tuwima, Janusza Korczaka i Bolesława Leśmiana. Jednak mimo sukcesów artystycznych nie był w stanie, w bardzo niesprzyjających okolicznościach światowego kryzysu, przekuć ich w sukces finansowy swojego wydawnictwa. Stanąwszy przed widmem bankructwa popełnił samobójstwo 9 sierpnia 1931 roku. Został pochowany na Cmentarzu Żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie. Nad trumną Jakuba Mortkowicza w imieniu polskich wydawców przemawiał Stanisław Arct, w imieniu polskich pisarzy Jan Parandowski.
Więcej informacji w artykule:
https://pelnakultura.org.pl/news/jakub-mortkowicz
Karol Miarka – syn (1856-1919)
2020-11-21 22:41:59
Terminował za granicą – głównie w Niemczech i Szwajcarii. Po powrocie rozpoczął pracę w rodzinnym wydawnictwie, wspomagając ojca, prześladowanego karami finansowymi i pobytami w więzieniu. W 1847 roku przenoszą się z Królewskiej Huty (Chorzów) do Mikołowa. Po śmierci ojca (1882) samodzielnie prowadzi i rozwija działalność. Buduje w Mikołowie dużą i nowoczesną drukarnię. Równocześnie tworzy sprawną sieć dystrybucji w Polsce, Europie i Ameryce Północnej. Dzięki temu jego wydawnictwa, w tym największe hity – Kalendarz Maryański oraz Żywoty Świętych Pańskich docierają w najdalsze zakątków świata. Miał olbrzymie zasługi w krzewieniu polskości na Śląsku. Wydawał polskie czasopisma, elementarze i książki dla dzieci oraz klasyków w serii „Nowa Biblioteka Pisarzy Polskich”. Z jego elementarzy uczyło się czytać i pisać po polsku ok. trzech milionów dzieci.
Więcej informacji:
https://pelnakultura.org.pl/news/karol-miarka-syn
Terminował za granicą – głównie w Niemczech i Szwajcarii. Po powrocie rozpoczął pracę w rodzinnym wydawnictwie, wspomagając ojca, prześladowanego karami finansowymi i pobytami w więzieniu. W 1847 roku przenoszą się z Królewskiej Huty (Chorzów) do Mikołowa. Po śmierci ojca (1882) samodzielnie prowadzi i rozwija działalność. Buduje w Mikołowie dużą i nowoczesną drukarnię. Równocześnie tworzy sprawną sieć dystrybucji w Polsce, Europie i Ameryce Północnej. Dzięki temu jego wydawnictwa, w tym największe hity – Kalendarz Maryański oraz Żywoty Świętych Pańskich docierają w najdalsze zakątków świata. Miał olbrzymie zasługi w krzewieniu polskości na Śląsku. Wydawał polskie czasopisma, elementarze i książki dla dzieci oraz klasyków w serii „Nowa Biblioteka Pisarzy Polskich”. Z jego elementarzy uczyło się czytać i pisać po polsku ok. trzech milionów dzieci.
Więcej informacji:
https://pelnakultura.org.pl/news/karol-miarka-syn
Józef Friedlein (1831-1917)
2020-11-16 14:50:07
W 1885 roku, po śmierci ojca przejął księgarnię. Rozszerzył działalność o dział numizmatów map i rycin. Zaopatrywał biblioteki naukowe w bieżące publikacje obce, wydawał dzieła naukowe i literackie, podręczniki, albumy, mapy oraz nuty. Należał do Stowarzyszenia Księgarzy Krakowskich, którego przez wiele lat był przewodniczącym. Od 1866 roku zasiadał w Radzie Miasta - zajmował się sprawami ekonomiczno-społecznymi miasta, pracował m.in. przy organizacji straży pożarnej. W 1884 roku został pierwszym wiceprezydentem. Przyczynił się do budowy Teatru Miejskiego (dziś Teatr im. Juliusza Słowackiego). W 1893 roku został prezydentem Krakowa. Drukarnia Friedleinów, w której wydawano w latach świetności dzieła Lucjana Rydla, Ambrożego Grabowskiego, Juliana Dunajewskiego czy Józefa Szujskiego, istniała do 1956 roku.
Artykuł autorstwa Olgi i Łukasza Suszków, zawierający więcej informacji na temat bohatera dzisiejszego odcinka, znajdziecie na stronie: https://pelnakultura.org.pl/news/jozef-friedlein
W 1885 roku, po śmierci ojca przejął księgarnię. Rozszerzył działalność o dział numizmatów map i rycin. Zaopatrywał biblioteki naukowe w bieżące publikacje obce, wydawał dzieła naukowe i literackie, podręczniki, albumy, mapy oraz nuty. Należał do Stowarzyszenia Księgarzy Krakowskich, którego przez wiele lat był przewodniczącym. Od 1866 roku zasiadał w Radzie Miasta - zajmował się sprawami ekonomiczno-społecznymi miasta, pracował m.in. przy organizacji straży pożarnej. W 1884 roku został pierwszym wiceprezydentem. Przyczynił się do budowy Teatru Miejskiego (dziś Teatr im. Juliusza Słowackiego). W 1893 roku został prezydentem Krakowa. Drukarnia Friedleinów, w której wydawano w latach świetności dzieła Lucjana Rydla, Ambrożego Grabowskiego, Juliana Dunajewskiego czy Józefa Szujskiego, istniała do 1956 roku.
Artykuł autorstwa Olgi i Łukasza Suszków, zawierający więcej informacji na temat bohatera dzisiejszego odcinka, znajdziecie na stronie: https://pelnakultura.org.pl/news/jozef-friedlein
Stefan Dippel (1901-1985)
2020-10-18 19:40:41
Stefan Dippel urodził się 27 maja 1901 roku w Sosnowcu , w rodzinie księgarskiej. Miał dwóch braci i siostrę. Ojciec, pracujący początkowo jako urzędnik kolejowy, wychowany w duchu patriotycznym, był wielkim miłośnikiem literatury i filatelistyki.
Więcej informacji znajdziecie w artykule biograficznym - https://pelnakultura.org.pl/news/stefan-dippel
Stefan Dippel urodził się 27 maja 1901 roku w Sosnowcu, w rodzinie księgarskiej. Miał dwóch braci i siostrę. Ojciec, pracujący początkowo jako urzędnik kolejowy, wychowany w duchu patriotycznym, był wielkim miłośnikiem literatury i filatelistyki.
Więcej informacji znajdziecie w artykule biograficznym - https://pelnakultura.org.pl/news/stefan-dippel
Michał Arct (1840-1916)
2020-10-18 19:23:23
Bratanek Stanisława Arcta, założyciela firmy. Po ukończeniu gimnazjum praktykował za granicą, a następnie w firmie stryja. W 1881 roku stryj przekazuje mu księgarnię oraz wydawnictwo i zostaje jego współpracownikiem. W 1887 roku Arctowie przenoszą główną siedzibę z Lublina do Warszawy. Wydawnictwo Arcta słynęło z publikacji pedagogicznych i popularyzujących wiedzę oraz książek dla dzieci i młodzieży. Seria wydawnicza KSIĄŻKI DLA WSZYSTKICH (w sumie ukazało się ok. 600 tytułów) stała się jedną z najważniejszych w zakresie popularyzacji wiedzy. Michałowi Arctowi zawdzięczamy przekonanie Marii Konopnickiej do tworzenia dla dzieci. Miał znaczący udział w powstaniu „Krasnoludków i sierotki Marysi”. Wydawnictwo rozwinęło też dział nutowy - ponad 100 tytułów rocznie. Słynna była również seria słowników M.Arcta. Sprowadzał przez zieloną granicę i dystrybuował wiele zakazanych przez cenzurę dzieł polskich klasyków
Bratanek Stanisława Arcta, założyciela firmy. Po ukończeniu gimnazjum praktykował za granicą, a następnie w firmie stryja. W 1881 roku stryj przekazuje mu księgarnię oraz wydawnictwo i zostaje jego współpracownikiem. W 1887 roku Arctowie przenoszą główną siedzibę z Lublina do Warszawy. Wydawnictwo Arcta słynęło z publikacji pedagogicznych i popularyzujących wiedzę oraz książek dla dzieci i młodzieży. Seria wydawnicza KSIĄŻKI DLA WSZYSTKICH (w sumie ukazało się ok. 600 tytułów) stała się jedną z najważniejszych w zakresie popularyzacji wiedzy. Michałowi Arctowi zawdzięczamy przekonanie Marii Konopnickiej do tworzenia dla dzieci. Miał znaczący udział w powstaniu „Krasnoludków i sierotki Marysi”. Wydawnictwo rozwinęło też dział nutowy - ponad 100 tytułów rocznie. Słynna była również seria słowników M.Arcta. Sprowadzał przez zieloną granicę i dystrybuował wiele zakazanych przez cenzurę dzieł polskich klasyków