Nauka XXI wieku

Jeśli chciałbyś pomóc, możesz przygotować opis odcinka, który znajdzie sie w tym miejscu. 

Zapowiedź:

23 grudnia 2022 roku otrzymałem informację prasową na temat przełomowej publikacji fizyków teoretyków z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Oxford University, którzy łączą zasady mechaniki kwantowej ze szczególną teorią względności, w czasoprzestrzeni czterowymiarowej.

W komunikacie czytamy: "Jak widzieliby nasz świat obserwatorzy poruszający się z prędkością większą niż światło w próżni? Byłby to obraz wyraźnie różny od tego, z czym stykamy się na co dzień. Można byłoby spodziewać się nie tylko zjawisk dziejących się spontanicznie bez żadnej przyczyny ale i cząstek podróżujących jednocześnie wieloma drogami, czyli tego, co znamy z teorii kwantowej – przekonują polscy i angielscy fizycy.

Całkowitemu przenicowaniu uległaby także sama koncepcja czasu i przestrzeni — świat opisywany byłby trzema wymiarami czasowymi i jednym przestrzennym, a żeby nadać takiemu opisowi sens, trzeba by posługiwać się językiem teorii pola, który świetnie znamy. Obecność nadświetlnych obserwatorów nie prowadzi więc do niczego paradoksalnego, co więcej, jest niewykluczone, że obiekty nadświetlne rzeczywiście istnieją."

Autorami publikacji, która jest dostępna w otwartym dostępnie (linka wyślę newsletterem) są prof. Andrzej Dragan z UW, Artur Ekert z Uniwersytetu Oksfordzkiego oraz Kacper Dębski, Szymon Charzyński oraz Krzysztof Turzyński z UW.

Do studia Nauki XXI wieku zaprosiłem prof. Andrzeja Dragana, do którego miałem wiele pytań po przeczytaniu jego książki "Kwantechizm, czyli pułapka na ludzi 2.0" a podczas naszej rozmowy poruszyliśmy zaledwie kilka tematów. Oto niektóre z nich:

Czego dotyczy praca o której mowi komunikat? Czemu obserwator zaburza doświadczenie? Czym jest mikroskop Heisenberga? Czy odkrycie fal grawitacyjnych to przełom w nauce podobny do odkrycia fal elektromagnetycznych? Czy fale grawitacyjne poruszają się szybciej niż światło? Jak wygląda praca nad tak abstrakcyjnymi zagadnieniami?

Wesprzyj Naukę XXI wieku

Darowiznę można przekazać poprzez:

• Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski
• PayPal: https://www.paypal.com/donate
• Bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268
• W Bitcoinach: bc1qe86lzdnjrv7tv36xcge5det0shgfhupjpyr09u

Opis odcinka na licencji CC0, a odcinek dostęny jest na licencji CC-BY dostępnej pod adresem https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/

Zdjęcia i szczegóły w newsletterze. Zapisz się http://nauka.podkasty.info/#newsletter

(00:00) Intro

(00:14) Zapowiedź

(00:44) Komunikat z Uniwersytetu Warszawskiego

(03:29) Rozmowa z prof. Andrzejem Draganem

(59:48) Zakończenie

Jeśli chciałbyś pomóc, możesz przygotować opis odcinka, który znajdzie sie w tym miejscu. 

Zapowiedź:

Potrafimy komunikować się nie tylko w sprawach bieżącyh i podstawowych. Język służy nam do wymiany doświadczeń, poglądów, zmienia nasze postępowanie, wpływa na działania. A jak to było zanim nauczyliśmy się pisać? Jak wtedy wyglądała nasza komunikacja? Skąd wzięły się słowa i zdania? Jakie są podstawowe jednostki głosu? To niektóre tematy poruszone podczas rozmowy w bibliotece Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu z dr Martą Sibierską. 

Dr Marta Sibierska jest adiunktką w Katedrze Językoznawstwa Eksperymentalnego, Instytutu Językoznawstwa i zajmuje sią prehistorią języka i badaniami nad ewolucją języka. 

Zapraszam Borysław Kozielski  

Wesprzyj Naukę XXI wieku

Darowiznę można przekazać poprzez:

• Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski
• PayPal: https://www.paypal.com/donate
• Bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268
• W Bitcoinach: bc1qe86lzdnjrv7tv36xcge5det0shgfhupjpyr09u

Opis odcinka na licencji CC0, a odcinek dostęny jest na licencji CC-BY dostępnej pod adresem https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/

Zdjęcia i szczegóły w newsletterze. Zapisz się http://nauka.podkasty.info/#newsletter

Fotografia na okładce Etologic horse study, Chauvet´s cave. Autor: Thomas T. from somewhere on Earth na licencji CC-BY 2.0  

(00:00) Intro 

(00:07) Zapowiedź 

(01:31) Rozmowa z dr Martą Sibierską 

(01:18:19) Zakończenie

Jeśli chciałbyś pomóc, możesz przygotować opis odcinka, który znajdzie sie w tym miejscu. 

Zapowiedź:

"Jeśli nikt mnie o to nie pyta - wiem. Jeśli usiłuję pytającemu wytłumaczyć - nie wiem". Tak mówił św. Augustyn. Postanowiłem jedna spytać o czas. Co to jest czas? Na czym polega względność czasu i jak można ją udowodnić? Czy czas jest gęsty czy dyskretny? Jak filozofia pomaga matematyce i jak matematyka rozwiązuje równania filozoficzne? Czym jest modelowanie wnioskowania komputerowego? Czy logika to nauka ścisła? Czym jest problem nierozstrzygalny i problem stopu? Jakie odzwierciedlenie ograniczeń naszego mózgu widzimy w matematyce? Czy czas może płynąć wstecz? Czy człowiek może jeszcze wygrać z komputerem w szachy? Czy maszyna pomoże nam odróżnić maszynę od człowieka?

To pytania, które zadałem dr Przemysławowi Wałędze, dr nauk logicznych a ukończył także studia na mechatronice oraz filozoficzne. Obecnie pracuje w Oksfordzie i udało mi się namówić go na spotkanie podczas mojej podkastowej podróży.

Zapraszam, Borys Kozielski

(00:00) Intro

(00:11) Zapowiedź

(01:51) Rozmowa z dr Przemysławem Wałęgą

(01:06:56) Zakończenie

Jeśli chciałbyś pomóc, możesz przygotować opis odcinka, który znajdzie sie w tym miejscu. 

Zapowiedź:

Nikt nie zaprzecza, że  obserwujemy trwałe tendencje i zmianę klimatu. Do takiego twierdzenia potrzebujemy danych nie tylko z kilku lat. Regularne badania i zapisy temperatur prowadzone są dopiero od kiedy znane są skale temperatur. Daniel Gabriel Fahrenheit zbudował pierwszy termometr rtęciowy ze swoją skalą w 1724 roku czyli zaledwie 300 lat temu, Celsjusz 38 lat później. A jak wydobyć temperatury występujące na ziemi sprzed tego okresu? Na podstawie jakich zapisków możemy je wnioskować? Jak dokładne mogą być takie dane? W końcu czy jest ich na tyle dużo, żeby ocenić zmiany klimatu na przestrzeni kilkuset lat?  

O dawnym klimacie można się dowiedzieć ze źródeł narracyjnych. 

Na ten temat rozmawiam z prof. dr hab. Piotrem Olińskim z UMK w Toruniu. Jego zainteresowania to historia średniowiecza, historia krajów nadbałtyckich, wczesny humanizm, średniowieczna i wczesnonowożytna religijność i klimatologia historyczna. Jest autorem książki pod tytułem "Pogoda i klimat regionów południowobałtyckich od końca XIV do początków XVI w. w źródłach narracyjnych"  

Zapraszam. Borysław Kozielski

Jeśli chciałbyś pomóc, możesz przygotować opis odcinka, który znajdzie sie w tym miejscu. 

Zapowiedź:

Żyjemy w świecie bakterii, które po raz pierwszy w 1686 roku zobaczył pod mikroskopem Antoni van Leeuwenhoek. Dziś w XXI wieku zastanawiamy się nad wieloma kwestiami związanymi z wpływem bakterii i ich współpracą z komórkami naszych organizmów. Jak dostarczyć pożywienie do komórki? Które substancje zatrzymać, kóre przepuścić i jak je odróżnić? Czym różnią się cząsteczki hydrofilowe i hydrofobowe? Jakie są struktury biologiczne powstałe w wyniku ewolucji. Jak wyglądają nasze relacje z bakteriami? Skąd się biorą infekcje? Jak przed bakteriami bronią się komórki? Czym różnią się bakterie gramm-dodatnie od gramm-ujemnych? Jakie są najnowsze odkrycia w dziedzinie badania białek? To pytania, na kóre szukamy odpowiedzi w 167 odcinku podkastu Nauka XXI wieku.

Magda Lechowska pochodzi z Wrocławia. Podczas nauki w Liceum Ogólnokształcącym numer 5 zdobyła tytuł laureata Ogólnopolskiej Olimpiady biologicznej. W 2020 roku ukończyła program matury międzynarodowej i obecnie jest studentką trzeciego roku Biochemii Molekularnej i Komórkowej w The Queen’s College na Uniwersytecie Oksfordzkim. W trakcie studiów realizowała staże naukowe na Wydziale Biotechnologii Uniwersytetu Wrocławskiego, w Instytucie Biologii Doświadczalnej im. Marcela Nenckiego PAN a także na macierzystym wydziale Biochemii w Oksfordzie.

Ilustracja na okładce odcinka to widok mikroskopowy Gramm-dodatniej Laseczki woskowej (Bacillus cereus), zrobione skaningowym mikroskopem elektronowym. Autor: Mogana Das Murtey and Patchamuthu Ramasamy strona źródłowa https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bacillus_cereus_SEM-cr.jpg

Czaptery:

(00:00) Intro

(02:13) Początek rozmowy

(03:20) https://projectaccess.org/

(03:56) Oxford University Polish Society

(11:20) Quantum tunnelling

(19:51) Alternating access mechanism

(21:42) Pałeczka okrężnicy, Escherichia coli

(22:55) prof. Kevin Foster

(24:12) Flora bakteryjna

(25:37) Antybiotykooporność

(25:56) Bakterie gramdodatnie i gramujemne

(27:14) Pałeczka ropy błękitnej. Pseudomonas aeruginosa 

(28:27) Bakteriocyny

(32:05) Fagoterapia

(32:14) Biogeneza białek błonowych

(34:04) SEC61

(47:49) Zakończenie

Jeśli chciałbyś pomóc, możesz przygotować opis odcinka, który znajdzie sie w tym miejscu. 

Zapowiedź:

Wyświetlacze są tak popularne, że trudno byłoby wyobrazić sobie bez nich świat. Powstają coraz to nowe pomysły na udoskonalenie jakości i wielkości ekranów. Chiralne własności nanomateriałów to dopiero początek badań, które mogą przynieść przełom nie tylko w technologii wyświetlania obrazu ale również w innych dziedzinach naszego życia. O tym rozmawiam z dr hab. Wiktorem Lewandowskim z Wydziału Chemii Uniwersytetu Warszawskiego, który został tegorocznym laureatem Nagrody naukowej im. Profesora Stefana Pieńkowskiego. Nagroda ta jest przyznawana co dwa lata młodym naukowcom za znaczące osiągnięcia naukowe w dziedzinie eksperymentalnej fizyki, astronomii, chemii i biologii. Fundatorami nagrody są: dr Marek Maria Pieńkowski, działający za pośrednictwem Fundacji Marka Marii Pieńkowskiego oraz Fundacja Kościuszkowska.  

Zapraszam do słuchania 

Borysław Kozielski

(00:00) Intro

(00:10) Zapowiedź

(05:50) Początek rozmowy

(06:08) Nagroda prof. Pieńkowskiego

(08:32) Mase

(16:35) Biotechnologicznie uzyskiwany grafen

(19:06) Bakterie czyszczące glebę

(21:03) Bakteriofagi

(24:45) Mapa bakterii w człowieku

(26:50) Bakterie w walce z mikroplastikiem

(30:36) Półprzewodnikowe nanocząstki QLED

(32:41) Kropki kwantowe

(34:08) Właściwości chiralne

(36:01) Zwiększenie przesyłu danych

(37:05) Powiązanie z biznesem

(38:23) Zawijanie cząstek w helisę

(42:20) Chiralność w świecie leków

(44:57) Kiedy nowe wyświetlacze pojawią się na rynku?

(47:07) Test ELISA

(48:31) Sztuczny nos

(50:15) Powierzchniowo wzmocniona spektroskopia Ramana

(55:09) AlphaFold

(59:20) Praca zespołowa

(01:03:17) Układ odpornościowy

(01:09:33) Google scholar alerts

(01:10:54) Otwarte dane

(01:12:19) Zakończenie

Jeśli słuchasz podkastu Nauka XXI wieku to przekaż darowiznę już od 3 zł miesięcznie na jego tworzenie. Podkast nie zawiera reklam i nie tworzę odcinków za wynagrodzenie od firm. Dzięki temu mogę swobodnie prezentować poglądy swoje i moich rozmówców a także realizować misję dostarczania wiedzy tym, którzy chcą wiedzieć więcej. Darowiznę można przekazać poprzez: 

Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski 

PayPal: https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=2L5Z9XBAL3X46 

Zrzutkę: https://zrzutka.pl/yejuvz 

I bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268 

Wszystkie sposoby znajdziesz na stronie głównej podkastu: https://podkasty.info/nauka

Jeśli chciałbyś pomóc, możesz przygotować opis odcinka, który znajdzie sie w tym miejscu. 

Zapowiedź:

Rozmowa z prof. Markiem Demiańskim o jego drodze naukowej. Jak zostaje się astrofizykiem? Co zadecydowało o losie profesora, który dziś wykłada na Williams College w USA. Kogo spotkał na swojej drodze? Co jest obecnie przedmiotem jego zainteresowania?

To pytania, na które można znaleźć odpowiedź w tym odcinku.

Czaptery:

(00:00) Intro

(04:02) Długie wakacje 1939

(07:17) Pierwsze badania

(10:45) Kozia góra

(12:32) Szkoła Podstawowa w Karlinie

(16:20) Liceum w Białogardzie

(22:27) Co dalej?

(25:20) Eustachy Tarnawski

(28:08) Alfons Kapski

(31:02) Jerzy Plebański

(37:20) Leopold Infeld

(38:39) Praca magisterska

(42:49) Paul Dirac 

(44:09) Hybrydy

(48:39) John Archibald Wheeler

(49:59) Roger Penrose

(50:34) Rainer K. Sachs

(58:50) Stephen Hawking

(01:05:16) Williams College

(01:10:59) Zakończenie

Ponad 50 lat temu politycy zdecydowali o zakazie nie tylko używania ale i badań substancji, które budziły poważne nadzieje w leczeniu depresji i uzależnień. Mówiliśmy o tym już w odcinki 147 pod tytułem "Psychoplastogeny". W Polsce zakaz obowiązuje do dziś. A jakie badania wykonuje się na świecie? jak naukowcy w Polsce badają ich właściwości? do czego mogą się przydać i jakie stanowią zagrożenia?

Jak działa psylocybina i LSD? Jak działa kokaina? Jakie są skutki używania marihuany? Czym jest sieć domyślna? jak wygląda terapia psylocybiną? Na czym polega mikrodawkowanie?

Powinniśmy mieć możliwość decydowania o swoim zdrowiu i o metodach leczenia jakie stosujemy a do podejmowania takich decyzji potrzebna jest wiedza, której bez badań nie będzie.

To niektóre pyatnia, na które odpowiada Wojciech Czubaszewski, którego poznałem podczas 17. Poznańskiego Forum Kognitywistycznego na Wydziale Psychologii i Kognitywistyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

Zapraszam, Borys Kozielski

Pod tym linkiem znajduje się playlista muzyki jaką odtwarzano osobom, którym podano psylocybinę: https://open.spotify.com/playlist/5KWf8H2pM0tlVd7niMtqeU

(0:00) Intro

(2:10) Początek rozmowy

(5:18) Badania zabronionych substancji

(8:31) Psychoplastogeny odc 147 <https://open.spotify.com/episode/3KPOfaHyTPcPzmlOJNIGzk?si=cbea877ef3f44442>

(10:15) DNM Default Mode Network

(14:06) Żniwo depresji

(14:46) Najnowsze badania

(15:48) Jak dotrzeć do wyników badań?

(16:42) Google Scholar

(16:51) ResearchGate

(18:07) Analiza potencjalnych korzyści i zagrożeń wynikających z użwania środków psychoaktywnych

(19:01) MDMA

(21:02) Skutki używania marihuany

(22:05) Co złego niesie MDMA

(31:14) Depresja odc 103 <https://open.spotify.com/episode/490Ui79jxHaiHGpuQut5ph?si=20a66ab6fc004bcb>

(31:56) Sieć domyślna

(34:19) Terapia psylocybiną

(39:05) Środowisko wzbogacone

(46:44) Mikrobiota

(48:32) Największy organizm na świecie

(51:07) Działanie LSD

(53:18) Działanie kokainy

(1:00:22) Mikrodawkowanie

(1:04:16) Galeria zdjęć

(1:09:17) Zakończenie

(1:11:36) Zadaj pytanie 737 893 825

Ten odcinek powstał w płatnej współpracy z Ministerstwem Klimatu i Środowiska w ramach kampanii "Poznaj Atomickich. Z energią jądrową na co dzień"

https://www.gov.pl/web/polski-atom/poznaj-atomickich

FB: https://www.facebook.com/polskiatom.govpl

IG: https://www.instagram.com/polski_atom/

YT: https://www.youtube.com/c/PolskiAtom

Dlaczego w Polsce do dziś nie ma żadnej elektrowni jądrowej? Czy polski przemysł jest gotów do ich budowy? Jakie są planowane lokalizacje? Jakie rodzaje i wielkość elektrowni mają sens? Jaki jest wpływ takich inwestycji na bezpośrednie otoczenie?

Najtańsza, czysta, ekologiczna i stabilna energia to energia jądrowa. Dziś już nikt nie podważa konieczności jej rozwoju w Polsce. Na pytanie jak tego dokonać, rozmawiam z dwoma inżynierami, wybitnymi specjalistami w dziedzinie energii jądrowej, którzy opowiedzą o perspektywach polskiej energetyki jądrowej.

Paweł Żbikowski - absolwent Politechniki Warszawskiej od ponad 20 lat związany z branżą budownictwa energetycznego i przemysłowego. Jest pomysłodawcą i założycielem portalu i Fundacji nuclear.pl. Jest członkiem Zarządu Stowarzyszenia Ekologów na Rzecz Energii Nuklearnej SEREN oraz członkiem Polskiego Towarzystwa Nukleonicznego.

Adam Rajewski jest absolwentem Politechniki Warszawskiej specjalistą w obszarze energetyki. Od 2009 zajmuje się kształceniem w obszarze termodynamiki, energetyki odnawialnej i jądrowej oraz systemów energetycznych, a także badaniami związanymi z rozwojem energetyki niskoemisyjnej. Współtworzył analizy dotyczące udziału polskiego przemysłu w realizacji obiektów energetyki jądrowej. Jest ekspertem ds. projektów jądrowych w polskiej firmie Polimex Mostostal SA. Prywatnie jest zwolennikiem niskoemisyjnych środków transportu: roweru i kolei.

Rozdziały:

• (0:00) Intro
• (2:34) Początek rozmowy
• (4:31) Dlaczego w Polsce nie ma jeszcze elektrowni jądrowej?
• (6:39) Elektrownia jądrowa Mochovce
• (8:11) Liczba reaktorów na świecie
• (14:43) Czy węgiel zahamował rozwój energetyki jądrowej?
• (17:37) Polskie firmy w budowie elektrowni jądrowej
• (20:00) Kiedy pierwszy prąd z elektrowni jądrowej?
• (21:17) Lubiatowo-Kopalino
• (24:09) Zmiany po katastrofie w Fukushimie
• (24:34) Największa katastrofa związana z energetyką jądrową
• (31:09) Polskie firmy budujące na świecie
• (32:46) Renesans energetyki jądrowej
• (35:58) Lokalizacje inwestycji jądrowych
• (37:06) Kto będzie budował elektrownie jądrowe w Polsce?
• (37:52) Technologia reaktorów ciśnieniowych PWR
• (40:35) Rodzaje reaktorów, ich wielkość i zastosowanie
• (42:35) Small modular reactor SMR
• (46:36) MMR
• (48:02) Rolls-Royce
• (49:23) Publiczny system energetyczny
• (53:10) Ile potrzebujemy elektrowni w Polsce?
• (58:41) Czy to się uda?
• (1:01:01) Odnawialne źródła energii OZE
• (1:09:52) Europejski system synchronizacji     
• (1:12:48) Miejsce Polski ma mapie zużycia energii elektrycznej  
• (1:14:09) Otoczenie elektrowni jądrowej   
• (1:23:18) Zapowiedź końcowa

W XXI wieku zacierają się granice pomiędzy różnymi dziedzinami nauki. Również powstające nowe zawody łączą bardzo różne specjalizacje. W 162 odcinku podkastu Nauka XXI wieku zapraszam na spotkanie z fizykiem medycznym, dr Piotrem Mężeńskim. Jak współczesna fizyka ratuje życie? Na czym polega planowanie leczenia radioterapią? Jak zmieniły się narzędzia fizyków w medycynie w ciągu ponad 100 lat? Czy takie leczenie nadal wiąże się z dużym bólem, wypadaniem włosów? Co jest najbardziej interesującego w zawodzie fizyka medycznego? Czym zajmowałaby się dziś Maria Skłodowska-Curie? To kilka pytań, na które szukamy odpowiedzi w tym odcinku.  

Zapraszam, 

Borys Kozielski

Rozdziały:

(00:00)  Intro

(01:25)  Początek rozmowy

(02:21)  Co by było bez odrkyć fizycznych w szpitalu?

(06:39)  Rezonans magnetyczny

(09:52)  Badania bramkowane

(10:23)  Leczenie radioterapią

(13:14)  Plan radioterapii

(15:40)  Odcinek 89 -  Wątroba 3d

(16:12) Bolusy 3D

(18:41)  Komputerowy system planowania leczenia

(20:21)  Kontrola akceleratorów medycznych

(21:28)  Zespół radioterapii

(22:31)  Tomografia wiązki stożkowej CBCT

(23:05)  Powikłania po radioterapii

(23:59)  Narzędzia matematyczne

(25:11)  Jak określić stadium raka?

(26:51)  Współczesna radioterapia

(27:27)  TBI (ang. total body irradiation)

(28:55)  Sztuczna inteligencja w diagnostyce

(33:44)  Rożnica pomiędzy tomografią i rezonansem

(35:50)  Zasada ALARA

(37:27)  Kontrast w tomografi i rezonansie

(38:56) Co Cię pasjonuje?

(41:02) Jak zsotać fizykiem medycznym?

(45:11)  Międzynarodowy Dzień Fizyki Medycznej 7 listopada

(46:47)  Zapowiedź końcowa

Jeśli słuchasz podkastu Nauka XXI wieku to przekaż darowiznę już od 3 zł miesięcznie na jego tworzenie. Podkast nie zawiera reklam i nie tworzę odcinków za wynagrodzenie od firm. Dzięki temu mogę swobodnie prezentować poglądy swoje i moich rozmówców a także realizować misję dostarczania wiedzy tym, którzy chcą wiedzieć więcej.

Darowiznę można przekazać poprzez:

Patronite: https://patronite.pl/boryskozielski

PayPal: https://www.paypal.com/donate/?hosted_button_id=2L5Z9XBAL3X46

I bezpośrednio na moje osobiste konto w Mbank: 37 1140 2004 0000 3702 4218 5268

Wszystkie sposoby znajdziesz na stronie głównej podkastu: https://podkasty.info/nauka

Odcinek dostępny jest na licencji Creative Commons, Uznanie autorstwa a jego opis na licencji CC0