Wszechnica.org.pl - Nauka
„Wszechnica.org.pl - Nauka” to baza wykładów zrealizowanych we współpracy z prestiżowymi instytucjami naukowymi. Wśród naszych partnerów znajdują się m.in. Festiwal Nauki w Warszawie, Muzeum Ziemi PAN, Kampus Ochota UW, Instytut Biologii Doświadczalnej im. Nenckiego PAN oraz kawiarnie naukowe. Wszechnica.org.pl nagrywa też własne rozmowy z ludźmi nauki. Projekt realizowany jest przez Fundację Wspomagania Wsi. Do korzystania z naszego serwisu zapraszamy wszystkich, którzy cenią sobie rzetelną wiedzę oraz ciekawe dyskusje. Zapraszamy też na nasz drugi kanał "Wszechnica.org.pl - Historia".
Pokazujemy po 10 odcinków na stronie. Skocz do strony:
12345678910111213141516171819202122232425262728293031323334353637383940414243444546474849505152535455565758596061626364656667686970717273747576
14. Fizyka a wiara - dr hab. Krzysztof Meissner
2020-02-04 15:58:51
Wykład prof. Krzysztofa Meissnera zorganizowany w ramach Szkoły Otwartej w Liceum im. Tadeusza Reytana w Warszawie [27 kwietnia 2011 r.]
Wykład prof. Krzysztofa Meissnera zorganizowany w ramach Szkoły Otwartej w Liceum im. Tadeusza Reytana w Warszawie [27 kwietnia 2011 r.]
13. Fotosynteza – nadzieja energetyki - dr hab. Maciej Garstka
2020-02-04 15:49:26
Wykład dr. hab. Macieja Garstki zorganizowany w ramach Szkoły Otwartej w Liceum im. Tadeusza Reytana w Warszawie [29 marca 2011 r.]
Dr hab. Maciej Garstka – Fotosynteza – nadzieja energetyki, Liceum im. Tadeusza Reytana w Warszawie, 29 marca 2011 r. [36min]
Wykład zorganizowany w ramach Szkoły Otwartej w Liceum im. Tadeusza Reytana w Warszawie
Wykład dr. hab. Macieja Garstki zorganizowany w ramach Szkoły Otwartej w Liceum im. Tadeusza Reytana w Warszawie [29 marca 2011 r.]
Dr hab. Maciej Garstka – Fotosynteza – nadzieja energetyki, Liceum im. Tadeusza Reytana w Warszawie, 29 marca 2011 r. [36min]
Wykład zorganizowany w ramach Szkoły Otwartej w Liceum im. Tadeusza Reytana w Warszawie
12. Kręgosłup – jego mechanika i funkcja - Piotr Górski, Rafał Krasicki
2020-02-04 15:43:14
Wykład zorganizowany został przez Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN w ramach Festiwalu Nauki w Warszawie [27 września 2012 r.]
Kręgosłup, jako część układu kostnego, stanowi główną oś i podporę organizmu. Jego budowa, krzywizna czy schorzenia mają wpływ na funkcjonowanie innych narządów. Rahabilitanci Piotr Górski oraz Rafał Krasicki przedstawili budowę poszczególnych części kręgosłupa i ich funkcje oraz metody dbania o ten narząd ruchu.
Naturalne krzywizny kręgosłupa ułatwiają utrzymanie równowagi przy pionowej postawie ciała oraz spełniają rolę amortyzatorów podczas chodzenia. Ponadto charakterystyczna budowa kręgosłupa (podwójne S) pozwala unieść 17 razy więcej ciężaru budowa idealnie pionowa. W pierwszej części wykładu przedstawione zostało kształtowanie się kręgosłupa, budowa i funkcje poszczególnych jego odcinków
W drugiej części wykładu poruszona została tematyka rdzenia kręgowego oraz krążków międzykręgowych (potocznie zwanych „dyskami”), których schorzenia sprawiają najwięcej problemów pacjentom. Dyskopatia (przepuklina jądra miażdżystego tarczy międzykręgowej kręgosłupa) jest najczęściej pierwszym etapem choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa. Inną poważną chorobą jest osteoporoza. Zaproszeni wykładowcy przedstawili słuchaczom metody unikania schorzeń, m.in. dobroczynny wpływ ruchu na dobrą kondycję kręgosłupa.
Wykład zorganizowany został przez Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN w ramach Festiwalu Nauki w Warszawie [27 września 2012 r.]
Kręgosłup, jako część układu kostnego, stanowi główną oś i podporę organizmu. Jego budowa, krzywizna czy schorzenia mają wpływ na funkcjonowanie innych narządów. Rahabilitanci Piotr Górski oraz Rafał Krasicki przedstawili budowę poszczególnych części kręgosłupa i ich funkcje oraz metody dbania o ten narząd ruchu.
Naturalne krzywizny kręgosłupa ułatwiają utrzymanie równowagi przy pionowej postawie ciała oraz spełniają rolę amortyzatorów podczas chodzenia. Ponadto charakterystyczna budowa kręgosłupa (podwójne S) pozwala unieść 17 razy więcej ciężaru budowa idealnie pionowa. W pierwszej części wykładu przedstawione zostało kształtowanie się kręgosłupa, budowa i funkcje poszczególnych jego odcinków
W drugiej części wykładu poruszona została tematyka rdzenia kręgowego oraz krążków międzykręgowych (potocznie zwanych „dyskami”), których schorzenia sprawiają najwięcej problemów pacjentom. Dyskopatia (przepuklina jądra miażdżystego tarczy międzykręgowej kręgosłupa) jest najczęściej pierwszym etapem choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa. Inną poważną chorobą jest osteoporoza. Zaproszeni wykładowcy przedstawili słuchaczom metody unikania schorzeń, m.in. dobroczynny wpływ ruchu na dobrą kondycję kręgosłupa.
11. Wielkie wpadki nauki - dr Stanisław Bajtlik i prof. dr. hab. Jarosław Włodarczyk
2020-02-04 15:35:20
Debata dr. Stanisława Bajtlika i prof. dr. hab. Jarosława Włodarczyka na temat wielkich naukowych wpadek odbyła się w ramach XVI Festiwalu Nauki w Warszawie [28 września 2012 r.]
Od czasu do czasu świat dowiaduje się o niezwykłych pomyłkach naukowców. Jak i dlaczego do nich dochodzi? Jakie są ich cechy wspólne? Jak nauka oczyszcza się z błędnych wyników? Czy wpadki to kompromitacja nauki, czy też ich falsyfikacja to powód do dumy? Czy możemy być pewni, że w dzisiejszej nauce nie żyjemy w fałszywych przekonaniach wynikających z niesfalsyfikowanych „wielkich wpadek”?
Wpadki są przede wszystkim bardzo kosztowne. Przekonali się o tym budowniczowie Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, którzy przeznaczyli na niego pół miliarda dolarów. Natychmiast po umieszczeniu teleskopu na orbicie odkryto, że to najlepiej wyszlifowane zwierciadło świata daje niewyraźny obraz obiektów. Dopiero po kolejnych, również bardzo kosztownych naprawach teleskop zacząć dostarczać wysokiej klasy zdjęć.
Najświeższą wielką wpadką naukowców (z 2011 roku) było doniesienie, jakoby neutrina poruszały się szybciej niż światło. Informacja okazała się nieprawdziwa – w tym przypadku „zawinił” niedostatecznie mocno wciśnięty kabel w jednym z urządzeń wykorzystanym w eksperymencie.
Pod koniec lat 90. XX wieku dwaj uznani fizycy Stanley Pons z University of Utah i Martin Fleischmann z University of Southampton, ogłosili, że wynaleźli prostą metodę wykonania zimnej fuzji (nazwa hipotetycznej metody fuzji jąder atomowych) atomów deuteru. Doniesienie okazało się zbyt pochopne, a fizycy okryci zostali niesławą.
Inną sensacją było wykrycie pod koniec lat 60.XX wieku paliwody (nowej formy wody, charakteryzującej się m.in. wyższą temperaturą wrzenia). Ponieważ paliwodę „odkrył” badacz radziecki, w Stanach Zjednoczonych rozpoczął się wyścig o wynalezienie paliwody o jeszcze wyższej temperaturze wrzenia. Oczywiście paliwoda tak naprawdę nie została nigdy uzyskana.
W rywalizacji o nowe „odkrycia” naukowcy dopuszczali się również fałszerstw, mistyfikacji i celowego wprowadzania kolegów w błąd. Ponadto do wpadek przyczyniały się również żarty naukowców, za innych brane na poważnie. Jak trafnie zauważył Arthur Hays Sulzberger, wydawca NYT w latach 1935-1961 „Trzeba mieć umysł otwarty, ale nie na tyle, żeby mózg wypadł”.
Drugą część wykładu zakończyła krótka dyskusja z uczestnikami wykładu.
Debata dr. Stanisława Bajtlika i prof. dr. hab. Jarosława Włodarczyka na temat wielkich naukowych wpadek odbyła się w ramach XVI Festiwalu Nauki w Warszawie [28 września 2012 r.]
Od czasu do czasu świat dowiaduje się o niezwykłych pomyłkach naukowców. Jak i dlaczego do nich dochodzi? Jakie są ich cechy wspólne? Jak nauka oczyszcza się z błędnych wyników? Czy wpadki to kompromitacja nauki, czy też ich falsyfikacja to powód do dumy? Czy możemy być pewni, że w dzisiejszej nauce nie żyjemy w fałszywych przekonaniach wynikających z niesfalsyfikowanych „wielkich wpadek”?
Wpadki są przede wszystkim bardzo kosztowne. Przekonali się o tym budowniczowie Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, którzy przeznaczyli na niego pół miliarda dolarów. Natychmiast po umieszczeniu teleskopu na orbicie odkryto, że to najlepiej wyszlifowane zwierciadło świata daje niewyraźny obraz obiektów. Dopiero po kolejnych, również bardzo kosztownych naprawach teleskop zacząć dostarczać wysokiej klasy zdjęć.
Najświeższą wielką wpadką naukowców (z 2011 roku) było doniesienie, jakoby neutrina poruszały się szybciej niż światło. Informacja okazała się nieprawdziwa – w tym przypadku „zawinił” niedostatecznie mocno wciśnięty kabel w jednym z urządzeń wykorzystanym w eksperymencie.
Pod koniec lat 90. XX wieku dwaj uznani fizycy Stanley Pons z University of Utah i Martin Fleischmann z University of Southampton, ogłosili, że wynaleźli prostą metodę wykonania zimnej fuzji (nazwa hipotetycznej metody fuzji jąder atomowych) atomów deuteru. Doniesienie okazało się zbyt pochopne, a fizycy okryci zostali niesławą.
Inną sensacją było wykrycie pod koniec lat 60.XX wieku paliwody (nowej formy wody, charakteryzującej się m.in. wyższą temperaturą wrzenia). Ponieważ paliwodę „odkrył” badacz radziecki, w Stanach Zjednoczonych rozpoczął się wyścig o wynalezienie paliwody o jeszcze wyższej temperaturze wrzenia. Oczywiście paliwoda tak naprawdę nie została nigdy uzyskana.
W rywalizacji o nowe „odkrycia” naukowcy dopuszczali się również fałszerstw, mistyfikacji i celowego wprowadzania kolegów w błąd. Ponadto do wpadek przyczyniały się również żarty naukowców, za innych brane na poważnie. Jak trafnie zauważył Arthur Hays Sulzberger, wydawca NYT w latach 1935-1961 „Trzeba mieć umysł otwarty, ale nie na tyle, żeby mózg wypadł”.
Drugą część wykładu zakończyła krótka dyskusja z uczestnikami wykładu.
10. Disruptive technologies – technologie, które zmieniają świat - dr Jacek Szczytko
2020-02-04 15:23:11
Wykład dr. Jacka Szczytko z Wydziału Fizyki UW zorganizowany został w ramach XVI Festiwalu Nauki w Warszawie. Instytut Matematyczny PAN, Warszawa [26 września 2012 r.]
Czy można wyobrazić sobie życie bez komputerów lub Internetu? Na wykładzie przedstawione zostały technologie, które zrewolucjonizowały nasz świat.
„Disruptive technologies”, to technologie „wymiatające”, „wybijające”. Wchodząc na rynek dokonują rewolucji w danej branży, bądź tworzą nową branżę na rynku. Nowe wynalazki „wymiotły” maszyny do pisania, aparaty analogowe, zegarki mechaniczne, kasety VHS… Wraz z nimi zniknęło wiele firm, które nie zdołały wprowadzić innowacji w swoich produktach. W pierwszej części wykładu dr Jacek Szczytko przedstawia narodziny wynalazków i ich wpływ na nasze nasze życie.
Wejście na rynek „disruptive technology” nie od razu wiąże się z sukcesem. Często innowacyjne technologie wydają się mało interesujące i nie znajdują poparcia wśród doświadczonych użytkowników danego produktu. Niewielką popularnością cieszyły się początkowo komputery, telefony komórkowe czy aparaty cyfrowe. Sceptycy uważali, że ich zastosowanie nie będzie powszechne i nie wyjdzie poza biurowce. Tymczasem popyt na nie okazał się ogromny. Na przykładzie firm Xerox, IBM, Intel, Apple omówione zostały strategie wielkich firm w walce o nowe „disruptive technologies” i nowych klientów.
Wykład dr. Jacka Szczytko z Wydziału Fizyki UW zorganizowany został w ramach XVI Festiwalu Nauki w Warszawie. Instytut Matematyczny PAN, Warszawa [26 września 2012 r.]
Czy można wyobrazić sobie życie bez komputerów lub Internetu? Na wykładzie przedstawione zostały technologie, które zrewolucjonizowały nasz świat.
„Disruptive technologies”, to technologie „wymiatające”, „wybijające”. Wchodząc na rynek dokonują rewolucji w danej branży, bądź tworzą nową branżę na rynku. Nowe wynalazki „wymiotły” maszyny do pisania, aparaty analogowe, zegarki mechaniczne, kasety VHS… Wraz z nimi zniknęło wiele firm, które nie zdołały wprowadzić innowacji w swoich produktach. W pierwszej części wykładu dr Jacek Szczytko przedstawia narodziny wynalazków i ich wpływ na nasze nasze życie.
Wejście na rynek „disruptive technology” nie od razu wiąże się z sukcesem. Często innowacyjne technologie wydają się mało interesujące i nie znajdują poparcia wśród doświadczonych użytkowników danego produktu. Niewielką popularnością cieszyły się początkowo komputery, telefony komórkowe czy aparaty cyfrowe. Sceptycy uważali, że ich zastosowanie nie będzie powszechne i nie wyjdzie poza biurowce. Tymczasem popyt na nie okazał się ogromny. Na przykładzie firm Xerox, IBM, Intel, Apple omówione zostały strategie wielkich firm w walce o nowe „disruptive technologies” i nowych klientów.
9. Jak schudnąć nie tracąc zdrowia? - dr Jacek Wilczak
2020-02-04 15:12:33
Wykład dr Jacka Wilczaka z Wyższej Szkoły Zawodowej Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia wygłoszony został ramach XVI Festiwalu Nauki w Warszawie [25 września 2012 r.]
Otyłość i nadwaga stają się problemem coraz młodszych osób, przez które dodatkowo traktowane są jako defekt urody. Celem wykładu będzie wskazanie na konieczność racjonalnego postępowania dietetycznego w czasie redukcji masy ciała oraz uzmysłowienie, że „dieta cud” nie istnieje.
Z około miliarda mieszkańców świata mających nadwagę, trzysta milionów cierpi na otyłość. Taka sytuacja wynika m.in. ze zmian cywilizacyjnych, do których nie są przystosowane nasze ciała. Obecnie człowiek nie musi już walczyć czy szukać pożywienia, nie traci zatem energii.
Przy odchudzaniu należy zdać sobie sprawę, że nasz organizm cały czas zmaga się z przeciwstawnymi procesami: anabolicznym (czyli nabywanie masy ciała) i katabolicznym (utrata masy ciała). Ponadto każdy człowiek ma inne wydatki energetyczne – niektórzy do przeżycia potrzebują 1000 inni 2000 kalorii. Ważne zatem, aby przy odchudzaniu ustalić podstawowe zapotrzebowanie swoich wydatków energetycznych i nie dostarczać organizmowi mniejszej ilości kalorii (dlatego też „dieta 1000 kalorii” nie jest dla każdego). Ponadto zalecane jest, aby chudnąć w takim tempie, w jakim nabywało się masę ciała – diety w stylu „schudnij w tydzień” mogą przynieść więcej szkody niż pożytku. Jak ustalić swoje wydatki energetyczne? Co wpływa na tempo przemiany materii?
Jest kilka sposobów utraty masy ciała. Dr Wilczak przedstawił działanie suplementów oraz pokarmów stosowanych przy odchudzaniu. Okazuje się również, że istotna jest kolejność składników spożywanych posiłków (np. obiad warto rozpoczynać od warzyw) i częstotliwość jedzenia.
Na koniec wykładowca dokonał przeglądu szkodliwych „diet”: głodówkowej, kapuścianej, metabolicznej, Kwaśniewskiego, kopenhaskiej, diety pod kolor oczu, krwi oraz podsumował dobre zasady przyświecające odchudzaniu.
Wykład dr Jacka Wilczaka z Wyższej Szkoły Zawodowej Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia wygłoszony został ramach XVI Festiwalu Nauki w Warszawie [25 września 2012 r.]
Otyłość i nadwaga stają się problemem coraz młodszych osób, przez które dodatkowo traktowane są jako defekt urody. Celem wykładu będzie wskazanie na konieczność racjonalnego postępowania dietetycznego w czasie redukcji masy ciała oraz uzmysłowienie, że „dieta cud” nie istnieje.
Z około miliarda mieszkańców świata mających nadwagę, trzysta milionów cierpi na otyłość. Taka sytuacja wynika m.in. ze zmian cywilizacyjnych, do których nie są przystosowane nasze ciała. Obecnie człowiek nie musi już walczyć czy szukać pożywienia, nie traci zatem energii.
Przy odchudzaniu należy zdać sobie sprawę, że nasz organizm cały czas zmaga się z przeciwstawnymi procesami: anabolicznym (czyli nabywanie masy ciała) i katabolicznym (utrata masy ciała). Ponadto każdy człowiek ma inne wydatki energetyczne – niektórzy do przeżycia potrzebują 1000 inni 2000 kalorii. Ważne zatem, aby przy odchudzaniu ustalić podstawowe zapotrzebowanie swoich wydatków energetycznych i nie dostarczać organizmowi mniejszej ilości kalorii (dlatego też „dieta 1000 kalorii” nie jest dla każdego). Ponadto zalecane jest, aby chudnąć w takim tempie, w jakim nabywało się masę ciała – diety w stylu „schudnij w tydzień” mogą przynieść więcej szkody niż pożytku. Jak ustalić swoje wydatki energetyczne? Co wpływa na tempo przemiany materii?
Jest kilka sposobów utraty masy ciała. Dr Wilczak przedstawił działanie suplementów oraz pokarmów stosowanych przy odchudzaniu. Okazuje się również, że istotna jest kolejność składników spożywanych posiłków (np. obiad warto rozpoczynać od warzyw) i częstotliwość jedzenia.
Na koniec wykładowca dokonał przeglądu szkodliwych „diet”: głodówkowej, kapuścianej, metabolicznej, Kwaśniewskiego, kopenhaskiej, diety pod kolor oczu, krwi oraz podsumował dobre zasady przyświecające odchudzaniu.
8. Komórki macierzyste: między lekiem a nadzieją - prof. Marek Maleszewski, dr hab. Katarzyna Kotulska-Jóźwiak, prof. dr hab. Zygmunt Pojda
2020-02-04 14:57:48
Debata na temat komórek macierzystych odbyła się w ramach XVI Festiwalu Nauki w Warszawie. Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego [22 września 2012 r.]
Komórki macierzyste od wielu lat budzą nadzieję na ich praktyczne wykorzystanie w medycynie do naprawy uszkodzonych lub źle funkcjonujących narządów i tkanek. Jednocześnie budzą obawy związane ze sposobami ich pozyskiwania, manipulacjami, jakim są poddawane oraz niepożądanymi efektami ich zastosowania w terapii.
Nasze ciało zbudowane jest z 200 rodzajów komórek. Niektóre z nich mają zdolność dzielenia się, można je izolować i namnażać. To są właśnie komórki macierzyste, mające zaskakujące zdolności regeneracje. W pierwszej części panelu prof. Marek Maleszewski z Wydziału Biologii UW przedstawił proces tworzenia się embrionalnych komórek macierzystych oraz ich rodzaje.
Dr hab. Katarzyna Kotulska-Jóźwiak z Kliniki Neurologii i Epileptologii Instytutu „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” przedstawiła możliwość izolowania komórek macierzystych od dorosłego człowieka, bez konieczności unicestwiania zarodka (ingerencja w zarodek budzi bowiem największe kontrowersje etyczne). Komórki te niosą nadzieje, ale także zagrożenia – wprowadzone do organizmu dorosłego człowieka, zamiast integrować się mogą tworzyć potworniaki (rodzaj nowotworu) lub nowotwory złośliwe.
Prof. dr hab. Zygmunt Pojda z Zakładu Hematologii Doświadczalnej Centrum Onkologii Instytutu im. Marii Curie-Skłodowskiej przedstawił możliwości regeneracyjne komórek mezenchymalnych. Występują one np. w szpiku kostnym, wątrobie czy mięśniach. Mogą dawać początek różnym rodzajom tkanek, np. kościom, chrząstce, tkance tłuszczowej, mięśniom, ścięgnom. Inżynieria nad tymi komórkami uważana jest za zgodną z etyką. To jednocześnie najbardziej przydatne obecnie komórki, o najmniejszym jednak zakesie możliwości.
Pytania od uczestników: Czy możliwe jest wyleczenie cukrzycy komórkami macierzystymi? Co to jest onkogen?
Debata na temat komórek macierzystych odbyła się w ramach XVI Festiwalu Nauki w Warszawie. Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego [22 września 2012 r.]
Komórki macierzyste od wielu lat budzą nadzieję na ich praktyczne wykorzystanie w medycynie do naprawy uszkodzonych lub źle funkcjonujących narządów i tkanek. Jednocześnie budzą obawy związane ze sposobami ich pozyskiwania, manipulacjami, jakim są poddawane oraz niepożądanymi efektami ich zastosowania w terapii.
Nasze ciało zbudowane jest z 200 rodzajów komórek. Niektóre z nich mają zdolność dzielenia się, można je izolować i namnażać. To są właśnie komórki macierzyste, mające zaskakujące zdolności regeneracje. W pierwszej części panelu prof. Marek Maleszewski z Wydziału Biologii UW przedstawił proces tworzenia się embrionalnych komórek macierzystych oraz ich rodzaje.
Dr hab. Katarzyna Kotulska-Jóźwiak z Kliniki Neurologii i Epileptologii Instytutu „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” przedstawiła możliwość izolowania komórek macierzystych od dorosłego człowieka, bez konieczności unicestwiania zarodka (ingerencja w zarodek budzi bowiem największe kontrowersje etyczne). Komórki te niosą nadzieje, ale także zagrożenia – wprowadzone do organizmu dorosłego człowieka, zamiast integrować się mogą tworzyć potworniaki (rodzaj nowotworu) lub nowotwory złośliwe.
Prof. dr hab. Zygmunt Pojda z Zakładu Hematologii Doświadczalnej Centrum Onkologii Instytutu im. Marii Curie-Skłodowskiej przedstawił możliwości regeneracyjne komórek mezenchymalnych. Występują one np. w szpiku kostnym, wątrobie czy mięśniach. Mogą dawać początek różnym rodzajom tkanek, np. kościom, chrząstce, tkance tłuszczowej, mięśniom, ścięgnom. Inżynieria nad tymi komórkami uważana jest za zgodną z etyką. To jednocześnie najbardziej przydatne obecnie komórki, o najmniejszym jednak zakesie możliwości.
Pytania od uczestników: Czy możliwe jest wyleczenie cukrzycy komórkami macierzystymi? Co to jest onkogen?
7. Krótka historia naukowa globalnego ocieplenia - dr. hab. Szymon P. Malinowski
2020-01-31 15:12:11
Wykład prof. dr. hab. Szymona P. Malinowskiego wygłoszony został w ramach XVI Festiwalu Nauki w Warszawie. Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego [22 września 2012]
Pojęcie efektu cieplarnianego ma już niemal 200 lat. Prof. dr hab. Szymon P. Malinowski przedstawił historię odkryć gazów cielarnianych i analizę ich wpływu na temperaturę powietrza Ziemi. Wyjaśnił również czym rożni się pogoda od klimatu i dlaczego klimat jest w pewnym sensie łatwiejszy do prognozowania niż pogoda.
Już w XVIII wieku naukowcy potrafili określić dwie składowe kształtujące klimat: wpływ Słońca oraz izolacyjne właściwości powłoki ziemskiej. W XIX wieku odkryto, że regulatorami temperatury są również dwutlenek węgla oraz para wodna (czyli tzw. gazy cieplarniane). W 1824 roku pierwszy raz użyto określenie „efekt cieplarniany”.
Druga część wykładu nawiązuje do badań prowadzonych w XX wieku. Już w latach 30. ubiegłego stulecia przewidziano, że wzrost dwutlenku węgla w powietrzu może doprowadzić do wzrostu temperatury powietrza. Pod koniec pierwszej połowy XX wieku, na długo przed „wybuchem” zainteresowania globalnym ociepleniem wyniki badań naukowych dowodziły, że tzw. „czułość klimatu” na podwojenie dwutlenku węgla wynieść może od 2°C do 4°C. Wyniki badań podsumowane w ostatnim, czwartym raporcie IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) pokazują, że wynosi ona prawdopodobnie od 2°C do 4,5°C. Najbardziej prawdopodobna wartość to 3°C. Prawdopodobieństwo, że jest ona poniżej 1,5°C jest bardzo niewielkie, nie można natomiast wykluczyć wartości wyraźnie wyższych niż 4,5°C. Obecnie trwają dyskusje jak szybko klimat się ociepli oraz jakich konsekwencji możemy się spodziewać.
Wykład prof. dr. hab. Szymona P. Malinowskiego wygłoszony został w ramach XVI Festiwalu Nauki w Warszawie. Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego [22 września 2012]
Pojęcie efektu cieplarnianego ma już niemal 200 lat. Prof. dr hab. Szymon P. Malinowski przedstawił historię odkryć gazów cielarnianych i analizę ich wpływu na temperaturę powietrza Ziemi. Wyjaśnił również czym rożni się pogoda od klimatu i dlaczego klimat jest w pewnym sensie łatwiejszy do prognozowania niż pogoda.
Już w XVIII wieku naukowcy potrafili określić dwie składowe kształtujące klimat: wpływ Słońca oraz izolacyjne właściwości powłoki ziemskiej. W XIX wieku odkryto, że regulatorami temperatury są również dwutlenek węgla oraz para wodna (czyli tzw. gazy cieplarniane). W 1824 roku pierwszy raz użyto określenie „efekt cieplarniany”.
Druga część wykładu nawiązuje do badań prowadzonych w XX wieku. Już w latach 30. ubiegłego stulecia przewidziano, że wzrost dwutlenku węgla w powietrzu może doprowadzić do wzrostu temperatury powietrza. Pod koniec pierwszej połowy XX wieku, na długo przed „wybuchem” zainteresowania globalnym ociepleniem wyniki badań naukowych dowodziły, że tzw. „czułość klimatu” na podwojenie dwutlenku węgla wynieść może od 2°C do 4°C. Wyniki badań podsumowane w ostatnim, czwartym raporcie IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) pokazują, że wynosi ona prawdopodobnie od 2°C do 4,5°C. Najbardziej prawdopodobna wartość to 3°C. Prawdopodobieństwo, że jest ona poniżej 1,5°C jest bardzo niewielkie, nie można natomiast wykluczyć wartości wyraźnie wyższych niż 4,5°C. Obecnie trwają dyskusje jak szybko klimat się ociepli oraz jakich konsekwencji możemy się spodziewać.
6. Alergia wczoraj i dziś - dr Sławomir Białek
2020-01-31 15:00:30
Wykład dr. Sławomira Białka z Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego odbył się w ramach XVI Festiwalu Nauki w Warszawie [22 września 2012 r.]
Najstarszym zapisem reakcji alergicznej jest opis śmierci faraona Menesa (XVII w. p.n.e.) – zmarł on nagle po użądleniu przez szerszenia. Uczulenia na mleko i biały ser także znane były już w starożytności. Pierwszym lekarzem, który zaczął badać alergie był Hipokrates. Doszedł do wniosku, że uczulenia zależne są od … temperamentu. Pojęcie „alergia” pojawiło się dopiero w 1906 r.
Obecnie można już mówić o epidemiologii chorób alergicznych. Wykazano, że w krajach wysokorozwiniętych liczba zachorowań podwaja się co 15 lat. Najwięcej osób skarży się na alergiczny nieżyt nosa, astmę, dolegliwości dermatologiczne i objawy związane z ukąszeniem owadów. Te objawy dotyczą głównie osób dorosłych. Alergie pokarmowe występują zaś głównie wśród dzieci.
Alergia to rodzaj nadwrażliwości na dane czynniki, nie powodujące objawów u innych osób. Prawdopodobieństwo uczulenia rośnie jeśli rodzice są alergikami. Ponadto alergii sprzyjają niekorzystne warunki otoczenia: urbanizacja, zanieczyszczenie powietrza, nowe rodzaje materiałów budowlanych, wysoka wilgotność w mieszkaniach, nadmierne stosowanie antybiotyków. Okazuje się, że znaczenie ma również wielkość rodziny oraz obszar zamieszkania: liczba rodzeństwa jest odwrotnie proporcjonalna do częstości występowania chorób. Co ciekawe, ta reguła nie dotyczy braci. Jeśli chodzi o obszar, alergiczny nieżyt nosa rzadziej dotyczy mieszkańców wsi.
Alergeny dzielić można na sezonowe i całoroczne. Mogą wywoływać szereg objawów, które najczęściej zaczynają się od chorób oczu (atopowe zapalenie spojówek), kataru (alergiczny nieżyt nosa), czy chorób skóry (zaczerwienienia, pokrzywka, atopowe zapalenie skóry). Najczęściej uczulają pyłki drzew (leszczyna, brzoza, olcha) i chwasty. Warto śledzić kalendarz pylenia roślin przed planowanymi pracami w ogrodzie czy planując wakacje. Nieprawidłowe postępowanie w przypadku alergii może prowadzić do powikłań w wyniku których dochodzi m.in. do astmy!
Dr Sławomir Białek przedstawia również metody łagodzenia alergii i ich skuteczność m.in. immunoterapię swoistą, czyli odczulanie. To obecnie najbardziej popularna i skuteczna metoda walki z nadwrażliwością.
Wykład dr. Sławomira Białka z Katedry Biochemii i Chemii Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego odbył się w ramach XVI Festiwalu Nauki w Warszawie [22 września 2012 r.]
Najstarszym zapisem reakcji alergicznej jest opis śmierci faraona Menesa (XVII w. p.n.e.) – zmarł on nagle po użądleniu przez szerszenia. Uczulenia na mleko i biały ser także znane były już w starożytności. Pierwszym lekarzem, który zaczął badać alergie był Hipokrates. Doszedł do wniosku, że uczulenia zależne są od … temperamentu. Pojęcie „alergia” pojawiło się dopiero w 1906 r.
Obecnie można już mówić o epidemiologii chorób alergicznych. Wykazano, że w krajach wysokorozwiniętych liczba zachorowań podwaja się co 15 lat. Najwięcej osób skarży się na alergiczny nieżyt nosa, astmę, dolegliwości dermatologiczne i objawy związane z ukąszeniem owadów. Te objawy dotyczą głównie osób dorosłych. Alergie pokarmowe występują zaś głównie wśród dzieci.
Alergia to rodzaj nadwrażliwości na dane czynniki, nie powodujące objawów u innych osób. Prawdopodobieństwo uczulenia rośnie jeśli rodzice są alergikami. Ponadto alergii sprzyjają niekorzystne warunki otoczenia: urbanizacja, zanieczyszczenie powietrza, nowe rodzaje materiałów budowlanych, wysoka wilgotność w mieszkaniach, nadmierne stosowanie antybiotyków. Okazuje się, że znaczenie ma również wielkość rodziny oraz obszar zamieszkania: liczba rodzeństwa jest odwrotnie proporcjonalna do częstości występowania chorób. Co ciekawe, ta reguła nie dotyczy braci. Jeśli chodzi o obszar, alergiczny nieżyt nosa rzadziej dotyczy mieszkańców wsi.
Alergeny dzielić można na sezonowe i całoroczne. Mogą wywoływać szereg objawów, które najczęściej zaczynają się od chorób oczu (atopowe zapalenie spojówek), kataru (alergiczny nieżyt nosa), czy chorób skóry (zaczerwienienia, pokrzywka, atopowe zapalenie skóry). Najczęściej uczulają pyłki drzew (leszczyna, brzoza, olcha) i chwasty. Warto śledzić kalendarz pylenia roślin przed planowanymi pracami w ogrodzie czy planując wakacje. Nieprawidłowe postępowanie w przypadku alergii może prowadzić do powikłań w wyniku których dochodzi m.in. do astmy!
Dr Sławomir Białek przedstawia również metody łagodzenia alergii i ich skuteczność m.in. immunoterapię swoistą, czyli odczulanie. To obecnie najbardziej popularna i skuteczna metoda walki z nadwrażliwością.
5. W poszukiwaniu nowej Ziemi - prof. Andrzej Udalski
2020-01-31 14:30:28
Wykład prof. Andrzeja Udalskiego z Centrum Astronomicznego UW rozpoczął XVI Festiwal Nauki w Warszawie. Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego [21 września 2012 r.]
Od prawie 20 lat jesteśmy świadkami (a także uczestnikami) niesłychanie szybkiego postępu w jednej z najbardziej aktywnych dziedzin współczesnej astrofizyki – poszukiwaniu planet pozasłonecznych. Do tej pory odnaleziono ich już 830! Według naukowców jesteśmy coraz bliżej odkrycia drugiej Ziemi.
Odkrycia ostatnich kilkunastu lat pozwoliły lepiej poznać Układ Słoneczny. Część pierwsza wykładu to krótkie przypomnienie naszego miejsca we Wszechświecie, przedstawienie otaczających nas planet i innych ciał niebieskich oraz historia poszukiwań planet pozasłonecznych.
Dziedzina badań pozasłonecznych jest młoda, ale rozwija się bardzo szybko. To okres pionierskich, pierwszych odkryć, na które społeczność astronomiczna czekała długie dziesięciolecia W tej części wykładu omówione zostały podstawowe, najbardziej efektywne techniki odkrywania planet: metoda spektroskopowa oraz metoda tranzytów.
Polski wkład w rozwój astrofizyki jest bardzo duży. Pierwsze planety spoza Układu Słonecznego odkrył Polak Aleksander Wolszczan w 1990 roku. Od tamtego czasu odkryto już 830 planet pozasłonecznych, krążących w 660 układach. Obecnie, dzięki wyrafinowanym technikom, astrofizykom udaje się odkrywać planety nawet tak małe jak nasza Ziemia. Największy polski wkład w badania nieba dostarczający wielu obserwacji naukowych to projekt OGLE (The Optical Gravitational Lensing Experiment, Eksperyment Soczewkowania Grawitacyjnego) trwający od 1992 roku, kierowany obecnie przez prof. Andrzeja Udalskiego. Projekt ma na celu wykrywanie i obserwację zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego za pomocą polskiego teleskopu w Las Campanas Observatory w Chile. To jeden z największych na świecie wielkoskalowych przeglądów nieba, regularnie obserwujący ponad miliard gwiazd. Dane z eksperymentu prowadzonego już dwadzieścia lat dały podstawę do 350 prac naukowych w czołowych pismach astronomicznych.
Prezentacja przedstawiona przez prof. Andrzeja Udalskiego na wykładzie dostępna jest tutaj w formacie PDF - http://www.wszechnica.org.pl/repository/0272/0272_w_poszukiwaniu_ziemi.pdf
Wykład prof. Andrzeja Udalskiego z Centrum Astronomicznego UW rozpoczął XVI Festiwal Nauki w Warszawie. Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego [21 września 2012 r.]
Od prawie 20 lat jesteśmy świadkami (a także uczestnikami) niesłychanie szybkiego postępu w jednej z najbardziej aktywnych dziedzin współczesnej astrofizyki – poszukiwaniu planet pozasłonecznych. Do tej pory odnaleziono ich już 830! Według naukowców jesteśmy coraz bliżej odkrycia drugiej Ziemi.
Odkrycia ostatnich kilkunastu lat pozwoliły lepiej poznać Układ Słoneczny. Część pierwsza wykładu to krótkie przypomnienie naszego miejsca we Wszechświecie, przedstawienie otaczających nas planet i innych ciał niebieskich oraz historia poszukiwań planet pozasłonecznych.
Dziedzina badań pozasłonecznych jest młoda, ale rozwija się bardzo szybko. To okres pionierskich, pierwszych odkryć, na które społeczność astronomiczna czekała długie dziesięciolecia W tej części wykładu omówione zostały podstawowe, najbardziej efektywne techniki odkrywania planet: metoda spektroskopowa oraz metoda tranzytów.
Polski wkład w rozwój astrofizyki jest bardzo duży. Pierwsze planety spoza Układu Słonecznego odkrył Polak Aleksander Wolszczan w 1990 roku. Od tamtego czasu odkryto już 830 planet pozasłonecznych, krążących w 660 układach. Obecnie, dzięki wyrafinowanym technikom, astrofizykom udaje się odkrywać planety nawet tak małe jak nasza Ziemia. Największy polski wkład w badania nieba dostarczający wielu obserwacji naukowych to projekt OGLE (The Optical Gravitational Lensing Experiment, Eksperyment Soczewkowania Grawitacyjnego) trwający od 1992 roku, kierowany obecnie przez prof. Andrzeja Udalskiego. Projekt ma na celu wykrywanie i obserwację zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego za pomocą polskiego teleskopu w Las Campanas Observatory w Chile. To jeden z największych na świecie wielkoskalowych przeglądów nieba, regularnie obserwujący ponad miliard gwiazd. Dane z eksperymentu prowadzonego już dwadzieścia lat dały podstawę do 350 prac naukowych w czołowych pismach astronomicznych.
Prezentacja przedstawiona przez prof. Andrzeja Udalskiego na wykładzie dostępna jest tutaj w formacie PDF - http://www.wszechnica.org.pl/repository/0272/0272_w_poszukiwaniu_ziemi.pdf
Pokazujemy po 10 odcinków na stronie. Skocz do strony:
12345678910111213141516171819202122232425262728293031323334353637383940414243444546474849505152535455565758596061626364656667686970717273747576