Copernicus
Podcast Copernicus to cykl wykładów i wywiadów Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych UJ. Zadajemy sobie rozmaite pytania: Czym różnimy się od innych zwierząt? Czy świat, który postrzegamy, istnieje obiektywnie, niezależnie od nas i naszych zmysłów? Jak wygląda kosmos i jaką rolę w całej przyrodzie odgrywa człowiek? W jaki sposób zdobywamy wiedzę o świecie? Zapraszamy do słuchania!
Rozmowy w Czasach Pandemii – cykl Dominiki Dudek: Czy medycyna jest gotowa na epidemię?
2020-06-09 09:59:22
Rozmowa z prof. Andrzejem Matyją, Kierownik II Katedry Chirurgii Ogólnej CM UJ, Prezes Naczelnej Izby Lekarskiej Na jak przygotowany system medycyny w Polsce napotkała pandemia? Nie widać w naszym kraju takiej tragedii, jaką obserwowaliśmy we Włoszech czy Hiszpanii – jak można to wytłumaczyć? Które działania MZ były trafione, a które błędne lub wdrożone zbyt późno? Czy teraz jest odpowiedni czas na luzowanie ograniczeń? Co będzie z medycyną po pandemii? Jakie są główne zagrożenia? Prowadzenie: Profesor Dominika Dudek
Rozmowa z prof. Andrzejem Matyją, Kierownik II Katedry Chirurgii Ogólnej CM UJ, Prezes Naczelnej Izby Lekarskiej Na jak przygotowany system medycyny w Polsce napotkała pandemia? Nie widać w naszym kraju takiej tragedii, jaką obserwowaliśmy we Włoszech czy Hiszpanii – jak można to wytłumaczyć? Które działania MZ były trafione, a które błędne lub wdrożone zbyt późno? Czy teraz jest odpowiedni czas na luzowanie ograniczeń? Co będzie z medycyną po pandemii? Jakie są główne zagrożenia? Prowadzenie: Profesor Dominika Dudek
Czas rozpaczy czy nadziei?
2020-06-09 09:45:29
Rozmowa Wojciecha Bonowicza z Michałem Hellerem
Rozmowa Wojciecha Bonowicza z Michałem Hellerem
Odkrycie promieniotwórczości – przed i po - Barbara Petelenz
2019-08-07 11:38:14
Odkrycie naturalnej promieniotwórczości związków uranu, dokonane w roku 1896 przez Henri Antoine Becquerela, było jednym z kluczowych odkryć w fizyce końca XIX wieku. Zjawisko to, początkowo niedocenione nawet przez samego odkrywcę, zostało starannie zbadane przez Marię Skłodowską-Curie oraz Piotra Curie, a wyniki tych prac przyniosły wszystkim trzem wymienionym osobom Nagrodę Nobla z Fizyki w roku 1903. W wykładzie będzie krótko przedstawiony stan badań bezpośrednio poprzedzających odkrycie promieniotwórczości, a następnie założenia metodologiczne eksperymentów Becquerela oraz państwa Curie. Będą też zarysowane kierunki badań fundamentalnych inspirowanych odkryciem promieniotwórczości, a podjętych przez fizyków około roku 1900. Omówione zostaną główne konsekwencje poznawcze tych badań, a także ich niektóre skutki praktyczne.
Odkrycie naturalnej promieniotwórczości związków uranu, dokonane w roku 1896 przez Henri Antoine Becquerela, było jednym z kluczowych odkryć w fizyce końca XIX wieku. Zjawisko to, początkowo niedocenione nawet przez samego odkrywcę, zostało starannie zbadane przez Marię Skłodowską-Curie oraz Piotra Curie, a wyniki tych prac przyniosły wszystkim trzem wymienionym osobom Nagrodę Nobla z Fizyki w roku 1903. W wykładzie będzie krótko przedstawiony stan badań bezpośrednio poprzedzających odkrycie promieniotwórczości, a następnie założenia metodologiczne eksperymentów Becquerela oraz państwa Curie. Będą też zarysowane kierunki badań fundamentalnych inspirowanych odkryciem promieniotwórczości, a podjętych przez fizyków około roku 1900. Omówione zostaną główne konsekwencje poznawcze tych badań, a także ich niektóre skutki praktyczne.
Zaglądanie w umysły zwierząt: eksperymenty nagraniowe - Łukasz Kwiatek
2019-08-07 11:34:00
Eksperyment nagraniowy (playback experiment), podczas którego analizuje się zachowanie zwierząt, którym odtwarza się nagrane wcześniej odgłosy wydawane przez osobniki tego samego gatunku w różnych okolicznościach, po raz pierwszy został przeprowadzony pod koniec XIX wieku przez amerykańskiego zoologa Richarda Lyncha Garnera, jednego z pionierów badań nad małpami. Początkowo eksperyment ten bardziej kojarzono z cyrkowymi pokazami, ale po ponownym odkryciu go dla nauki w drugiej połowie XX wieku stał się fundamentalnym narzędziem badawczym w etologii kognitywnej. Podczas wykładu Łukasza Kwiatka przyjrzymy się historii eksprymentów nagraniowych, z uwzględnieniem najbardziej spektakularnych badań, które pozwoliły lepiej zrozumieć umysły wielu gatunków – małp, morskich ssaków, drapieżników lądowych czy ptaków.
Eksperyment nagraniowy (playback experiment), podczas którego analizuje się zachowanie zwierząt, którym odtwarza się nagrane wcześniej odgłosy wydawane przez osobniki tego samego gatunku w różnych okolicznościach, po raz pierwszy został przeprowadzony pod koniec XIX wieku przez amerykańskiego zoologa Richarda Lyncha Garnera, jednego z pionierów badań nad małpami. Początkowo eksperyment ten bardziej kojarzono z cyrkowymi pokazami, ale po ponownym odkryciu go dla nauki w drugiej połowie XX wieku stał się fundamentalnym narzędziem badawczym w etologii kognitywnej. Podczas wykładu Łukasza Kwiatka przyjrzymy się historii eksprymentów nagraniowych, z uwzględnieniem najbardziej spektakularnych badań, które pozwoliły lepiej zrozumieć umysły wielu gatunków – małp, morskich ssaków, drapieżników lądowych czy ptaków.
W poszukiwaniu mózgu emocjonalnego - Kinga Wołoszyn-Hohol
2019-08-07 11:31:35
Jeśli emocje ludzi choć po części podobne są do tych, jakich doświadczają niektóre zwierzęta, źródłem tego faktu muszą być współdzielone obwody mózgowe. Czy za emocje odpowiedzialne są tylko schowane głęboko w naszych mózgach struktury podkorowe, czy też istotną rolę w życiu emocjonalnym odgrywa nowsza ewolucyjnie kora mózgowa? Czy emocje są - jak twierdzono przez stulecia - tym samym co uczucia? Jeśli nie, to czy emocjom, których doświadczają inne zwierzęta towarzyszą także uczucia? Niniejszy wykład poświęcony będzie historii neurobiologicznych i neurokognitywnych badań nad emocjami. W jego tracie zobaczymy różne, także najnowsze, teorie, które odpowiadają między innymi na powyższe pytania. Przyjrzymy się także historii wykorzystania metod badawczych - rejestracji sygnału pojedynczych neuronów, metod psychofizjologicznych, obrazowania aktywności mózgu czy badań jego uszkodzeń w służbie zrozumienia emocji.
Jeśli emocje ludzi choć po części podobne są do tych, jakich doświadczają niektóre zwierzęta, źródłem tego faktu muszą być współdzielone obwody mózgowe. Czy za emocje odpowiedzialne są tylko schowane głęboko w naszych mózgach struktury podkorowe, czy też istotną rolę w życiu emocjonalnym odgrywa nowsza ewolucyjnie kora mózgowa? Czy emocje są - jak twierdzono przez stulecia - tym samym co uczucia? Jeśli nie, to czy emocjom, których doświadczają inne zwierzęta towarzyszą także uczucia? Niniejszy wykład poświęcony będzie historii neurobiologicznych i neurokognitywnych badań nad emocjami. W jego tracie zobaczymy różne, także najnowsze, teorie, które odpowiadają między innymi na powyższe pytania. Przyjrzymy się także historii wykorzystania metod badawczych - rejestracji sygnału pojedynczych neuronów, metod psychofizjologicznych, obrazowania aktywności mózgu czy badań jego uszkodzeń w służbie zrozumienia emocji.
Chemia we Wszechświecie. Z czego składa się kosmos? - Szymon Sikora
2019-08-07 11:29:34
Jak w historii rozwoju nauki zmieniała się nasza odpowiedź na pytanie: czy Wszechświat składa się z takich samych składników chemicznych jak nasze bezpośrednie otoczenie, nasza planeta Ziemia? Jak na to pytanie odpowiadamy dzisiaj?
Jak w historii rozwoju nauki zmieniała się nasza odpowiedź na pytanie: czy Wszechświat składa się z takich samych składników chemicznych jak nasze bezpośrednie otoczenie, nasza planeta Ziemia? Jak na to pytanie odpowiadamy dzisiaj?
Czy atom można sobie wyobrazić? - Marcin Łobejko
2019-08-07 11:26:36
Jak mechanika kwantowa opisuje atom? Podczas wykładu zastanowimy się nad ontologicznym statusem tzw. orbitali atomowych. Rozważymy czy „planetarny” model atomu jest całkowicie błędny, a jeśli tak, to co mechanika kwantowa oferuje w zamian. Usłyszymy o eksperymencie, który pozwolił wykonać „zdjęcie” orbitali atomu wodoru i zastanowimy się, jak takie zdjęcia interpretować.
Jak mechanika kwantowa opisuje atom? Podczas wykładu zastanowimy się nad ontologicznym statusem tzw. orbitali atomowych. Rozważymy czy „planetarny” model atomu jest całkowicie błędny, a jeśli tak, to co mechanika kwantowa oferuje w zamian. Usłyszymy o eksperymencie, który pozwolił wykonać „zdjęcie” orbitali atomu wodoru i zastanowimy się, jak takie zdjęcia interpretować.
Odkrycie promieniotwórczości: przed i po - Barbara Petelenz
2019-08-07 10:16:37
Odkrycie naturalnej promieniotwórczości związków uranu, dokonane w roku 1896 przez Henri Antoine Becquerela, było jednym z kluczowych odkryć w fizyce końca XIX wieku. Zjawisko to, początkowo niedocenione nawet przez samego odkrywcę, zostało starannie zbadane przez Marię Skłodowską-Curie oraz Piotra Curie, a wyniki tych prac przyniosły wszystkim trzem wymienionym osobom Nagrodę Nobla z Fizyki w roku 1903. W wykładzie będzie krótko przedstawiony stan badań bezpośrednio poprzedzających odkrycie promieniotwórczości, a następnie założenia metodologiczne eksperymentów Becquerela oraz państwa Curie. Będą też zarysowane kierunki badań fundamentalnych inspirowanych odkryciem promieniotwórczości, a podjętych przez fizyków około roku 1900. Omówione zostaną główne konsekwencje poznawcze tych badań, a także ich niektóre skutki praktyczne.
Odkrycie naturalnej promieniotwórczości związków uranu, dokonane w roku 1896 przez Henri Antoine Becquerela, było jednym z kluczowych odkryć w fizyce końca XIX wieku. Zjawisko to, początkowo niedocenione nawet przez samego odkrywcę, zostało starannie zbadane przez Marię Skłodowską-Curie oraz Piotra Curie, a wyniki tych prac przyniosły wszystkim trzem wymienionym osobom Nagrodę Nobla z Fizyki w roku 1903. W wykładzie będzie krótko przedstawiony stan badań bezpośrednio poprzedzających odkrycie promieniotwórczości, a następnie założenia metodologiczne eksperymentów Becquerela oraz państwa Curie. Będą też zarysowane kierunki badań fundamentalnych inspirowanych odkryciem promieniotwórczości, a podjętych przez fizyków około roku 1900. Omówione zostaną główne konsekwencje poznawcze tych badań, a także ich niektóre skutki praktyczne.
Samoobsługa, czyli jak rośliny robią sobie jedzenie - Mariusz Gogól
2019-08-07 09:24:14
Swoją żywieniową niezaleźność rośliny zawdzięczają badanemu od kilku stuleci procesowi fotosyntezy. Dzięki niej z dwutlenku węgla i wody, przy udziale energii słonecznej, tworzone są cząsteczki glukozy, czyli paliwa napędzającego życie komórki. Zaopatrywanie w niezbędne składniki możliwe jest dzięki szeregowi przystosowań w budowie rośliny oraz niesamowitym mechanizmom molekularnym. Ich tajemnice odkrywane są do dziś. W swoim wykładzie dr Mariusz Gogól opowiada o tym, jak pogłębiała się nasza wiedza na temat procesu fotosyntezy - jednej z najważniejszych przemian biochemicznych w przyrodzie.
Swoją żywieniową niezaleźność rośliny zawdzięczają badanemu od kilku stuleci procesowi fotosyntezy. Dzięki niej z dwutlenku węgla i wody, przy udziale energii słonecznej, tworzone są cząsteczki glukozy, czyli paliwa napędzającego życie komórki. Zaopatrywanie w niezbędne składniki możliwe jest dzięki szeregowi przystosowań w budowie rośliny oraz niesamowitym mechanizmom molekularnym. Ich tajemnice odkrywane są do dziś. W swoim wykładzie dr Mariusz Gogól opowiada o tym, jak pogłębiała się nasza wiedza na temat procesu fotosyntezy - jednej z najważniejszych przemian biochemicznych w przyrodzie.
Alchemia i średniowieczny kosmos - Łukasz Lamża
2019-08-07 09:21:22
Alchemię sprowadza się czasem do "protochemii", swego rodzaju prymitywną formę nowożytnej, naukowej chemii. To jednak nieporozumienie. Alchemia stanowiła przez setki, jeśli nie tysiące lat, od starożytności po czasy Renesansu, element światopoglądu każdego wykształconego człowieka, leżący na styku duchowości, medycyny, astrologii i wiedzy o materii. W trakcie wykładu spróbujemy zrekonstruować najważniejsze aspekty pracy i wiary alchemika, w tym również te, które przemieniły się później w praktykę i teorię nauk chemicznych.
Alchemię sprowadza się czasem do "protochemii", swego rodzaju prymitywną formę nowożytnej, naukowej chemii. To jednak nieporozumienie. Alchemia stanowiła przez setki, jeśli nie tysiące lat, od starożytności po czasy Renesansu, element światopoglądu każdego wykształconego człowieka, leżący na styku duchowości, medycyny, astrologii i wiedzy o materii. W trakcie wykładu spróbujemy zrekonstruować najważniejsze aspekty pracy i wiary alchemika, w tym również te, które przemieniły się później w praktykę i teorię nauk chemicznych.