Głowa Rządzi Podcast
Podcast Głowa Rządzi to audycja o psychologicznych aspektach sportu, aktywności fizycznej i optymalnego funkcjonowania. W ramach tego podcastu prowadzący psycholog sportu, Grzegorz Więcław, stara się odkrywać różne ścieżki prowadzące do mistrzostwa sportowego i osobistego. Wspólnie z zapraszanymi gośćmi poszukuje odpowiedzi na pytania związane ze sposobami na polepszanie wyników, utrzymanie dobrostanu oraz świadome i szczęśliwe życie.
GRz 101: Daniel Krokosz | Co to znaczy „pracować psychologicznie”?
2023-07-19 14:40:00
Cześć i czołem! Zaczynamy drugą setkę podcastu Głowa Rządzi! Otwiera ją odcinek nagrany w trakcie trwania Igrzysk Europejskich w Krakowie i Małopolsce z Danielem Krokoszem psychologiem współpracującym z polską kadrą skoczków narciarskich. Inspiracją do tego odcinka było nurtujące mnie od czasów studiów pytanie tytułowe, na które dotychczas nie mam lepszej odpowiedzi, niż ta którą z lubością powtarzają psychologowie uciekając od jednoznaczności, że „to zależy”. To pytanie brzmi co to znaczy „pracować psychologicznie”? Czy jednorazowa konsultacja to już praca? A może trzeba pracować codziennie, tak jak się trenuje inne aspekty wykonania? A może spotkanie z psychologiem raz na jakiś czas, na przykład raz na tydzień / miesiąc / kwartał wystarczy do tego, żeby powiedzieć, że się pracuje? A więc jak często taka praca miałaby się odbywać? Czy zawsze musi mieć formalny wymiar? Czy do pracy psychologicznej potrzebny jest w ogóle ktoś wykształcony jak na przykład psycholog lub psychoterapeuta, a może wystarczy ktokolwiek kto gada o mentalności zwycięzcy? A może w ogóle nie potrzeba do tego drugiego człowieka, żeby poszczycić się „pracą psychologiczną” i wystarczy kupić sobie zwykły zeszyt w kratkę i kilka książek z ćwiczeniami? Jak widzicie im dalej w las, tym trudniej coś powiedzieć „na pewno”, że tak to się w psychologii sportu robi, takie są ścieżki postępowania i jeśli ktoś mieści się w tych ścieżkach to pracuje psychologicznie w sporcie, a jeśli jest poza to nie pracuje. Prawdą jest z pewnością to, że każdy psycholog działa według własnych przekonań i interpretacji wyuczonych teorii i korzysta z takich narzędzi, na jakich zna się najlepiej i w których skuteczność sam wierzy. Brakuje nam często procedur działania tak jak w fizjoterapii i medycynie. Przerwany w siódmym tygodniu proces rehabilitacji po rekonstrukcji wiązadeł krzyżowych u jednego fizjoterapeuty, może spokojnie poprowadzić inny fizjoterapeuta stosujący się do tego samego protokołu. Analogicznie możemy spojrzeć na profilaktykę czy leczenie różnego rodzaju schorzeń czy chorób, a także procesu treningowego. Różnice oczywiście mogą się pojawiać, ale nie będą na tak szerokim spektrum jak praca zawodnika z jednym czy drugim psychologiem, a przekazanie zawodnika w 6 tygodniu procesu pracy psychologicznej do innego psychologa to nie lada przedsięwzięcie. Kto nigdy nie przekazywał, nie odsyłał zawodników dalej próbując zachować ciągłość i kierunek pracy, ten może się łudzić, że to proste. Oczywiście nie oszukuję sam siebie, zdaję sobie sprawę zarówno z literatury, jak i własnych doświadczeń praktycznych, że w naszej robocie protokoły i narzędzia często nie mają aż takiego znaczenia jak relacja z drugim człowiekiem. To jest najistotniejsze, mówimy o tym w rozmowie, żeby tę relację budować, pielęgnować i traktować jako fundament do wszelkiego rodzaju dalszych interwencji czy treningowych, czy klinicznych. Jednak jeśli ktoś przychodzi do psychologa „popracować” stricte narzędziowo często może się rozczarować. Bo choć są próby speriodyzowania treningu mentalnego (w Polsce ciekawie o tym mówi Maciek Behnke i Bartek Zawidzki), to nie są one jakoś specjalnie weryfikowane naukowo. I przez to panuje wolna amerykanka. Przynajmniej na razie. W tym odcinku podcastu w fajnej, nieformalnej atmosferze gadamy sobie właśnie o tym, co jest ważne w robocie psychologicznej, na co zwracać szczególną uwagę. Niejednokrotnie odkrywamy karty i pokazujemy wrażliwość oraz niedoskonałości nasze własne jak i naszej działki wiedzy jaką jest psychologia sportu. Przed wypuszczeniem tego odcinka w eter przesłuchałem go kilka razy i za każdym razem kwintowałem to tym, że wyszła z tego całkiem ciekawa rozmowa i że bardzo chciałbym jej posłuchać 15 lat temu, kiedy kończyłem pierwsze fakultety z psychologii sportu. Oczywiście tak jak zwykle, chętnie przyjmuję polemikę co do tego, o czym mówimy w tym odcinku. Odzywajcie się śmiało w tej i każdej innej sprawie wszelkimi kanałami mediów społecznościowych Głowa Rządzi.
A partnerem tego odcinka nie mogłaby być żadna inna organizacja, niż Centrum Zdrowia Psychicznego w Sporcie. To pierwsze miejsce w Polsce, które łączy sport wyczynowy ze specjalistyczną pomocą w obszarze zdrowia psychicznego.
Tutaj zawodnik jest w centrum uwagi — jego historia i potrzeby są zawsze wysłuchane. Sportowiec jest ważny nie tylko w chwilach wielkiej radości, ale również w tych momentach, w których robi się naprawdę ciężko.
Misją Centrum jest popularyzowanie rzetelnej wiedzy w przystępny sposób oraz oferowanie profesjonalnej pomocy, dostosowanej do indywidualnych potrzeb zawodników oraz ich najbliższego otoczenia. Model pracy zakłada łączenie działalności naukowej z praktyką. Najlepsza praktyka wywodzi się z nauki a nauka z praktyki.
Psycholodzy w Centrum doskonale znają specyfikę funkcjonowania zawodników na najwyższym poziomie. Dzięki temu rozumieją wyzwania współczesnego środowiska sportowego i wiedzą, jak na nie odpowiedzieć. W zespole Centrum pracują psycholodzy sportu, psychoterapeuci oraz psychiatrzy, którzy specjalizują się między innymi w wypaleniu, zaburzeniach lękowych, depresji, czy zaburzeniach odżywiania.
Oprócz konsultacji indywidualnych w Gdyni oraz online w Centrum prowadzone są również specjalistyczne szkolenia dla trenerów, sportowych rodziców czy innych specjalistów, dotyczące szeroko rozumianej profilaktyki zdrowia psychicznego w sporcie.
Znajdziecie ich w mediach społecznościowych pod nazwą Zawodnik w Centrum.
A teraz już bez dalszej ceregieli oddaję do konsumpcji odcinek numer 101. Enjoy!
GRz 100: Weronika Zielińska-Stubińska | Jaki sens ma prowadzenie kariery dwutorowej?
2023-06-29 23:28:00
Weronika Zielińska-Stubińska, aktualna mistrzyni Polski w podnoszeniu ciężarów odpowiada m.in. na takie pytania jak:
- Jak poprawnie określić kobietę, która dźwiga ciężary?
- O co chodzi w podnoszeniu ciężarów?
- Co oznaczają określenia „góra na unik” i „góra na nożyce”?
- Ile sędziów musi zaliczyć podejście w podnoszeniu ciężarów?
- Co jedzą sztangiści na śniadanie? Jak bardzo muszą dbać o wagę?
- Czy to prawda, że ciężary podnosi się głową? Co to w ogóle znaczy?
- Jakie aspekty mentalne są najważniejsze w podnoszeniu ciężarów?
- Dlaczego podnoszenie ciężarów ma poszlakowaną renomę? Jakie może to nieść konsekwencje dla przyszłości tej dyscypliny w programie igrzysk olimpijskich?
- Jak trudne jest łączenie kariery sportowej ze studiami doktoranckimi?
- Co się wydarzyło między zawodniczką a trenerem kadry i PZPC (perspektywa zawodniczki!)?
Rozmowę warto przesłuchać do samego końca! Enjoy!
GRz 099: Bartosz Kleszcz | Terapia akceptacji i zaangażowania (ACT)
2023-06-19 20:54:00
Cześć! Tu nadaje podcast Głowa Rządzi, to jest odcinek numer 99! Można powiedzieć: w końcu! Wypuszczam go po najdłużej przerwie w historii istnienia podcastu spowodowanej sprawami osobistymi. Chociaż długo mnie nie było w podcastowym eterze, to muszę przyznać, że tęskniłem za procesem przygotowania, produkcji i postprodukcji podcastu. A jako psycholog sportu, lubię proces i ufam procesowi. Taki branżowy żarcik.
Dzisiaj wypuszczam odcinek o tematyce mocno istotnej dla współczesnej psychologii sportu. Będzie o terapii akceptacji i zaangażowania. ACT, z angielskiego acceptance and commitment therapy. To terapia należąca do tzw. nurtu trzeciej fali terapii poznawczo-behawioralnych. Czym jest ACT i te wszystkie fale dowiedziecie z odcinka. Teraz powiem tylko tyle, że to podejście mocno zrewolucjonizowało moje myślenie o pracy z umysłem człowieka-sportowca. Pierwszą styczność z tym tematem miałem na konferencji ENYSSP w Goteborgu w 2013 roku. Tam właśnie poznałem Kristoffera Henriksena. Teraz już trzeba powiedzieć profesora Henriksena. Jako wykładowca plenarny opowiadał tam o tym, w jaki sposób psychologowie pracujący przy duńskim komitecie olimpijskim budowali swoją tożsamość i testowali różne strategie pracy psychologicznej w sporcie. Po igrzyskach w Londynie w Team Danmark zaczęło dominować podejście trzeciofalowe i tak jest do dziś.
ACT zainspirował mnie wtedy tak mocno, że zacząłem się dokształcać w tym kierunku. Czytałem książki, robiłem różne kursy głównie online. W ten sposób wzbogacałem swoją metodykę pracy psychologicznej w sporcie. W zeszłym roku skończyłem studia podyplomowe z ACT na Humanitasie w Sosnowcu. Organizatorem i jednym z wykładowców na tych studiach był psychoterapeuta Bartosz Kleszcz. Usłyszycie go dzisiaj w odcinku. Oprócz studiów podyplomowych Bartek prowadzi także edukacyjny portal Uczę Się ACT oraz czteroletnią szkołę psychoterapii opartej na ACT behawioralnie.pl Bartek odpowiada m.in. takie pytania:
- Na czym polegają działania trzeciofalowe w szeroko rozumianych interwencjach psychologicznych? Co charakteryzuje ACT? Gdzie leżą podobieństwa, a gdzie różnice w stosunku do innych działań poznawczo-behawioralnych?
- Jak wyglądało twoje pierwsze spotkanie z trzecią falą i ACT-em? Co ciebie w tym podejściu zauroczyło, co zaciekawiło, a co odrzuciło albo zbiło z tropu?
- Jak wygląda natura umysłu człowieka według podejścia trzeciej fali? Co jest najczęściej przedmiotem pracy psychologicznej?
- Obecnie obserwujemy dosyć mocny trend w psychologii sportu, czy też szerzej w psychologii wykonania, który popularyzuje działania trzeciofalowe, w tym także ACT-owe w sporcie. W jaki sposób ACT może być użyteczny dla sportowców, trenerów i innych ludzi związanych z tym środowiskiem? Jak w kontekście treningowym? Jak w kontekście terapeutycznym?
- Heksafleks i sześć procesów elastyczności psychologicznej – krótkie omówienie z przykładami, być może także z odniesieniami do sportu. Użyteczność trifleksa – otwórz się, bądź obecny i rób to co należy. To jest bardzo atrakcyjne z perspektywy sportowca. Możemy podać też przykłady ćwiczeń, które mogą okazać się pomocne w każdym z procesów?
- Przykłady smsów od zawodników.
- Dla kogo nie jest ACT? Dlaczego?
- Wiele osób odtrącało podejście pracy psychologicznej opartą o uważność ze względu na potencjalnie silny komponent filozofii, a być może nawet religii dalekiego wschodu takiej jak buddyzm czy konfucjonizm. Czy mógłbyś się do tego odnieść?
- Jak ACT popatrzy na nazwę podcastu Głowa Rządzi?
- Co warto czytać o ACT? Dla psychologów, dla nie psychologów? Gdzie się dokształcać?
Mam nadzieję, że ten podcast pozwoli Wam dowiedzieć się czegoś więcej na temat ACT-u i zainspiruje do dalszych poszukiwań w tym kierunku. Po polsku jest coraz więcej publikacji na ten temat. Choć kontekst nie jest sportowy, to można z nich wyciągnąć wiele wartościowych lekcji i konkretnych narzędzi. Takim przykładem może być książka Russa Harrisa pt. „Zderzenie z rzeczywistością” wydana niedawno nakładem Gdańskiego Wydawnictwa Psychologicznego. Można tę książkę kupić w księgarni, pożyczyć od koleżanki, albo wygrać w konkursie w podcaście Głowa Rządzi. Właśnie ogłaszam ten konkurs! Co trzeba zrobić, żeby wygrać książkę? Trzeba opracować slogan, hasło albo powiedzonko, które będzie oddawało ducha ACT w sporcie. Swoją propozycję wystarczy przesłać przez mnedia społecznościowe Głowa Rządzi w terminie do końca lipca 2023r. Wspólnie z Bartkiem wybierzemy zwycięzcę i obdarujemy go książką. Pyk, myk! Cały regulamin konkursu znajdziecie na stronie odcinka.
Teraz już bez dalszych ceregieli wskakujemy do morza i płyniemy na desce z nurtem trzeciej fali i ACTu. Enjoy!
GRz 098: Mateusz Brela | Czego można oczekiwać od psychologii sportu?
2023-04-26 11:11:00
Spotkało się dwóch psychologów sportu w Spale i nagrało podcast. Enjoy!
GRz 097: Zofia Szawernowska | Jak odnaleźć swoje miejsce w Brazylijskim Ju-Jitsu (BJJ)?
2023-04-13 20:02:00
Cześć, tu nadaje podcast Głowa Rządzi. Mamy odcinek 97, w którym rozmawiała ze mną Zosia Szawernowska, psycholożka sportu i zawodniczka brazylijskiego ju-jitsu (BJJ). Cała rozmowa kręci się wokół tej konkretnej grapplingowej sztuki walki, ale muszę uczciwie zaznaczyć, że jak w każdej dobrej rozmowie zdarza nam się wchodzić w różne poboczne alejki związane ze sportem, psychologią i budowaniem dobrego, wartościowego życia dla siebie i swoich bliskich.
Odcinek nie mógłby powstać bez kilku osób, którym chcę się tutaj wirtualnie ukłonić. Jedną z nich jest trener Jacek Bańczyk z BJJ Factory, w Gliwicach. Pod jego okiem mogłem doświadczyć tego sportu. W BJJ Factory działa początkująca grupa, która trenuje rano, co jest absolutnym sztosem dla ludzi uprawiających wolne zawody tak jak ja. Popołudniami i wieczorami nigdy bym pewnie nie trafił na matę. Także dziękuję bardzo za te wszystkie ciężkie poranki. Teraz ze względów osobistych mam pauzę od treningu BJJ, ale mam nadzieję, że to nie koniec mojej przygody z kulaniem.
Chciałbym też zrobić ukłon w kierunku psychologa Michała Rutkowskiego, który mocno pomógł mi ułożyć tok rozmowy, którą za chwilę usłyszycie.
Wreszcie chciałbym też podziękować wydawnictwu Galaktyka, które jest partnerem tego odcinka. Galaktyka wypuszcza na polski rynek wartościowe pozycje dotyczące tematów poruszanych przeze mnie w podcaście. To książki gdzieś na styku nauk o sporcie, psychologii, ale nierzadko też filozofii i duchowości. To czwarty odcinek we współpracy z wydawnictwem. Jestem przekonany, że gdyby nie książki Saulo Ribeiro pt. „Brazylijskie Ju-Jitsu. Od białego do czarnego pasa” i Ricksona Gracie pt. „Oddychaj. Życie w stanie flow” moje doświadczenie na macie byłoby zdecydowanie uboższe, a przygotowanie do rozmowy z Zosią trudniejsze. Warto więc czytać i dokształcać się w wybranej gałęzi psychologii czy sportu. W szczególności, że Wydawnictwo Galaktyka przygotowało specjalny rabat dla społeczności zgromadzonej wokół podcastu Głowa Rządzi. Wystarczy wpisać w sklepie internetowym wydawnictwa kod GLOWARZADZI, żeby móc cieszyć się 40% zniżką na wartościowe książki, np. o Brazylijskim Ju-Jitsu.
Teraz już bez dalszych ceregieli zapraszam do rozmowy z Zosią Szawernowską. Dobrego słuchania i dobrego kulania. Bang!
GRz 094: Robert Rutkowski | Czy w sporcie jest miejsce na alkohol?
2023-02-23 22:09:00
Dzień dobry! Tu nadaje podcast Głowa Rządzi, to jest odcinek 94. Przyszedł ten czas, kiedy na łamach podcastu poruszamy temat picia, picia alkoholu. W naszej kulturze to kwestia powszechna, ale też niewygodna i zdecydowanie bagatelizowana. Bo przecież człowiek nie wielbłąd i pić musi, a rybka lubi pływać. Tylko konfidenci nie piją alkoholu, więc nie ma co ufać tym, co nie piją. No więc jak tam, kolego, z nami się nie napijesz? Za twoje zdrowie? No weź, nie pierdol, piwo to nie alkohol. A jak napijesz się setki, to się rozluźnisz i lepiej ci pójdzie. Nie zatankujesz, to nie pojedziesz. I pamiętaj! Wszystko jest dla ludzi.
Jak stwierdziła moja koleżanka po fachu Jagoda Smoleńska, Polacy mówią o alkoholu jak o kupowaniu pieczywa. A jak się dowiecie z rozmowy kupują i spożywają go dużo, coraz więcej. W sporcie, który jak mówi gość odcinka Robert Rutkowski powinien być świątynią dla ciała i umysłu, też pojawia się alkohol. Często w obfitości, żeby nie powiedzieć nadmiarze. Celebruje się sukcesy, bo przecież kto nie ryzykuje ten nie pije szampana. Zresztą trudno sobie wyobrazić mistrzowską galę bez oprawy alkoholowej - strzelających korków od szampana lub chociaż wina musującego (to w niższych ligach) czy wielkich kufli piwa, którymi zawodnicy oblewają siebie nawzajem do rytmu We are the champions legendarnego zespołu QUEEN. W alkoholu oczywiście topi się też smutki i żale wynikające z niepowodzeń sportowych, kontuzji, popsutych relacji, pustki która czasami ogarnia każdego z nas. To częsta i społecznie akceptowalna droga ucieczki od przeżywania trudnych emocji związanych z takimi wydarzeniami czy. Alkohol to też sposób wielu trenerów na rozwiązywanie konfliktów wewnątrz drużyny – „niech oni się razem nachleją i wyjaśnią wszystkie niesnaski” albo integrację grupy – od niewinnego grilla, piwka w autobusie powrotnym z meczu przy prowizorycznym stole do pokera, aż po pełnoprawną libację. Kłopoty związane z piciem alkoholu są przez nasze społeczeństwo, w tym również społeczność sportową, bagatelizowane i rozgrzeszane zdecydowanie łatwiej, niż inne używki takie jakie papierosy, marihuana czy twarde narkotyki. Już nie mówię o wszechobecnym cukrze czy śmieciowym jedzeniu.
I właśnie o tym całym alkoholu, jest ten odcinek. Robert Rutkowski opowiada o nim jednoznacznie. Przedstawia perspektywę, która niektórym może wydać się ortodoksyjna, nieakceptowalna, burząca porządek ich świata. No bo przecież zawsze się piło, no i jakoś to było. Mistrzostwa się zdobywało, medale, nawet tych najważniejszych imprez, rekordy się biło na kacu albo nawet jeszcze trochę po pijaku… I ten alkohol nie przeszkadzał nikomu. No więc po co podnosić raban? Czemu się na to burzyć? Zapraszam do odsłuchania. W dobrej wierze wbijamy kij w mrowisko. Enjoy!
· Po co nam w ogóle alkohol? Co robi alkohol z naszym ciałem i umysłem?
· Jak wygląda proces uzależniania się od substancji? Kiedy nadużywanie zamienia się w uzależnienie? Jak to wygląda w przypadku uzależniania się od alkoholu?
· Jak wygląda skuteczny proces leczenia i terapii uzależnień od alkoholu (i innych substancji psychoaktywnych)?
· Kiedy można przypuszczać, że nadużywanie alkoholu (lub innych substancji) jest realnym problemem?
· Czy dobrze jest próbować odstawiać alkohol na własną rękę? Jeśli tak, to czy stanowczo, czy stopniowo? Kiedy lepiej zwrócić się po pomoc? Jakie mamy ku temu możliwości w Polsce?
· Jak nagłe odstawienie alkoholu uzależnionego sportowca lub trenera potencjalnie wpływa na wykonywane przez nich zadania?
· W jaki sposób alkohol wpływa na koncentrację uwagi / emocje / sen i regenerację?
· Jeśli w zespole lub grupie treningowej podejrzewa się problem alkoholowy, w jaki sposób o nim rozmawiać? Możemy wziąć pod uwagę sytuację, w której to trener nadużywa alkoholu jak i taką, w której alkoholu nadużywają zawodnicy.
· Czy alkohol jest substancją zakazaną przez WADA
· Co by się stało z polskim sportem, gdyby polscy sportowcy przestali pić alkohol?
GRz 092: Sylwia Maksym | Jak budować relacje z jedzeniem?
2023-01-06 16:31:00
To jest podcast Głowa Rządzi, odcinek numer 92! Pierwszy w 2023 roku! Zapraszam do wysłuchania rozmowy z dietetyczką sportową i kliniczną, Sylwią Maksym. Poruszyliśmy w niej m.in. takie tematy:
- Z jakimi kwestiami sportowcy przychodzą teraz do gabinetu dietetyka?
- Jakie są współczesne trendy i rekomendacje jeśli chodzi o odżywianie i suplementację w sporcie? W którą stronę zmierzamy?
- W jaki sposób odżywianie może wpływać na nasz mózg a co za tym idzie funkcjonowanie poznawcze? Co jeść a czego unikać, żeby zwiększyć swoją wydajność nie tylko fizyczną, ale też mentalną?
- Jak nauczyć się słuchać swojego ciała w kontekście wyłapywania tego, czego potrzebuje? Kiedy słuchanie go nie ma sensu? Jak wyczuć różnice?
- Skąd bierze się nasza relacja z jedzeniem? Kto lub co na nią wpływa najbardziej? Jak dbać o to, żeby ta relacja z jedzeniem była jak najbardziej zdrowa? Co zrobić, jeśli przestaje taka być? Jak w ogóle to wyłapać?
- Na co jeszcze wpływają nasze wybory żywieniowe?
- Jak możemy stawać się lepszymi, bardziej odpowiedzialnymi i wrażliwymi konsumentami jedzenia? Jak możemy wpływać na nasze lokalne społeczności? Od czego w ogóle zacząć?
- Czym jest dieta planetarna i czy ma ona szanse zagnieździć się w sportowych społecznościach?
- Jakbyś miała magiczną różdżkę i mogłabyś nią rozprawić się z trzema rzeczami, które ewidentnie nie służą (polskim) sportowcom i sportowi jako takiemu, to co byś wyeliminowała?
Do siego roku! I smacznego!