Podcast pod specjalnym nadzorem

Historie z czeskiego XX wieku. Podcast nie tylko dla czechofilskiej publiczności, ale wszystkich spragnionych ciekawych opowieści. Z humorem opowiada zawiadowca stacji - Piotrek Gawliński, przewodnik praski.
Historia
45. Upadek Davida Černého
2024-10-31 22:35:07
Dziękuję, że wspieracie mój podcast na Patronite, buycoffee, czy wykupujecie dostęp do specjalnych odcinków na Spotify. Wspierajcie twórców niezależnych!
W tym odcinku Podcastu pod specjalnym nadzorem zastanawiam się, czemu David Černý, tak lubiany w Polsce czeski rzeźbiarz, od dobrej dekady popada w twórczą przeciętność. Dlaczego "wkurzacz czeski", wcześniej często reagujący na wydarzenia polityczne i społeczne, znakomicie potrafiący wykorzystać fale "wielkiej historii", ostatnio przynosi dzieła dość banalne, dania niedosmażone i letnie, przyciągające tylko instagramowych turystów? A przecież był to kiedyś mistrz skrótu, skandalista, który nie bał się przekroczenia żadnej granicy dobrego smaku, w końcu buntownik z wyboru przeciwko estabilishmentowi. Opisuję ostatnią aferę wokół odsłonięcia jego motyli na domu handlowym Máj w Pradze, która obudziła burzliwą dyskusję na temat ingerencji w przestrzeń publiczną. Czy każdy kicz ma prawo zawisnąć w centrum metropolii, tylko i wyłącznie dlatego, że taka jest wola dewelopera? Wiedzcie, że nie tylko Polska żyje problemami związanymi ze sztuką współczesną (myślę o MSN w Warszawie). Wasi sąsiedzi, przynajmniej Prażanie, też debatują, lamentują i załamują ręce. A David Černý tylko na to czeka. W tym aspekcie się nie zmienił.
P.S Jestem ciekaw Waszych przemyśleń i komentarzy. Wielu powie pewnie, że to żaden upadek - wręcz przeciwnie - to wzlot.
Dziękuję raz jeszcze, że słuchacie Podcastu pod specjalnym nadzorem, doceniacie czeskie i praskie historie. To już 45 pełny odcinek. Do usłyszenia w następnej opowieści. PG
44. Muzyka grzybów
2024-10-17 20:35:10
Możecie wspierać Podcast pod specjalnym nadzorem na Patronite, buycoffee, a także poprzez płatne subskrypcje. Za każde wsparcie w tych ciężkich czasach - serdecznie dziękuję!
Jesień jest, grzyby rosną, zabieram Was więc na podcastowe grzybobranie. Rozstrzygnę w końcu, czy Czesi, a może Polacy to najwięksi grzybiarze na świecie! Ale zrobię to w swoim stylu. Nie będę zasypywał Was statystykami jak jesiennymi liśćmi. Przyniosę argumenty kulturowe i kulturalne: muzyczne, filmowe, także te ze świata sztuki. Bo czy Polacy mogą się pochwalić kompozytorem, który usłyszał muzykę grzybów? Czy polska kinematografia zajmuje się grzybiarską obsesją ?Czy w Polsce periodyki kulturalne analizują grzybiarski fenomen?
Prezentuję twórczość kompozytora Václava Hálka. To postać o franciszkańskich rysach, jakby żywcem wyciągniętą z prozy Oty Pavla. U niego miłość do grzybów, wędrówek, niepodważalny geniusz muzyczny, łączy się z wiarą w Boga i odnajdywania go w przyrodzie (niecodzienne połączenie, jeśli wziąć pod uwagę stereotypy na temat Czechów). Kompozytor odszedł dokładnie 10 lat temu, w najlepszym czasie dla grzybiarzy. Zdążył jeszcze poczęstować smażonymi grzybami samego Johna Cage'a. Opowiem też o czeskim Ojcu wszystkich grzybiarzy, o łączeniu tak odległych fenomenów jak wschodnie sztuki walki i grzybobranie. Zastanawiać się będę, czy można zabić w walce o grzyba? A ponieważ świętujemy 100-lecie Manifestu surrealistycznego André Bretona, pojawi się też seks z makaronem. Zapraszam na spacer do lasu...
Zamek trzech prezydentów - BONUS do odcinków "Kamienie się toczą do Pragi"
2024-09-26 22:49:55
Rolling Stones dali impuls do przemian Zamku Praskiego, ale to, co działo się potem, w szalonych latach 90-tych, przejdzie najśmielsze oczekiwania. Festiwal muzyki tanecznej w siedzibie prezydenta? Yes, ano, we can. W bonusowym odcinku opowiadam o transformacji symbolu władzy, Hradu nad Pragą, w czasie "panowania" prezydenta Havla, Klausa i Zemana. Nie każdy wniósł dobre rzeczy, nie każdy zrozumiał idee otwartej, obywatelskiej agory - jak to wymyślił filozof na tronie - prezydent Masaryk. Będzie przez moment o Masaryku i jego nadwornym architekcie Jože Plečniku, bo ich duch powrócił, kiedy Zamek opuścili czerwoni prezydenci. Będzie o tym, jak Havel zmienił najważniejszy praski kompleks, jaki dał impuls, jak wspaniale potrafił przyciągać ludzi z odmiennymi ideami i optyką. A potem już komercjalizacja tego miejsca za prezydenta Klausa, jazz, szalony pomysł na Tour de Ski (na sztucznym śniegu) i kiedy wydawało się, że gorzej być nie może...nadejdzie Miloš Zeman z opcją prokremlowską i drutem żyletkowym. Nie jest to odcinek wyłącznie polityczny. Pełno w nim anegdot o artystach (od razu mówię: będzie David Černý). Gdzieś się nam to wszystko równoważy w luźnej gawędzie, do której w Podcaście pod specjalnym nadzorem już chyba przyzwyczaiłem. Na koniec refleksja: kto miałby przyjechać na Zamek Praski do prezydenta, by znów o tym miejscu było głośno? Taylor Swift?
Ten bonusowy materiał jest otwarty dla wszystkich słuchaczy, by pokazać, że dodatkowe odcinki warte są subskrybowania. Dziękuję jak zawsze za wsparcie na Patronite, buycoffee, za wszystkie lajki, komentarze, łapki w górę na YouTube.
Do usłyszenia w następnym odcinku Podcastu pod specjalnym nadzorem. Ahoj! PG
43. FEXT (najbardziej przeklęty z czeskich poetów)
2024-09-19 22:47:33
Karel Šebek był fextem. Kto to taki? To byt nieśmiertelny. Nie straszny mu ból, cierpienie, śmierć. Taki był Karel, człowiek, który próbował się zabić 20, może nawet 30 razy. Nigdy mu się to nie udawało. Sanitariusz w zakładach psychiatrycznych, który sam stał się pacjentem. Najbardziej przeklęty z czeskich poetów, tworzący wiersze na kilogramy, owładnięty surrealizmem, coraz bardziej popadający w obłęd i wyglądający śmierci. Wciąż mało znany, nawet w Czechach, gdzie po latach wychodzą jego wiersze, korespondencja, zapisy snów. Napisałem, że Karel był fextem, ale może wciąż nim jest? Jego zagadkowe zniknięcie nie zostało wyjaśnione. Od czasu do czasu znów się pojawia, daje znak, pozostawia ślad. Próbuję to wyjaśnić na końcu tej historii. Jest ona dla mnie bardzo ważna: Karel Šebek to jeden z praskich szaleńców, którzy są mi tak bliscy. Najnowszy odcinek Podcastu pod specjalnym nadzorem, to nie tylko opowieść o samozniszczeniu, nieśmiertelności, znikaniu, ale też o wielkiej przyjaźni.
Tylko dzięki Waszemu wsparciu Podcast pod specjalnym nadzorem wciąż powstaje. W dzisiejszych (ciężkich) czasach, to wcale nie jest takie oczywiste. Dlatego bardzo dziękuję za to, że wykupujecie subskrypcje na Spotify, wspieracie na Patronite, stawiacie wirtualne kawy na buycoffee lub śledzicie kanał podcastu na YouTube.
p.s w odcinku wspominam też Věrę Kunderovą, żonę Milana Kundery, która odeszła kilka dni temu. Po cichu, na własnych zasadach, tak jak żyła.
42. Kamienie się toczą do Pragi 2/2
2024-09-13 21:19:13
Czas na drugą część opowieści o legendarnym koncercie Rolling Stones w Pradze. Jesteście gotowi? Dziękuję za wszystkie ciepłe komentarze i recenzje po pierwszym odcinku. To dzięki Wam powstają kolejne materiały Podcastu pod specjalnym nadzorem. Dziękuję za wsparcie na Patronite, buycoffee, subskrypcje na Spotify, czy łapki w górę na YouTube.
17 sierpnia 1990 roku, pod osłoną nocy, w Pradze lądują legendarni Rolling Stonesi! Jeszcze kilka miesięcy wcześniej, ludziom nie przyszłoby to nawet do głowy. W Czechosłowacji przez dwa kolejne dni trwa "druga rewolucja". Mick Jagger, Keith Richards i spółka, wypędzają bolszewików rock'n'rollem, sowieckie czołgi wyjeżdżają (w praktyce jeszcze chwilę to potrwa), kamienie się wtaczają. Rolling Stones do dziś są z tego pobytu bardzo dumni. Opowiem o czasie jaki spędzili z prezydentem Václavem Havlem (Keith w swojej autobiografii napisze "Jezu, lubię tego kolesia!"), o prezencie jaki mu przywieźli. Dowiecie się co zwiedzał w Pradze Mick Jagger, co zjadł z Olgą Havlovą, czemu tak problematyczne były argentyńskie steaki, przywiezione dla gwiazd rocka. W końcu opowiem jak to wyglądało, kiedy rozbrzmiały pierwsze riffy "Start Me Up" i na oczach 110 tysięcy fanów, Rollling Stones zstąpili z rockowego nieba! Na tym legendarnym koncercie było aż 7 tysięcy Polaków. Jestem pewien, że dla wszystkich, którzy byli 18.08.1990 roku w Pradze, ten (i poprzedni) odcinek Podcastu pod specjalnym nadzorem, będzie wehikułem czasu, do tego formującego momentu.
41. Kamienie się toczą do Pragi 1/2
2024-09-05 20:14:29
Prawdziwa gratka, nie tylko dla fanów czeskich historii, ale też miłośników rockowych opowieści. Wiosna – lato 1990 roku w Czechosłowacji. Dosłownie kilka miesięcy po Aksamitnej Rewolucji. Havel jest świeżo upieczonym prezydentem, a Czesi zachłystują się wolnością. Potrzeba jednak symbolu, czegoś co przypieczętuje upadek komunizmu. Przylatuje papież Jan Paweł II. To jednak za mało.
Grupka „yesmanów”, młodych, zupełnie niedoświadczonych producentów muzycznych znad Wełtawy, bierze się za najcięższe zadanie w życiu: jak sprowadzić Rolling Stones do Czechosłowacji? Václav Havel pisze zaproszenie na barowej serwetce, ale czy to wystarczy? Agencja, która zaczyna negocjacje z managementem legendarnego zespołu, nie ma nawet faxu i telefonów. Kilka bezsennych, szalonych tygodni, które przejdą do historii Pragi i całego kraju, kraju w którym wciąż trwa jeszcze socjalizm. Prawie codziennie pojawiają się nowe problemy, co chwilę wszystko się sypie – uwaga na sceny rodem z filmów Stanisława Barei! Prawdziwa historia pierwszego, słynnego koncertu Rolling Stones. Musicie tego posłuchać. Zapnijcie pasy, zaczynamy prawdziwą, rockową jazdę, która wielu ludziom jawi się teraz jak sen. Sen, który ziścił się 18 sierpnia 1990 roku na praskim Strahovie.
Dziękuję za wsparcie Podcastu pod specjalnym nadzorem na Patronite, buycoffe, za komentarze, suby na YouTube i przekazywanie informacji, że mój podcast istnieje. To dzięki Wam mogą powstawać takie odcinki, jak ten o Rolling Stones w Pradze! Ahoj! PG
40. Skoczkowie
2024-08-29 20:59:06
Zapraszam na 40 pełny odcinek Podcastu pod specjalnym nadzorem.
Znacie lepszy sposób na świętowanie, niż dobra opowieść? Dziękuję za wsparcie na Patronite, kawy na buycoffee, za każdy komentarz i zainteresowanie czeskimi historiami. Ale do rzeczy...
Obawiam się, że po tej opowieści, nigdy już nie spojrzycie na słynny Most Karola w Pradze, w ten sam sposób. Od wielu lat obsesyjnie rejestruję dziwne zdarzenia na Moście, szczególnie interesują mnie skoki i próby samobójcze. W odcinku pojawi się Jaroslav Hašek, Václav Havel, azjatyckie pary nowożeńców, naćpani turyści, odrzuceni poeci, zakochani, którzy dostali kosza. Będzie też Igor Hnizdo, bo wielkimi krokami zbliża się nowy rok szkolny. Wszystko w formie, do której już chyba przyzwyczaiłem. Poznacie człowieka, który uratował pod Mostem Karola 200 osób. Wspominam też tajwańską piosenkę – hit czy przekleństwo Pragi? Przeplatać się będzie życie i śmierć, śmiech i łzy, tak to już jest. Život je lajf – jak mawiają nad pełnymi kuflami piwa, w najpiękniejszym mieście świata.
Cieszę się, że wytrwałem do 40-tki.
p.s Podcast dostępny jest też na YouTube i innych platformach.
39. Tak się bawi ČSSR
2024-08-23 00:19:11
Tak się bawi, tak się bawi ČSSR!
Tak się bawi, tak się bawi ČSSR!
Czyli juwenalia, konkursy piękności, zajadanie się jajkiem po rosyjsku (spokojnie, wyjaśnię!), pierwsze striptizy i przemycane szwedzkie porno! Milian Kundera zbudzony o świcie...sami usłyszycie w najnowszym odcinku Podcast pod specjalnym nadzorem.
Nie podawajcie ręki kelnerowi!
Jedzcie jajka naszych przyjaciół!
Wciąż czerpię z bezdennej studni anegdot, plotek, folkloru ze Złotych lat 60-tych w Czechosłowacji. Amerykański poeta - Allen Ginsberg, jeden z twórców Beat Generation, przyjeżdża do Pragi, by stać się królem juwenaliów. Miss Czechosłowacji, Elżunia z Koszyc, pojedzie na konkurs Miss World do Londynu! Z każdym dniem, z każdym majem społeczeństwo czechosłowackie, coraz bardziej się ośmiela, smycz reżimu jest dłuższa i dłuższa. Dziewczyny noszą się wciąż krócej i krócej. Niebawem same będą sobie szyły bikini, by paradować po wybiegach i kręcić zadkami znak nieskończoności. "Na wieczne czasy" - w naszej Mitteleuropie nic nie trwa wiecznie. Wieczność jest elastyczna, według uznania wodzów, partyjnych demiurgów i generałów. Póki co jednak, trwa bal, loteria, pokaz krasy. Wodzirejom odbiera głos na widok gęsiej skórki kandydatek - oto czechosłowackie, Wielkie Piękno i szampańska zabawa. Zapraszam na nią, dziękując tym samym, za Wasze nieustające wsparcie na Patronite, BuyCoffee i suby na kanale YouTube! Bez Was podcast nie rozwijałby się. Dzięki i ahoj! PG
38. Lekkość (jaka piękna Praska Wiosna)
2024-08-16 23:55:43
Jakże lekka i piękna była ta Praska Wiosna. Już za kilka dni kolejna rocznica Sierpnia 68’. Wszyscy będą wspominali dramatyczne dni, publikowali zdjęcia czołgów, walczących, protestujących, płaczących na ulicach ludzi, mówili o wydarzeniach, które demokratyzację u południowych sąsiadów dobiły. Postanowiłem, że zrobię inny, wspomnieniowy, sierpniowy odcinek Podcastu pod specjalnym nadzorem – odcinek o nieznośnej lekkości Praskiej Wiosny i jej głównych bohaterów. Zawsze chciałem tak lekki odcinek nagrać. Mówię o przebudzonej młodzieży, która w Pradze gromadzi się w takich ilościach, że tamuje ruch uliczny; o radości z partycypacji, zniesieniu cenzury, prawdziwym szale medialnym; odrodzeniu karykatury i humoru; modzie, trendach, podróżowaniu i konsumowaniu (prawie jak w krajach zachodnich). Dubček jest lekki i zwinny, partyjni dygnitarze po raz pierwszy uśmiechają się do ludzi i rozdają im kwiaty. Nad wszystkim czuwa indiański wódz, na Placu Wacława rzucili norweskie konserwy, a bigbeatowe zespoły nauczyły się angielskiej mowy. Najpiękniejsza wiosna, czas svobody i ukoronowanie szalonych lat 60-tych. Można się rozmarzyć...
„Azja znów jest daleko” – napisze we wspomnieniach reżyser Pavel Juráček, ale gąsienice tanków już się toczą.
Występują: Vinnetou, Jáchym Topol oraz jego stopa, Alexander Dubček, Antonín Novotný, Leonid Breżniew, Eduard Goldstücker, Pavel Kohout, Pavel Juráček, Jan Procházka, Václav Neckář, Marta Kubišová i 400.000 uczestników najweselszego pochodu pierwszomajowego w historii Czechosłowacji.
Zapraszam do najnowszego odcinka Podcastu pod specjalnym nadzorem. Dziękuję serdecznie za wsparcie na Patronite.pl oraz za wirtualne kawy na BuyCoffee.to – to dzięki Waszemu wsparciu nagrywam kolejne czeskie opowieści. Od niedawna podcast dostępny jest też na YouTube. Dajcie znać komuś, kto właśnie tam słucha podobnych treści.
37. Co trzy palmy to nie jedna (Czeski sen w Cannes 68')
2024-08-08 23:33:53
Jeśli podobał Ci się ten odcinek Podcastu pod specjalnym nadzorem, możesz wesprzeć projekt na Patronite lub postawić mi wirtualną kawę. Dzięki!
A teraz już zapraszam wszystkich na wycieczkę do Cannes, na festiwal filmowy, w szalonym roku 1968! W Czechosłowacji trwa odwilż, która przejdzie do historii pod nazwą Praska Wiosna. Już niebawem proces tworzenia "socjalizmu z ludzką twarzą" zostanie brutalnie przerwany przez czołgi Układu Warszawskiego. Tymczasem trwa bal na Titanicu. Na słynnym festiwalu filmowym, aż trzy czechosłowackie filmy walczą o Złotą Palmę. Podobno wszystko dogadane jest z kierownictwem festiwalu, trofeum ma dostać ktoś z trójki reżyserów: Forman, Menzel lub Němec. Jak to się wszystko zakończy? Morza szum, ptaków śpiew, szybkie kabriolety, piękne kobiety, promenady, pomady, szampan, koniak, Pilsner i frankfurterki. Imprezy do białego rana, skandale i nadchodząca wielkimi krokami rewolucja. To wydarzyło się naprawdę, choć brzmi, jak scenariusz napisany przez cudowne dzieci czechosłowackiej (filmowej) nowej fali! Szalony wyjazd do Cannes, który zakończy się piękną porażką w cieniu rewolty, to taka historia, której odkrycie przyniosło mi wiele radości. Może nawet najwięcej satysfakcji w ostatnich latach. Cieszę się, że mogę filmową, skandaliczną, tragikomiczną opowieścią w końcu się z Wami podzielić w Podcaście pod specjalnym nadzorem. Po to właśnie tworzymy podcasty. A więc do Cannes, na festiwal, avanti! Do toho!
p.s Od niedawna Podcast pod specjalnym nadzorem możecie zasubskrybować także na YouTube. Dziękuję, że słuchacie PPSN, wspieracie, komentujecie i przekazujecie wiedzę o czeskich historiach dalej. PG